Błąd F.81 w kotle Saunier Duval - przyczyny i rozwiązania

Pytanie

bład F.81

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Kod F.81 w kotłach Saunier Duval (oraz bliźniaczych Vaillant) sygnalizuje zaburzenie hydrauliczno-temperaturowe w obwodzie przygotowania ciepłej wody użytkowej (CWU) – najczęściej brak lub zwłokę przyrostu temperatury wody powrotnej podczas ładowania zasobnika; w części modeli komunikat opisany jest jako „surchauffe sanitaire / overheating CWU”, co w praktyce również wynika z braku realnego przepływu.
• Kluczowe punkty: sprawdź pompę ładującą, zawór trójdrożny, odpowietrzenie i drożność obiegu, czujniki NTC zasilania/powrotu oraz prawidłowość ich odczytów.

Szczegółowa analiza problemu

1. Mechanizm wykrywania F.81

   • Po rozpoczęciu cyklu CWU sterownik włącza pompę ładującą (lub główną, zależnie od konstrukcji) i oczekuje określonego ΔT wzrostu na czujniku powrotu.
   • Jeśli w zadanym czasie ΔT < prog (typ. 4–6 K) albo rośnie zbyt szybko (świadczy to o zastoju wody w wymienniku), kocioł przechodzi w błąd F.81.

2. Typowe przyczyny (w kolejności częstości w serwisie):
   a) Zablokowana/zastana pompa ładowania zasobnika – wirnik zatrzymany osadami, uszkodzony kondensator rozruchowy, brak zasilania z płyty głównej.
   b) Zapowietrzenie lub zamknięty zawór w obiegu zasobnika ➜ brak cyrkulacji.
   c) Zanieczyszczony filtr siatkowy, wymiennik płytowy lub wężownica zasobnika (kamień, szlam).
   d) Uszkodzony, źle wpięty albo źle odczytywany czujnik NTC powrotu; luźny klips lub wyschnięta pasta termiczna.
   e) Defekt zaworu trójdrożnego / zwrotnego blokujący przepływ.
   f) Rzadziej – uszkodzony element wykonawczy na płycie (triak/przekaźnik pompy).

3. Diagnostyka serwisowa krok po kroku
   1) Reset, kontrola ciśnienia instalacji (1,0-1,5 bar).
   2) Nasłuch/obmacywanie pracy pompy, pomiar napięcia 230 V na jej złączach – brak napięcia kieruje na płytę, obecność + brak obrotów ⇒ mechaniczne/elektryczne uszkodzenie pompy.
   3) Pomiar rezystancji NTC (≈10 kΩ @ 25 °C), test dynamiczny (zanurzenie w ciepłej wodzie).
   4) Odpowietrzenie obiegu, kontrola zaworów, filtrów, drożności wymiennika.
   5) Analiza logów serwisowych (jeżeli sterownik je udostępnia) – czas do błędu, temperatury Tflow/Treturn.

4. Teoria temperaturowa (upraszczając)
   \[ \Delta T(t)=T{\text{return}}(t)-T{\text{return}}(t0)\;,\qquad
   \text{błąd }F.81\;\Longleftrightarrow\;\Delta T(t{\text{test}})<\Delta T{\min} \]
   gdzie \(t\{\text{test}}\) ≈ 30–90 s. Zbyt mały przyrost oznacza brak przepływu; zbyt gwałtowny – brak wymiany ciepła (woda stoi w kotle).

5. Różnice między seriami:

   • ThemaCondens / Isofast / Isotwin: F.81 = „pompa zasobnika/ładowania – brak wzrostu T”.
   • Duomax Condens F34: opis producenta skraca kod do „pompa zasobnika – niesprawna”.
   • Starsze Isotwin (FR) w dokumentacji francuskiej: „Surchauffe circuit sanitaire” – przegrzanie wskutek braku przepływu. Sens diagnostyczny pozostaje ten sam.

Aktualne informacje i trendy

• Serwisy techniczne Saunier Duval od 2022 r. zalecają przy F.81 obowiązkową kontrolę odpowietrznika automatycznego i filtra magnetycznego (magnetite trap) – w nowych instalacjach normą staje się montaż filtra magnetycznego na powrocie do kotła.
• W urządzeniach z modulowaną pompą DC (ERP) firmware ≥ v3.20 posiada rozszerzoną autodiagnostykę: po trzech kolejnych F.81 sterownik przechodzi w tryb anty-zatarciowy i kilkakrotnie przełącza pompę od 20 % do 100 % w celu „odblokowania”.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Analogią jest układ chłodzenia w samochodzie: jeśli pompa wody nie wymusza obiegu, czujnik temperatury na głowicy nie widzi wzrostu lub widzi nagły skok – sterownik wyłącza silnik, aby nie dopuścić do przegrzania.
• Nowoczesne kotły wykorzystują NTC Beta ≈ 3435 K; przy 60 °C rezystancja spada do ~4,2 kΩ – szybki test multimetrem.

Aspekty etyczne i prawne

• Prace przy gazie i wewnątrz kotła wymagają uprawnień G3 / SEP gaz + elektryka.
• Samodzielna modyfikacja instalacji bez protokołu szczelności może naruszać warunki gwarancji i lokalne przepisy (Dz.U. 2021 poz. 1775 – Warunki techniczne użytkowania budynków).

Praktyczne wskazówki

1. Użytkownik: reset + sprawdzenie ciśnienia + otwarcie zaworów.
2. Serwisant:
   • Demontaż i czyszczenie pompy (śruba rewizyjna, poruszyć wirnik).
   • Sprawdzenie ΔT na ekranie serwisowym podczas testu CWU.
   • Wymiana NTC (koszt 25–40 zł) jeśli odczyty „pływają” lub są skokowe.
   • Chemiczne płukanie wymiennika, jeśli ΔT utrzymuje się niskie mimo pracy pompy.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• W sieci krąży błędna interpretacja F.81 jako „brak płomienia” (mylenie z Vaillant F.28/F.29); nie znajduje to potwierdzenia w aktualnych kartach kodów serwisowych Saunier Duval 2023.
• Poszczególne podwersje firmware mogą różnić się czasem testu i progiem ΔT, co wpływa na częstotliwość pojawiania się błędu po modernizacji instalacji (np. montaż zaworu zwrotnego tuż za pompą).

Sugestie dalszych badań

• Analiza wpływu jakości wody (twardości) na statystykę pojawiania się F.81 – projekt realizowany m.in. przez Instytut Nafty i Gazu w 2024 r.
• Zastosowanie algorytmów predykcyjnych (IoT gateway ➜ chmura) do wykrywania dryfowania ΔT przed wystąpieniem błędu.

Krótkie podsumowanie

F.81 oznacza, że kocioł nie widzi oczekiwanego wzrostu temperatury w obiegu CWU – przyczyną jest zwykle brak realnego przepływu (zablokowana pompa, zapowietrzenie, zamknięty zawór, osady) albo błędny odczyt czujnika NTC. Najpierw zresetuj urządzenie i zweryfikuj ciśnienie oraz zawory; jeżeli błąd powraca, niezbędna jest diagnostyka pompy, czujników i drożności obiegu przez wykwalifikowanego serwisanta.