Alan 87 – rozstrojona synteza PLL/VCO w AM i FM, objawy i regulacja

Pytanie

rozstrojona synteza w cb-radiu alan 87 w AM I FM

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Rozstrojenie syntezy (PLL/VCO) w Alan 87 objawiające się błędną częstotliwością w AM i FM najczęściej wynika z: odjechania generatora odniesienia 10,240 MHz, rozjechanego VCO (cewki/warikapy), zasilania PLL/VCO lub „odblokowanego” clarifiera wpływającego na TX.
• Procedura: sprawdź i wyreguluj ref. 10,240 MHz, zweryfikuj napięcie strojenia VCO (VT) na kanałach 1/20/40, dociągnij zakres VCO cewkami, skontroluj konfigurację rastra (5/10 kHz) i ewentualne modyfikacje.
• Nie kręć obwodów SSB/BFO, jeśli objaw dotyczy tylko AM/FM.

Kluczowe punkty

• Najpierw zasilanie i referencja 10,240 MHz; dopiero potem VCO.
• Stały błąd w całym paśmie = referencja; błąd rosnący ku skrajom pasma = VCO.
• Ustal, czy clarifier nie został przerobiony na TX (może przesuwać AM/FM).

Szczegółowa analiza problemu

• Rozjazd w AM/FM przy stabilnym SSB zwykle wskazuje na wspólny LO (PLL/VCO) i/lub offset AM/FM. W Alan 87 synteza PLL generuje częstotliwości heterodyny, a modulacje AM i FM korzystają z tego samego łańcucha LO.
• Typowe scenariusze:
  1. Błąd prawie taki sam na wszystkich kanałach (np. +2,3 kHz) → rozjechana referencja 10,240 MHz lub odblokowany clarifier wpływający na TX.
  2. Błąd, który narasta ku górze/dolowi pasma → VCO pracuje na skraju zakresu; potrzebna korekta cewek VCO i kontrola elementów (C, warikapy).
  3. Brak „lock” sporadycznie, „pływanie” po nagrzaniu → zasilanie PLL/VCO, zimne luty, starzejące się kondensatory przy VCO lub kwarcu.

Rekomendowana, bezpieczna sekwencja diagnostyki (bez „kręcenia na ślepo”):

1. Warunki testu

• Zasilacz 13,8 V (stabilny), radiotelefon wygrzany 15–20 min, antena zastąpiona sztucznym obciążeniem 50 Ω, tłumik/sonda do pomiarów częstotliwości.
• Clarifier/Fine na środku; odłączone wszelkie „dorabiane” przełączniki/płytki (jeśli są).

2. Zasilanie PLL/VCO

• Sprawdź stabilizowane 5 V (IC PLL) oraz linię 8–9 V (VCO). Odchyłki >±3% lub tętnienia → najpierw napraw/regeneruj. Bez tego strojenie nie ma sensu.

3. Generator odniesienia PLL (kwarc 10,240 MHz)

• Punkt: przy kwarcu X1 (lub TP REF w serwisówce).
• Oczekiwane: 10,240000 MHz ± kilkadziesiąt Hz.
• Jeśli odjechany: delikatnie zestrój trymerem przy kwarcu plastikowym śrubokrętem. Brak reakcji → podejrzenie: uszkodzony kwarc/trymer/oscylator w układzie PLL, zimne luty, kondensatory obciążające (zwykle 27–33 pF, zalecane C0G/NP0).

4. Napięcie strojenia VCO (VT)

• Punkt: TP VT (przy diodach warikapowych VCO).
• Pomiary: kanał 1 / 20 / 40 w AM i w FM.
• Typowo środek zakresu (około 2–3 V przy zasilaniu 5 V PLL); na skrajach nie powinno dobijać do minimum/maximum.
• Jeśli VT na skrajach jest skrajne → zestroić cewki VCO tak, by PLL miała zapas na całe pasmo i wszystkie emisje.

5. Kontrola rastra i modyfikacji

• Alan 87 bywał przerabiany (rozszerzenia pasma, 29 MHz, zmiany rastra 5/10 kHz, „odblokowany” clarifier na TX).
• Zweryfikuj rezystory/diodowe matryce przy PLL (konfiguracja kanałów/rastra), przewody/przełączniki modów, dodatkowe płytki. Źle wykonana modyfikacja potrafi przesunąć całe pasmo o 5 kHz lub rozłączyć sygnały sterujące PLL.

6. Weryfikacja częstotliwości nośnej

• CH20, AM: nośna powinna być 27,205000 MHz; FM tak samo (bez modulacji).
• Jeśli błąd jest stały na całym paśmie i zbliżony w AM/FM → wróć do ref. 10,240 MHz i/lub sprawdź, czy clarifier nie przesuwa TX.
• Jeśli błąd zmienia się nieliniowo z kanałem → strojenie VCO (cewki) i kontrola kondensatorów/warikapów w VCO.

7. Co celowo zostawić w spokoju

• Obwody BFO/SSB (10,695 MHz) – regulacja BFO służy do SSB. Nie tykaj, jeśli problem dotyczy tylko AM/FM.
• Filtry kwarcowe/ceramiczne IF – nie korygują częstotliwości LO.

Typowe wartości/uwagi praktyczne dla Alan 87 (różne wersje PCB mogą się nieco różnić):

• Ref. kwarc: 10,240 MHz z trymerem.
• PLL: zależnie od wersji (spotykane różne układy), zawsze 5 V i pin „Lock Detect” – warto sprawdzić, czy przy strojeniach nie traci LOCK.
• VCO: 2–3 rdzenie w ekranowanych cewkach. Regulujemy minimalnie, po ćwierć obrotu, kontrolując VT i LOCK.
• Potencjometry VR opisane m.in. jako: „AM MOD”, „FM DEV”, „RF PWR”, „SSB BAL/ALC” – to nie są regulacje częstotliwości.

Aktualne informacje i trendy

• Wiele egzemplarzy Alan 87 ma dziś kilkadziesiąt lat; starzenie kwarcu 10,240 MHz i kondensatorów C0G/NPO w obwodach VCO to najczęstsza przyczyna odjazdu AM/FM.
• Często spotyka się mody „TX clarifier” – po latach użytkownik nie pamięta o przeróbce, a to właśnie ona daje stały offset częstotliwości w AM/FM.
• Dążenie do dokładności częstotliwości rzędu ±0,5–1 kHz jest realne z klasycznym kwarcem; lepsze wyniki daje podanie odniesienia z zewnętrznego TCXO/GPSDO (jeśli dopuszczasz mody).

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Jak rozpoznać rodzaj błędu:
  • Stały offset (np. +2 kHz na CH1/20/40) → referencja lub TX clarifier.
  • Offset zmienny (np. +0,5 kHz na CH1, +2,0 kHz na CH40) → zakres VCO.
• VT vs. częstotliwość: gdy VT „przykleja się” do dołu/góry, pętla PLL pracuje na krańcu i każdy dryft powoduje duży błąd – konieczne jest dociągnięcie cewek, żeby środek pasma był przy średnim VT.
• Wpływ temperatury: jeżeli po 10–15 min błąd maleje/rośnie – pierwszy podejrzany to ref. 10,240 MHz i kondensatory w VCO.

Aspekty etyczne i prawne

• Emisja poza kanałem i/lub z błędną częstotliwością narusza przepisy. Po naprawie sprawdź zgodność: tolerancja częstotliwości, moc, dewiacja FM, modulacja AM.
• Rozszerzenia pasma i mody eksportowe mogą być nielegalne w zależności od kraju.

Praktyczne wskazówki

• Narzędzia: częstościomierz (skalibrowany; najlepiej z odniesieniem 10 MHz), oscyloskop, miernik uniwersalny, tłumik RF, plastikowe śrubokręty do rdzeni.
• Zawsze oznacz pozycję wyjściową trymera/rdzenia (mazakiem/zdjęciem). Rdzenie ferrytowe są kruche – minimalna siła, po ćwierć obrotu, kontrola LOCK/VT po każdej korekcie.
• Wymiana kwarcu: wybierz 10,240 MHz o obciążeniu i tolerancji zgodnej z serwisówką (preferuj C0G/NP0 w towarzyszących kondensatorach).
• Clarifier: jeśli kiedyś odblokowany na TX – przywrócić do oryginału lub ustawić środek i mechanicznie wycentrować gałkę.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Różne rewizje płyty Alan 87 stosowały różne układy PLL i rozmieszczenie elementów – konkretne oznaczenia cewek/VR mogą się różnić.
• Bez serwisówki istnieje ryzyko rozstrojenia także toru SSB – trzymaj się procedury: ref → VT/VCO → weryfikacja częstotliwości.

Sugestie dalszych badań

• Zdobycie serwisówki Alan 87 (schemat, punkty TP, wykaz VR/cewek) bardzo ułatwia pracę.
• Jeżeli podasz: błąd na CH20 (AM/FM), czy SSB jest „na miejscu”, napięcia VT dla CH1/20/40 oraz zdjęcie okolicy PLL/VCO – wskażę dokładnie, które elementy w Twojej wersji płyty regulować/sprawdzić.

Krótkie podsumowanie

• Najpierw przywróć dokładną referencję 10,240 MHz i sprawdź zasilanie PLL/VCO.
• Zmierz i wycentruj VT VCO cewkami tak, by pętla była w LOCK na całym zakresie.
• Wyklucz wpływ przeróbek (raster, TX clarifier).
• Na końcu potwierdź 27,205 MHz w AM i FM na CH20 oraz zgodność na CH1/40.

Jeśli podasz konkretne wyniki (ile kHz „ucieka”, jakie VT na 1/20/40, czy SSB jest poprawne), dopasuję procedurę i podam dokładne punkty strojeniowe dla Twojej wersji Alan 87.