Antena kierunkowa czy siatkowa w Łochowie? Dipol, Telmor, DVB-T2, balun czy wzmacniacz

Pytanie

Czy antena kierunkowa jest lepsza w Łochowie czy antena siatkowa? I czy w antenie kierunkowej jest symetryzator czy wzmacniacz antenowy?

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• W warunkach Łochowa (≈60-70 km od głównych nadajników) zdecydowanie lepszym wyborem jest antena kierunkowa dużego zysku (Yagi/ATX).
• W puszce anteny kierunkowej standardowo montuje się pasywny symetryzator (balun) 300 Ω → 75 Ω.
• Wzmacniacz antenowy nie jest elementem stałym – dodaje się go tylko wtedy, gdy po pomiarze okaże się, że straty na kablu lub bardzo słaby sygnał tego wymagają.

Szczegółowa analiza problemu

1. Charakterystyka odbioru w Łochowie
    • Nadajniki: RTCN Warszawa/Raszyn (k. 32, 34, 41 – MUX-1/2/3) i RTCN Siedlce/Łosice (k. 24, 36, 43). Odległość w linii prostej 60-70 km, teren dość płaski, miejscami zalesiony.
    • Strefa odbioru: średnia do dalekiej; wymaga wysokiego MER (≥28 dB) w DVB-T2/HEVC.

2. Antena siatkowa (tzw. mesh)
    • Zysk pasywny 3-8 dBi, bardzo szeroki kąt przyjmowania (>60°).
    • W praktyce „działa” głównie dzięki wbudowanemu, szerokopasmowemu wzmacniaczowi 20-30 dB. Ten wzmacnia także zakłócenia (LTE/5G, odbicia), łatwo się przesterowuje.
    • Do telewizji cyfrowej w odległości >30 km najczęściej powoduje pikselozę lub chwilowe zaniki.

3. Antena kierunkowa
    • Typowa 17-elementowa Yagi: zysk pasywny 14-17 dBi, szerokość wiązki 20-30°.
    • Naturalnie tłumi sygnał z boków i tyłu (20-25 dB), co poprawia C/N i MER.
    • Warianty wyłącznie na UHF (k. 21-48) często mają fabryczne filtry LTE/5G.
    • Przy prawidłowym ustawieniu odbiór wszystkich MUX-ów z Raszyna lub Łosic jest stabilny bez wzmacniacza.

4. Symetryzator vs wzmacniacz
    • Symetryzator (balun) – mikrotransformator 300 Ω/75 Ω; zawsze obecny w instalacji pasywnej.
    • Wzmacniacz dopuszkowy – element aktywny (zasilany 5/12 V) zawierający w sobie balun. Montuje się go zamiast symetryzatora, gdy:
     – długość przewodu >25-30 m lub >2 gniazda rozdzielcze,
     – poziom pola <45 dBµV przy antenie.
    • Zbyt mocny wzmacniacz (≥25 dB) blisko masztu praktycznie zawsze powoduje przesterowanie. Zaleca się niskoszumowe 10-15 dB.

5. Procedura doboru w praktyce
    a) Instalacja anteny kierunkowej na wysokości ≥10 m, reflektor 0,5 m powyżej kalenicy.
    b) Początek – puszka z pasywnym balunem, kabel klasy TriSet-113 ≤0,18 dB/m @ 700 MHz.
    c) Pomiar MER/BER w TV lub miernikiem. Jeśli MER < 25 dB po jednej gałęzi, wymienić balun na wzmacniacz 12 dB i powtórzyć pomiar.
    d) Przy rozgałęzieniu >2 wyjść – sumatory/rozgałęźniki 5-862 MHz, tłumienie ≤4 dB, ewentualnie wzmacniacz masztowy o regulowanym wzmocnieniu.

Aktualne informacje i trendy

• Migracja do DVB-T2/HEVC (zakończona w Mazowieckim 2022 r.) zwiększyła zapotrzebowanie na wysoki SNR – pasywne anteny o dużym zysku i filtry LTE/5G stały się standardem.
• Coraz więcej producentów (Televes, Dipol, Telkom-Telmor) oferuje anteny z „inteligentną puszką” zawierającą przełączany balun/wzmacniacz oraz filtr SAW dla k. 21-48.
• Wzmacniacze o bardzo niskim NF (≤1 dB) i automatycznej regulacji wzmocnienia (AGC) wypierają stare konstrukcje „30 dB na stałe”.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• MER (Modulation Error Ratio) – podstawowy parametr jakości w DVB-T2; musi przekraczać 25 dB dla bezbłędnego odbioru przy modulacji 256-QAM.
• Balun λ/4 – najczęściej realizowany jako odcinek linii koncentrycznej wlutowany w płytkę lub mini-transformator ferrytowy; zapewnia >15 dB dopasowania w całym paśmie UHF.
• Typowe tłumienie kabla RG-6U: 0,35 dB/m @ 700 MHz; Triset-113: 0,18 dB/m. Dlatego dłuższe odcinki szybko „zjadają” zapas sygnału.

Aspekty etyczne i prawne

• Instalację zewnętrzną należy wykonać zgodnie z Prawem budowlanym (odgrom, uziemienie masztu wg PN-EN 60728-11).
• Wzmacniacze nie mogą wprowadzać zakłóceń w paśmie lotniczym (kanały 49-60) – część tanich „siatkowych” powoduje intermodulację.
• Dofinansowanie MUX-ów lokalnych wymaga zgłaszania instalacji powyżej 15 m wysokości.

Praktyczne wskazówki

1. Sprzęt: antena Dipol A2670 lub Telmor ASR IQ 10/21-48, balun w komplecie, opcjonalny wzmacniacz APB-012 12 dB.
2. Maszt: ocynk Ø38-50 mm, uchwyt kominowy lub dachowy z odciągami stalowymi fi 2 mm.
3. Filtr: jeśli w promieniu 2 km jest BTS 700 MHz, dołóż filtr LTE700 – tłumienie 45 dB @ 703-862 MHz.
4. Pomiar: aplikacja Emitel EmiMaps (Android/iOS) lub profesjonalny WS-6906/SATLINK.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Jeżeli planujesz odbierać również MUX-8 (VHF, k. 6-12), konieczna będzie antena combo (UHF+VHF) lub druga, pionowa VHF zsumowana zwrotnicą.
• Antena siatkowa może być użyteczna tylko w bardzo silnym polu (do 20 km od nadajnika); w Łochowie to nie występuje.
• Praca w gęstym lesie może wymagać podniesienia masztu powyżej linii koron drzew.

Sugestie dalszych badań

• Porównanie real-time MER dla różnych anten w Łochowie – pomiary terenowe.
• Ocena wpływu filtrów SAW vs filtrów LC w wzmacniaczach aktywnych.
• Analiza tłumienia liści w paśmie UHF (badania letnie/zimowe).

Krótkie podsumowanie

Antena kierunkowa o dużym zysku, zamontowana wysoko i precyzyjnie skierowana na Raszyn lub Łosice, zapewni w Łochowie wyraźnie lepszą i stabilniejszą jakość DVB-T2 niż popularna „siatka”. W jej puszce zawsze musi być balun; wzmacniacz stosuje się wyłącznie wtedy, gdy pomiary po instalacji wskażą niedostatek poziomu sygnału po kablu. Zaczynamy od instalacji pasywnej, a wzmacniacz dokładamy dopiero po weryfikacji parametrów MER/BER.