ZUS i KRUS – emerytura po 67 roku życia, składki po 2002, część składkowa, ustawa 1990

Pytanie

W latach 1982-1993 byłem zatrudniony w gospodarce i z tego tytułu dostaję emeryturę z ZUS. W roku 2002 stałem się właścicielem gospodarstwa rolnego i zacząłem podlegać obowiązkowemu ubezpieczeniu rolników w KRUS. Od 2002 opłacam składki na ubezpieczenie w KRUS. Czy mogę dalej je opłacać i otrzymać emeryturę z KRUS po osiągnięciu wymaganych 25 lat składkowych? Już mam osiągnięty wiek emerytalny (67 lat).

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

– Nie, po przyznaniu Panu emerytury z ZUS nie może Pan dalej opłacać w KRUS składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, a więc nie „dobije” Pan do 25 lat wymaganego stażu.
– Może Pan natomiast już dziś złożyć wniosek w KRUS o wypłatę tzw. części składkowej emerytury rolniczej (1 % emerytury podstawowej za każdy rok, w Pańskim przypadku ok. 22 %).
– Część uzupełniająca emerytury rolniczej będzie zawieszona, ponieważ pobiera Pan świadczenie z ZUS.

Szczegółowa analiza problemu

1. Stan faktyczny
   • praca najemna 1982-1993 – staż rozliczony w ZUS, z którego pobiera Pan emeryturę;
   • właściciel gospodarstwa i ubezpieczenie w KRUS od 2002 r. – ok. 22 lat podlegania składce emerytalno-rentowej (ER);
   • osiągnięty wiek 67 lat.

2. Skutek nabycia prawa do emerytury z ZUS
   Art. 16 ust. 3 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników:
   „Rolnik lub domownik, który ma ustalone prawo do emerytury albo renty z innego systemu ubezpieczeń, nie podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w KRUS.”
   Od dnia wydania decyzji ZUS objęcie Pana ubezpieczeniem ER w KRUS ustało z mocy prawa. Może Pan pozostać jedynie w dobrowolnym ubezpieczeniu wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim (symbol ubezpieczenia 100 w KRUS).

3. Konsekwencje dla stażu 25 lat
   – Po wyłączeniu z ubezpieczenia ER nie przyrastają dalsze lata składkowe w KRUS.
   – Dlatego nie osiągnie Pan wymaganych 25 lat, chyba że emerytura ZUS zostałaby cofnięta (co w praktyce nie następuje).

4. Co można otrzymać z KRUS?
   a) Część składkowa emerytury rolniczej
   • przysługuje niezależnie od długości stażu (minimum 1 rok po 1990 r.);
   • wysokość: 1 % emerytury podstawowej za każdy pełny rok ubezpieczenia ER;
   • przy 22 latach = 22 % × emerytura podstawowa (od 1 marca 2024 r. 1 393,83 zł) ≈ 306 zł brutto miesięcznie.

   b) Część uzupełniająca (95 % emerytury podstawowej)
   • art. 27 ust. 2 ustawy: zawiesza się ją w całości, jeżeli ubezpieczony ma inną emeryturę;
   • zostanie wypłacona tylko w wysokości różnicy, gdyby Pańska emerytura z ZUS była niższa niż 95 % emerytury podstawowej (obecnie 1 324,14 zł).

5. Alternatywa: „emerytura za przekazanie gospodarstwa”
   – Jeżeli przekazałby Pan gospodarstwo i zaprzestał działalności rolniczej, mógłby Pan ubiegać się o pełną emeryturę rolniczą bez 25 lat stażu (art. 19 ust. 1 pkt 2).
   – Część uzupełniająca nadal byłaby jednak zawieszona z powodu emerytury z ZUS, więc finansowo zyskuje Pan tylko to, co już przysługuje (część składkowa).

Aktualne informacje i trendy

– Po nowelizacjach z 2017 r. rolnicy urodzeni po 31 grudnia 1948 r. mogą pobierać jednocześnie świadczenia z ZUS i KRUS, ale w opisanym wyżej ograniczonym zakresie.
– Wysokość emerytury podstawowej, od której liczy się część składkowa, waloryzowana jest co roku (3,18 % w 2024 r.).

Wspierające wyjaśnienia i detale

– Składka kwartalna KRUS jest jednolita; KRUS sam „odcina” część ER, gdy świadczeniobiorca nabywa prawo do emerytury z innego systemu.
– Jeżeli w praktyce nadal płaci Pan pełną składkę, należy wystąpić do KRUS o korektę i zwrot nadpłaty.

Aspekty etyczne i prawne

– Brak możliwości dalszego oskładkowania ER po nabyciu emerytury ZUS chroni system przed podwójnym finansowaniem świadczeń z publicznych środków.
– Ustawa nie dopuszcza żadnych „obejść”; dalsze opłacanie składki ER po dacie decyzji ZUS jest bezskuteczne prawnie.

Praktyczne wskazówki

1. Udaj się do najbliższej placówki KRUS z:
   • decyzją ZUS o przyznaniu emerytury,
   • dowodem osobistym,
   • numerem rachunku bankowego.
2. Złóż wniosek KRUS SR-20 o przyznanie emerytury rolniczej (otrzymasz decyzję tylko o części składkowej).
3. Poproś o rozliczenie nadpłaconych składek ER od dnia nabycia emerytury z ZUS.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

– Jeżeli prawo do emerytury z ZUS zostało Panu przyznane bardzo niedawno, część składkowa wyniesie odpowiednio mniej (tylko za okres do dnia poprzedzającego decyzję ZUS).
– Wysokość części składkowej jest stosunkowo niewielka; jednak świadczenie to jest dożywotnie i waloryzowane.

Sugestie dalszych badań

– Monitorować coroczne waloryzacje emerytury podstawowej (komunikaty KRUS / obwieszczenia MPiPS).
– Śledzić planowane zmiany w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników dotyczące łączenia świadczeń (propozycje podwyższenia progu zawieszania części uzupełniającej).

Krótkie podsumowanie

Nie może Pan już „zbierać” kolejnych lat składkowych w KRUS, ponieważ prawo do emerytury z ZUS z mocy art. 16 ust. 3 ustawy rolniczej wyłączyło Pana z ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Może Pan natomiast wystąpić do KRUS o wypłatę części składkowej emerytury rolniczej (≈ 1 % emerytury podstawowej za każdy rok ubezpieczenia do dnia poprzedzającego decyzję ZUS). Część uzupełniająca będzie zawieszona. W praktyce oznacza to, że zachowa Pan pełną emeryturę z ZUS i otrzyma dodatkowo kilkuset-złotową część składkową z KRUS, waloryzowaną corocznie.