Unitra Diora Elizabeth – spalony kondensator elektrolityczny 1000µF, wymiana i diagnostyka

Pytanie

Spalony elektrolit 1000mf w elizabeth

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Najprawdopodobniej uszkodzeniu uległ kondensator elektrolityczny 1000 µF (w starszych opisach: 1000 mF = 1 mF = 1000 µF) w amplitunerze/odbiorniku Unitra Diora „Elizabeth”. Sama wymiana „w ciemno” grozi ponownym uszkodzeniem – trzeba najpierw znaleźć przyczynę (zwarcie/prostownik/odwrotna polaryzacja/przekroczenie napięcia).
• Kluczowe kroki: diagnoza mostka prostowniczego i otoczenia, dobór właściwego zamiennika (105°C, odpowiednie napięcie, dopuszczalny prąd tętnień), poprawny montaż z kontrolą polaryzacji, pierwsze uruchomienie przez żarówkę serwisową/VARIAC.

Szczegółowa analiza problemu

• Gdzie bywa 1000 µF w „Elizabeth”:

  • filtracja zasilania po prostowniku (najczęściej),
  • kondensator sprzęgający w torze audio (w konstrukcjach z pojedynczą szyną zasilania),
  • lokalne odsprzęganie sekcji przedwzmacniacza/regulatorów.

• Typowe przyczyny „spalenia” elektrolitu:

  • starzenie i wzrost ESR (po latach elektrolit wysycha → grzanie przy prądzie tętnień),
  • dioda/mostek prostowniczy w zwarciu lub przerwany – kondensator „widzi” nadmierny prąd/pulsację,
  • przekroczenie napięcia znamionowego (zbyt niskie V kondensatora vs. rzeczywiste DC),
  • odwrotne wlutowanie (polaryzacja), zimny lut na jednej nóżce (lokalne grzanie).

• Co sprawdzić przed wymianą:

  1. Prostownik: pomiar testem diody każdej sekcji; brak przewodzenia w kierunku zaporowym i ~0,5–0,8 V w przewodzenia.
  2. Uzwojenie wtórne transformatora: Vac zgodne z oczekiwaniami dla danego punktu zasilania.
  3. Zwarcia na szynie po kondensatorze: omomierz (po rozładowaniu) – rezystancja nie powinna być bliska 0 Ω.
  4. Ścieżki i pola lutownicze (ślady wycieku, nadpaleń).
  5. Jeśli 1000 µF był kondensatorem sprzęgającym: czy na stopniu końcowym nie występuje nadmierne napięcie stałe (offset), które go przeciążało.

• Podstawy doboru zamiennika:

  • Pojemność: 1000 µF (można bezpiecznie zwiększyć do 1500–2200 µF w filtracji zasilania; w sprzęganiu – zachować wartość zbliżoną, by nie zmienić charakterystyki niskotonowej).
  • Napięcie: wybierz o jeden „stopień” wyższe niż oryginał i zawsze wyższe niż zmierzone DC z marginesem min. 20–50%. Przykładowo, dla szyny ~25 V DC użyj 35–50 V.
  • Temperatura: 105°C (większa trwałość).
  • ESR/prąd tętnień: seria o niskim ESR i podwyższonym ripple (zasilacz), ale unikaj ekstremalnie niskiego ESR w obwodach regulatorów/stabilizatorów, które wymagają określonego ESR do stabilności.
  • Trwałość: seria „long life” (np. 5000–10000 h/105°C).
  • Sprawdzone serie: Panasonic FR/FC/FM, Nichicon UPW/UPM/UES (w sprzęganiu bipolarny UES, jeśli oryginał był bipolarny), Rubycon ZLH/ZLJ, UCC KYB/KZE.

• Uwaga na rolę kondensatora:

  • Filtr zasilania: wymiana na „low ESR, wysoki ripple” mile widziana.
  • Sprzęgający w torze audio: jeśli oryginał był bipolarny/„NP”, nie zastępuj go polarnym; dobranie zbyt małej pojemności podniesie dolną częstotliwość graniczną, zbyt duża może zwiększyć „puknięcie” przy starcie.

• Szybkie obliczenia kontrolne:

  • Tętnienia pojemnościowe (mostek, 50 Hz): ΔV ≈ Iobc/(C·2f). Przykład: 0,2 A, C=1000 µF → ΔV ≈ 0,2/(0,001·100) ≈ 2 Vpp.
  • Napięcie po wyprostowaniu (bez obciążenia): VDC ≈ 1,414·Vac − 2·Vd (spadki na diodach). Zawsze dobieraj V kondensatora z zapasem względem wartości pod obciążeniem.

