brama otwiera się, ale nie zamyka
Kluczowe punkty
• Fotokomórki – zabrudzenie, rozosiowanie, brak zasilania, uszkodzone przewody.
• Krańcówka / enkoder – sterownik „myśli”, że brama już jest zamknięta.
• Zabezpieczenie przeciążeniowe – zbyt niski próg siły lub opór mechaniczny.
• Jednostka sterująca – błędne parametry, uszkodzony przekaźnik kierunku „zamykanie”.
• Zasilanie – niewystarczające napięcie lub uszkodzony kondensator rozruchowy (230 V AC).
Układy bezpieczeństwa
1.1 Fotokomórki – działają wyłącznie w trakcie zamykania.
• Optyka: brud, pajęczyny, woda, lód ⇒ sygnał „przeszkoda”.
• Osiowość: przesunięcie ≥ 2–3 mm powoduje spadek prądu fotoprądnicy i błąd.
• Zasilanie: typowo 12/24 V DC; brak napięcia na TX/RX = ciągły STOP.
• Diagnostyka: diody LED (TX świeci ciągle, RX gaśnie po zestrojeniu), „klik” przekaźnika przy zasłonięciu.
• Test serwisowy: zmostkowanie zacisków PHOTO w centrali (wyłącznie na czas testu, z zachowaniem EN 12453!).
1.2 Listwy krawędziowe lub profil rezystancyjny (jeśli występują).
• Zwarcie lub przerwa symulują kolizję podczas zamykania.
Czujniki położenia
• Wyłącznik krańcowy (mechaniczny, magnetyczny, indukcyjny) „zamknięcie” – jeśli stale aktywny, brama nie startuje.
• Enkoder krokowy (nowe napędy BLDC) – utrata referencji wymaga ponownego autouczenia.
Zabezpieczenie przeciążeniowe / momentu
• W sterownikach z pomiarem prądu silnika wartość progu jest zwykle niższa przy ruchu w stronę zamykania.
• Przyczyną mogą być: brudne prowadnice, przymarznięcie, brak smaru, zmiana geometrii skrzydła.
Zasilanie i napęd
• AC 230 V: kondensator rozruchowy C ≈ 8–14 µF; utrata pojemności → silnik „buczy”, brak momentu.
• DC 24 V: akumulatory VRLA o napięciu < 21 V ograniczają prąd przy wyższym obciążeniu zamykania.
Elektronika sterująca
• Uszkodzony przekaźnik/styki kierunku „CLOSE”.
• Błędne parametry (reset po zaniku zasilania, aktualizacja firmware).
• Diody/kody błędów (miganie LED PHOTO, STOP, ERR).
Komendy użytkownika
• Pilot jednokanałowy (tryb „krok-po-kroku”) – otwórz-stop-zamknij; jeśli druga komenda nie dociera, sprawdzić baterię/radio.
• Przycisk przewodowy – zatarte styki mogą podawać tylko „OPEN”.
Teoretyczne podstawy
• Sterowniki bram spełniają normę PN-EN 12453, która wymusza przerwanie zamykania przy każdym błędzie toru bezpieczeństwa.
• Fotokomórki realizują detekcję przeszkody metodą modulacji podczerwieni (typowo f ≈ 1 kHz) – brak odbioru modulacji = STOP.
• Funkcja „auto-close” aktywuje zamykanie dopiero po potwierdzeniu stanu WIFI (fotokomórki OK) i zwłoki czasowej.
Praktyczne zastosowania
• W nowoczesnych napędach BUS (Nice BLUEBUS, Somfy RTS io) diagnostyka odbywa się w aplikacji – kod fotokomórki 2-1, 3-2 itp.
• Napędy BLDC wykorzystują enkoder magnetyczny; utrata referencji sygnalizowana jest błędem „END-L”.
• Sterowniki z łącznością Wi-Fi/BLE (np. Nice Yubii, Hörmann BiSecur) raportują stan fotokomórek w aplikacji – ułatwia zdalną diagnostykę.
• Czujniki LiDAR i radary FMCW zaczynają zastępować tradycyjne fotokomórki w bramach przemysłowych, oferując lepszą odporność na zabrudzenia.
• Predykcyjne algorytmy konserwacji (IoT) monitorują prąd silnika i liczbę cykli, podpowiadając termin smarowania lub wymiany kondensatora.
• Trend ku napędom niskonapięciowym 24 V DC i 36 V BLDC z akumulatorami LiFePO₄ zwiększa dostępne momenty przy niższym poborze mocy.
Przykład procedury „krok po kroku” (brama przesuwna, centrala Nice MC424):
Analogią do ruchu windy: fotokomórki w bramie pełnią tę samą funkcję co kurtyna świetlna w drzwiach windy – naruszenie wiązki zatrzymuje zamykanie dla bezpieczeństwa pasażerów.
• Norma PN-EN 12453 i PN-EN 12445 definiują wymagane urządzenia ochronne – trwałe mostkowanie fotokomórek jest niezgodne z prawem i naraża użytkownika na odpowiedzialność cywilną/karną.
• Po każdej interwencji serwisowej należy wykonać test siły zgodnie z EN 12445 (pomiar dynamometrem ≤ 400 N dla bram przydomowych).
• W przypadku obiektów publicznych brak sprawnych fotokomórek może skutkować unieważnieniem polisy OC administratora.
• Konserwacja co 6 miesięcy: czyszczenie optyki, smarowanie prowadnic, pomiar prądu silnika.
• Ustawianie krańcówek śrubowych: pozostawić 2–3 mm zapasu, aby uniknąć nadmiernego docisku skrzydła.
• Przy mrozach: zastosować grzałkę toru jezdnego lub silikonowy uszczelniacz pod szyną, by brama nie przymarzała.
• Zapasowy kondensator rozruchowy warto mieć w skrzynce serwisowej – koszt ~25 zł, wymiana < 10 min.
• Dokumentuj kody błędów (zdjęcie smartfonem) przed resetem sterownika – ułatwia zdalne wsparcie producenta.
• Objaw może być sporadyczny (np. tylko gdy pada deszcz) – sugeruje mikropęknięcie w obudowie fotokomórki lub złą izolację kabla.
• W starszych napędach z silnikiem jednofazowym zużyty kondensator powoduje, że otwieranie (z mniejszym obciążeniem) działa, a zamykanie (większa praca przeciw grawitacji lub pod wiatr) już nie.
• Niektóre centrale (Came ZF1N) wyłączają funkcję „auto-close”, jeśli w czasie 24 h wykryto > 3 błędy fotokomórki – wymagany jest reset flagi błędu.
• Analiza prądowa silnika metodą FFT – wczesne wykrywanie łożyskowania.
• Porównanie skuteczności fotokomórek IR vs. LiDAR w aplikacjach rezydencjalnych.
• Implementacja redundantnych czujników (dual-channel SIL2) w bramach publicznych.
• Badanie wpływu temperatury na pojemność kondensatorów rozruchowych klasy X2.
Brama, która otwiera się, a nie zamyka, niemal zawsze sygnalizuje błąd bezpieczeństwa. Zacznij od fotokomórek: oczyść, ustaw, sprawdź zasilanie. Potem zweryfikuj krańcówkę zamknięcia, opory mechaniczne i kondensator rozruchowy. Pamiętaj, by testy wykonywać zgodnie z normą EN 12453 i nie pozostawiać wyłączonych zabezpieczeń. Systematyczna diagnostyka krok po kroku pozwala w większości przypadków usunąć usterkę bez kosztownego serwisu, a regularna konserwacja minimalizuje ryzyko przyszłych awarii.
