5AR4 a GZ34 – zamienność lamp prostowniczych, parametry, marki, różnice brzmieniowe

Pytanie

lampy 5AR4 – GZ34 Czy to jest zamiennik

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Tak – 5AR4 i GZ34 to dwa oznaczenia dokładnie tej samej lampy prostowniczej; można je stosować zamiennie bez żadnych zmian w układzie.
• 5AR4 = oznaczenie amerykańskie (RETMA/EIA), GZ34 = oznaczenie europejskie (Philips/Mullard).

Szczegółowa analiza problemu

1. Podstawowe parametry elektryczne (identyczne dla obu nazw)
   • Rodzaj: pełnookresowy prostownik, katoda pośrednio żarzona (soft‑start)
   • Napięcie żarzenia Uf = 5 V, prąd żarzenia If ≈ 1,9 A
   • Maks. prąd obciążenia ciągły Io ≈ 250 mA (300 mA impulsowo)
   • Maks. napięcie anoda–katoda Va‑k = 2 × 500 V AC (≈ 700 V DC na kondensatorze filtra)
   • Spadek napięcia przy Io = 250 mA: 17‑25 V (zależnie od producenta)

2. Dlaczego „soft‑start” ma znaczenie
   Indukcyjnie żarzona katoda zwiększa rezystancję wewnętrzną w fazie nagrzewania, ograniczając prąd ładowania kondensatorów sieciowych i chroniąc transformator oraz lampy mocy.

3. Konsekwencje zamienności
   • Zamiana GZ34 ↔ 5AR4 nie pociąga za sobą zmian napięć ani prądów w sprzęcie (jeśli to autentyczne produkty)
   • Charakterystyka „sag” (obniżenie napięcia pod obciążeniem) pozostaje praktycznie taka sama – istotne dla brzmienia wzmacniaczy gitarowych.

4. Często spotykane mity
   • „5AR4 ma większy prąd niż GZ34” – wynika z nieprecyzyjnych lub marketingowych kart katalogowych nowych produkcji; w oryginalnych datasheet Mullard/Philips parametry są identyczne.
   • „GZ34 nagrzewa się szybciej” – realnie różnice między poszczególnymi producentami (np. JJ, Sovtek, NOS Mullard) są większe niż między samymi oznaczeniami.

Aktualne informacje i trendy

• Produkcja nowych 5AR4/GZ34 trwa (New Sensor/Mullard reissue, JJ Electronic, Shuguang PSVANE, TAD, Electro‑Harmonix, Telefunken Black Diamond).
• Popyt stale rośnie w audio hi‑fi i rekreacyjnych wzmacniaczach gitarowych; dostępność NOS spada, ceny rosną (NOS Mullard > 120 €).
• Trend DIY: zamiana prostowników na półprzewodnikowe + rezystor w szeregu albo moduł „copper cap” – redukcja wagi i kosztu, kosztem innego „sag”.
• Coraz popularniejsze są zestawy „drop‑in” (np. JJ EZ81->GZ34 adaptor) oraz testery parametrów online do selekcji par lamp.

Wspierające wyjaśnienia i detale

1. Różnice między popularnymi prostownikami

2. Zamiana na 5U4G/5Y3
   • Obniża napięcie zasilania (≈ −30…−50 V); we wzmacniaczach gitarowych może zmniejszyć headroom i zwiększyć kompresję.
   • Transformator 5 V musi dostarczyć 3 A (5U4), co często przekracza zapas konstrukcji.

3. Diody półprzewodnikowe + „sag resistor”
   • 2×UF5408 + R 47‑120 Ω/5‑10 W oraz ewentualny termistor NTC → spadek 20‑30 V, minimalna energia rozruchu; brak żarzenia.
   • Zaleta: niezawodność, masa, koszt. Wada: szybszy start – większe napięcie początkowe, ryzyko przebicia kondensatorów, inny charakter brzmienia.

Aspekty etyczne i prawne

• Ochrona dziedzictwa technicznego – oryginalne NOS Mullard są poszukiwane i drogie; pojawiają się podróbki. Warto kupować w zaufanych sklepach.
• Bezpieczeństwo użytkownika – napięcia > 500 V; wymiana lampy powinna być wykonywana przy odłączonym sprzęcie i rozładowanych kondensatorach.
• Regulacje dotyczące substancji niebezpiecznych (RoHS) nie dotyczą bezpośrednio lamp NOS, ale nowe produkcje muszą spełniać normy ołowiu w lutach – producenci deklarują zgodność.

Praktyczne wskazówki

1. Sprawdź prąd uzwojenia 5 V w transformatorze (minimum 2 A dla 5AR4).
2. Po wymianie zmierz napięcie B+ / HT – różnica < ±5 % oznacza poprawną zamianę.
3. Jeśli korzystasz z tanich chińskich produkcji, zrób „burn‑in” 24 h na sztucznym obciążeniu 150‑200 mA; odrzucisz najsłabsze sztuki.
4. Wzmacniacze 100 W+ (Marshall, Hi‑Fi Dynaco ST‑70) warto wyposażyć w bezpiecznik katodowy 500 mA F pomiędzy katodą a masą – chroni transformator przy zwarciu anod.
5. Typowy czas życia nowej produkcji to 2000‑4000 h; NOS Mullard potrafi > 8000 h. Zaplanuj zapas części.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Niektóre firmy (np. Sovtek) oferują 5AR4 z cieńszym żarnikiem – przy obciążeniu bliskim 250 mA spadek napięcia może wzrosnąć do 30 V.
• Wzmacniacze Hi‑Fi z zasilaniem C‑LC i kondensatorami 220 µF+ przekraczają katalogowe 60 µF. W takim wypadku rozważ diody Si + „stand‑by delay” lub GZ34 wyższej klasy (TAD‑STR RedBase).

Sugestie dalszych badań

• Pomiar dynamicznego spadku napięcia GZ34 vs. 5U4 vs. diody Si w funkcji prądu i czasu.
• Modelowanie „sag” w SPICE (sub‑circuity lampowe) i jego wpływ na nieliniowość końcówki mocy.
• Analiza różnic brzmieniowych między produkcjami NOS, JJ, EH, PSVANE przy obiektywnym pomiarze THD+N.
• Zastosowanie nowoczesnych termistorów PTC/NTC do kontrolowanego „slow‑startu” w miejsce lamp prostowniczych.

Krótkie podsumowanie

Lampy 5AR4 i GZ34 są w pełni równoważne; różni je wyłącznie system nazewnictwa. Mają identyczne parametry (5 V/1,9 A, 250 mA, niski spadek napięcia, miękki start) i można je zamieniać bez modyfikacji układu. Przy wyborze zwracaj uwagę na klasę producenta, autentyczność NOS oraz zgodność prądu uzwojenia żarzenia. Jeśli zależy Ci na innym napięciu lub charakterze brzmienia, alternatywami są 5U4G, 5Y3 lub diody krzemowe z rezystorem „sag”.