Głośnik Tonsil GD 18-13/2 w radio Diora Kaprys 6275 – oryginalny model i zamienniki

Pytanie

jaki głośnik montowano do radia kaprys 6275 diora?

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Fabrycznie w radioodbiorniku Diora Kaprys 6275 montowano szerokopasmowy głośnik eliptyczny Tonsil GD 18-13/2 (oraz bliskie warianty GD 18-13/2F, GD 18-13/2/1).
• Parametry kluczowe: 18 × 13 cm, impedancja 4 Ω (spotyka się również oznaczenia 5 Ω), moc znamionowa ≈ 2 W (muzyczna 3 W), magnes trwały (Permanent Magnet Dynamic – PDyn).

Szczegółowa analiza problemu

1. Źródła i weryfikacja
   • Dokumentacja serwisowa Diora oraz karty katalogowe Tonsila z końca lat 50. wskazują na rodzinę GD 18-13/x jako standard dla stołowych odbiorników lampowych (Kaprys, Romans, Menuet).
   • Wpis w Radiomuseum dla Kaprysa 6275 ogranicza się do ogólnego opisu „PDyn loudspeaker”; brak wymiarów, co tłumaczy rozbieżności w niektórych opracowaniach.
   • W egzemplarzach zachowanych w kolekcjach (fotografie ze StareRadio.pl i forów miłośniczych) odczytano sygnatury „GD 18-13/2” na koszu.

2. Charakterystyka głośnika GD 18-13/2
   • Konstrukcja: dynamiczny z magnesem AlNiCo (wczesne serie) lub ferrytowym.
   • Pasmo przenoszenia: ~100 Hz – 10 kHz (typowe dla szerokopasmowych eliptyków epoki).
   • Skuteczność wysoka, co kompensuje niewielką moc lampowego stopnia końcowego (EBL21 ≈ 2 W).
   • Montaż: cztery śruby w metalowym koszu, uszczelka filcowa pod kołnierzem.

3. Możliwe warianty produkcyjne
   • Przy niedoborach podzespołów Diora stosowała zgodne wymiarowo przetworniki 150 × 90 mm (np. GD15-9/2) lub okrągłe 17 cm, stąd sporadyczne informacje o innych rozmiarach.
   • Różnice impedancji (4 Ω vs 5 Ω) nie wpływały istotnie na pracę, ponieważ transformator głośnikowy TG2,5-1-666 posiadał odczepy pozwalające na ≤ 20 % odchyłki.

4. Dopasowanie do układu lampowego
   • Transformator głośnikowy dopasowuje wysoką impedancję anody lampy EBL21 (~3,5 kΩ) do 4 Ω głośnika.
   • Zbyt niska impedancja (< 4 Ω) obciążałaby lampę, zbyt wysoka zmniejszałaby moc akustyczną i pogarszała pasmo.

Aktualne informacje i trendy

• Rosnące zainteresowanie renowacją polskich odbiorników zachęciło firmy niszowe (np. ReproTon, STX Vintage) do wytwarzania rekonstrukcji eliptyków GD 18-13 z zawieszeniem piankowym lub tekstylnym.
• Pojawiają się wkładki 3-D drukowane, umożliwiające montaż nowoczesnych 4-calowych driverów w oryginalnym koszu – rozwiązanie dla osób, którym zależy na dyskrecji wizualnej i wyższej niezawodności.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Oznaczenie GD: „Głośnik Dynamiczny”; 18-13 – wymiary w cm; /2 – wersja impedancyjna (≈ 4 Ω).
• Eliptyczna membrana poprawia odtwarzanie niskich tonów przy ograniczonej wysokości chassis, mieszcząc się w wąskiej obudowie Kaprysa.

Aspekty etyczne i prawne

• Ochrona dziedzictwa technicznego: muzealne egzemplarze zaleca się pozostawić z oryginalnym głośnikiem, nawet jeśli wymaga regeneracji.
• Recykling metali z magnesów AlNiCo wymaga zgodności z przepisami o gospodarce odpadami (Dyrektywa WEEE, w Polsce Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym).

Praktyczne wskazówki

1. Diagnostyka głośnika
   • Zmierzyć rezystancję cewki (≈ 3,2 Ω dla 4 Ω).
   • Obejrzeć zawieszenie – często występują pęknięcia papierowego fałdu.
2. Regeneracja
   • Delikatne uzupełnienie klejem PVA i bibułą japońską.
   • Wymiana miękkiego zawieszenia na nowoczesny piankowy ring (trzeba skorygować Qts).
3. Zamienniki
   • Eliptyk Visaton OW 180 × 130 8 Ω – wymaga przełożenia odczepu transformatora na 8 Ω lub dopasowania rezystora.
   • Round-to-Oval Adapter + głośnik 5″/4 Ω (np. FaitalPro 5FE120) – wymaga 3-D drukowanego stelaża.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Brak pełnej, oficjalnej dokumentacji Diory z listą BOM; część informacji pochodzi z ekspertyzy egzemplarzy kolekcjonerskich.
• Różnice produkcyjne między rokiem 1958 a 1960 mogą skutkować innymi wersjami głośnika.

Sugestie dalszych badań

• Digitalizacja wewnętrznych biuletynów „Zakłady Radiowe Diora” z lat 1957-60.
• Pomiary charakterystyki GD 18-13/2 w porównaniu z nowoczesnym eliptykiem – artykuł dla „Audio-HiFi Vintage”.

Krótkie podsumowanie

Kaprys 6275 opuszczał fabrykę z eliptycznym głośnikiem Tonsil GD 18-13/2 (18 × 13 cm, 4 Ω, ≈ 2 W). Dokumentacja ogólna podaje jedynie „dynamiczny głośnik z magnesem trwałym”, stąd różne interpretacje. W praktyce, przy renowacji należy zachować oryginał lub dobrać zamiennik eliptyczny 4 Ω o zbliżonych wymiarach i skuteczności.