Aktualne informacje i trendy

• Kondensatory 105°C „long life” i serie o podwyższonym prądzie tętnień są dziś powszechne i fizycznie mniejsze od dawnych odpowiedników – łatwiej zmieścić wyższe napięcie/pojemność w tym samym miejscu.
• „Audio grade” bywa marketingiem; w zasilaniu liczy się ESR, ripple i trwałość. W torze sygnałowym znaczenie mają też straty dielektryczne i upływność – warto rozważyć foliowe (tam, gdzie napięcie i miejsce pozwala) lub elektrolity bipolarnie wrażliwych miejscach.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Czyszczenie po wycieku: elektrolit przewodzi i jest korozyjny. Usuń mechaniczne resztki, umyj miejsce IPA i szczoteczką; przy silnym wycieku można dodatkowo przemyć ciepłą wodą destylowaną z niewielką ilością łagodnego detergentu, potem dokładnie wysuszyć (kilka godzin, ewentualnie 50–60°C w piecu serwisowym).
• Kontrola polaryzacji: pasek „−” na obudowie to katoda; na PCB bywa oznaczony „+” lub zacienione pole dla „−” – nie sugeruj się wyłącznie nadrukiem elementu, porównaj ze schematem/śledzeniem ścieżek (minus do masy w filtracji zasilacza, w sprzęganiu bywa różnie).

Aspekty etyczne i prawne

• Bezpieczeństwo: praca przy 230 V wymaga odłączenia od sieci, rozładowania kondensatorów (rezystor np. 10 kΩ/2–5 W), kontroli braku napięcia.
• Utylizacja: zużyte kondensatory oddaj do elektroodpadów; nie wyrzucaj do odpadów zmieszanych.

Praktyczne wskazówki

• Procedura:

  1. Odłącz, rozładuj, obejrzyj płytę; wykonaj zdjęcia przed demontażem.
  2. Wylutuj kondensator, oczyść miejsce.
  3. Sprawdź mostek/diody, rezystory w zasilaniu, ewentualne zwarcia na szynie.
  4. Wlutuj nowy kondensator (krótkie wyprowadzenia, solidne luty).
  5. Pierwsze uruchomienie przez żarówkę 60–100 W w szereg lub autotransformator. Żarówka nie powinna świecić pełnym światłem ciągle; chwilowy błysk przy ładowaniu jest normalny.
  6. Pomiary: napięcie na kondensatorze, tętnienia (oscyloskop, jeśli masz), temperatura obudowy przy pracy.

• Mechanika: cięższe kondensatory podeprzyj punktowo klejem neutralnym (RTV neutral cure), unikając agresywnych silikonów octowych.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Różne wersje „Elizabeth” (DSH/DST itd.) mają odmienne topologie. Bez numeru modelu i zdjęć istnieje ryzyko błędnej identyfikacji roli kondensatora.
• Zbyt niskie ESR w pętli ze starym stabilizatorem może wywołać oscylacje – gdy po wymianie pojawi się „świst”/niestabilność regulatora, dodaj szeregowo mały rezystor (0,1–0,22 Ω/0,5 W) lub użyj serii o nieco wyższym ESR w tym punkcie.

Sugestie dalszych badań

• Podaj: dokładny model „Elizabeth”, lokalizację kondensatora na płycie (oznaczenie np. Cxxx), odczytane napięcie znamionowe starego elementu, zdjęcie okolicy – wtedy wskażę konkretny zamiennik i punkty pomiarowe.
• Warto wykonać „recap” sekcji zasilania i najbardziej obciążonych kondensatorów w torze audio – profilaktycznie wymienić resztę elektrolitów.

Krótkie podsumowanie

• Spalony 1000 µF w „Elizabeth” to zwykle efekt wieku lub problemów w zasilaczu. Zanim wymienisz, sprawdź prostownik, zwarcia i polaryzację. Zastosuj kondensator 105°C, z odpowiednio wyższym napięciem i dopuszczalnym prądem tętnień. Uruchom przez żarówkę serwisową i potwierdź napięcia oraz temperaturę pracy.
• Jeśli podasz model i zdjęcie miejsca usterki, przygotuję precyzyjną listę części (PN/serie) i schemat pomiarów krok po kroku.