Grzałka z termostatem do bojlera CWU grzeje do 80°C zamiast 60°C – Termostat, kamień, ustawienia

Pytanie

Mam grzałkę z termostatem do bojlera cwu która powinna grzać do 60 stopni i się wyłączyć a ona grzeje do 80 stopni . dlaczego. Czy jest coś źle ustawione?

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Najczęściej przyczyną grzania do 80 °C zamiast 60 °C jest ROZKALIBROWANY lub USZKODZONY termostat bądź silnie zakamieniony czujnik temperatury.
• Sprawdź kolejno: (1) prawidłowe ustawienie pokrętła, (2) stan czujnika/kapilary, (3) obecność kamienia i (4) ciągłość styków. Jeśli błąd utrzymuje się – wymień termostat na nowy, dobrany do modelu bojlera.

Szczegółowa analiza problemu

1. Budowa i praca typowego termostatu bojlerowego
    • Mechaniczny (bimetaliczny lub kapilarny) – rozłącza grzałkę po osiągnięciu temperatury zadanej; histereza 3-7 K.
    • Elektroniczny – NTC/PTC + przekaźnik; dokładność ±1 K, możliwość kalibracji software’owej.

2. Źródła przegrzewania do 80 °C
    A. Dryft kalibracyjny – zużycie bimetalu, odgazowanie kapilary lub starzenie NTC ⇒ faktyczny punkt wyłączenia przesunięty o ~15-25 K.
    B. Zaklejony kamieniem czujnik w tulei „suchej” – warstwa CaCO₃ działa jak izolator (λ≈1 W/m·K); termostat „widzi” ~10-20 K mniej niż rzeczywista temp. wody → opóźnione wyłączenie.
    C. Błędne ustawienie pokrętła lub nieczytelna skala – mechaniczny obrót osi może przesunąć skalę względem realnej nastawy.
    D. Sklejone styki / zespawany przekaźnik – brak rozłączenia do momentu zadziałania wysokotemperaturowego bezpiecznika (zwykle 85-95 °C).
    E. Zły montaż – czujnik wsunięty nie do końca w kieszeń albo w ogóle poza kieszenią.

3. Diagnostyka krok po kroku (zasilanie odłączone, 230 VAC!)
    1) Zewnętrzny termometr w spustowym strumieniu wody – weryfikacja realnej temperatury.
    2) Zmiana nastawy na 50 °C: jeżeli woda osiąga ~70 °C, termostat śledzi zmianę, lecz z „offsetem” ⇒ rozkalibrowany lub izolowany kamieniem.
    3) Pomiar rezystancji/ciągłości styków termostatu multimetrem w wodzie o znanej temperaturze (np. 60 °C w garnku): brak rozłączenia = uszkodzenie.
    4) Demontaż grzałki, oględziny kamienia; ≥2 mm warstwa zaleca chemiczne odkamienianie (10 % roztwór kw. cytrynowego, 60 °C, ~1 h).
    5) Jeśli czujnik czysty, a odczyty przesunięte >5 K – wymiana termostatu (koszt 40-120 zł; dobierz długość kapilary i moc styku).

4. Teoretyczne tło:
    • