Altus 200 – podłączenie głośników do zwrotnicy, polaryzacja plus i minus, GDN, GDM, GDWT

Pytanie

jak połączyć głosniki zwrotnicy z Altus 200 czy plus i minus ma znacznenie czy jest to obojętne

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Plus i minus nie są obojętne – poprawna polaryzacja jest kluczowa.
• W Altus 200:
  • GDN 25/40 (woofer) i GDWT 9/80 (tweeter) podłączamy zgodnie z oznaczeniami „+ → +”, „– → –”.
  • GDM 16/80 (głośnik średniotonowy) fabrycznie pracuje w przeciwfazie – „+” ze zwrotnicy łączymy z „–” głośnika i odwrotnie.

Szczegółowa analiza problemu

1. Dlaczego faza ma znaczenie
   • Membrana przetwornika zamienia napięcie na ciśnienie akustyczne. Gdy wszystkie głośniki wychylają się w tę samą stronę, fale akustyczne sumują się (konstruktywna interferencja). Odwrócenie polaryzacji jednego z nich powoduje częściowe znoszenie się fal, zwłaszcza w pasmach, w których głośniki pracują równocześnie.
   • W zwrotnicach 2-go rzędu (12 dB/okt.) filtr wprowadza przesunięcie fazy o ±180°. Aby skompensować to przesunięcie między GDN a GDM, konstruktor Tonsilu odwrócił fizycznie fazę GDM. Zapewnia to wyrównanie sumy akustycznej w okolicach częstotliwości podziału (~800 Hz).

2. Konsekwencje błędnej polaryzacji
   • Wygaszenie basu i wybranych pasm średnich.
   • Wrażenie „dziury” w scenie oraz gorsza lokalizacja źródeł pozornych.
   • Zwiększone zniekształcenia intermodulacyjne, bo wzmacniacz kompensuje spadek efektywności wyższą mocą.

3. Schemat fabryczny Altus 200 (uproszczony)

   Wzmacniacz
      |          Zwrotnica
      |----|     GDN  + → GDN(+)      (25 cm)
      |    |---- GDM  + → GDM(–)      (16 cm)  <– odwrócona faza
      |    |---- GDWT + → GDWT(+)     (tuba)
   Masa wszystkich torów łączy się z minusem wzmacniacza.

Aktualne informacje i trendy

• Renowacja Altusów: najczęściej wymienia się kondensatory elektrolityczne na foliowe, zachowując jednak oryginalną konfigurację fazową GDM.
• Projektanci nowoczesnych kolumn częściej korygują fazę programowo (DSP) lub mechanicznie (offset przetworników), ale w konstrukcjach pasywnych odwrócenie jednego głośnika nadal pozostaje popularną metodą.
• Trend DIY: pomiary pomieszczenia mikrofonem (np. UMIK-1) i symulacja zwrotnic w VituixCAD pozwalają sprawdzić, czy po modyfikacjach wciąż zachowana jest zgodność fazowa.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Test z baterią 1,5 V: krótkie dotknięcie biegunów do zacisków głośnika. Wysunięcie membrany na zewnątrz oznacza, że dotknięty zacisk to „+”.
• Oznaczenia Tonsilu: zwykle czerwona nasuwka = „+”, niebieska/czarna = „–”. W razie wymiany przewodów zachowaj jednolitą kolorystykę w obu kolumnach.
• Lutowanie: użyj cyny Sn60Pb40 lub bezołowiowej z topnikiem, temperatura ~350 °C, czas ≤3 s, aby nie przegrzać terminali.

Aspekty etyczne i prawne

• Przed pracą odłącz kolumnę od wzmacniacza; unikniesz zwarcia końcówki mocy.
• Zachowaj oryginalne parametry, jeśli sprzedajesz kolumny jako „fabryczne”. Modyfikacje mogą wymagać poinformowania nabywcy.
• W UE sprzęt audio musi spełniać Dyrektywę RoHS (materiały) i LVD (bezpieczeństwo elektryczne) – dotyczy to zwłaszcza nowych elementów.

Praktyczne wskazówki

1. Demontaż kosza głośnika – zdejmij maskownicę, odkręć śruby torx/PZ, podważ delikatnie.
2. Zrób zdjęcie fabrycznych połączeń przed lutowaniem.
3. Wymieniając kondensatory:
   • C201 – 8,2 µF / 100 V,
   • C202 – 2,7 µF / 100 V.
4. Po złożeniu wykonaj test sinus-sweep 20 Hz–20 kHz przy głośności 0,5 W; zwróć uwagę na ciągłość pasma w okolicy 800 Hz i 4500 Hz.
5. Sprawdź w obu kolumnach tę samą polaryzację – w stereo każda kolumna musi być podłączona identycznie.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Niektóre zamienniki GDM-16/80 mają inne oznaczenia biegunów – zawsze testuj baterią.
• Przy wymianie zwrotnicy na projekt n-porządku lub aktywnej (DSP) klasyczne zasady fazowe mogą ulec zmianie.
• W pomieszczeniach silnie pogłosowych efekt przeciwfazowego średniaka może być mniej słyszalny; jednak błędne podłączenie basu jest wyczuwalne zawsze.

Sugestie dalszych badań

• Pomiar charakterystyki fazowej po recap-ie; darmowe oprogramowanie REW + mikrofon kalibrowany.
• Eksperyment z symulacją inwersji tweetera (program VituixCAD) – przekonasz się, jak przesuwa się minimum fazowe.
• Lektura: R. Dickason „Loudspeaker Design Cookbook”, J. D’Appolito „Testing Loudspeakers”.

Krótkie podsumowanie

Prawidłowe zachowanie polaryzacji w Altus 200 decyduje o barwie i mocy basu. Woofer i tweeter łączymy „+ z +”, „– z –”. Średniotonowy świadomie odwracamy, by skompensować 180° przesunięcia fazowego zwrotnicy. Staranne lutowanie, test baterią oraz pomiary odsłuchowe zapewnią, że kolumna zagra tak, jak przewidział projektant.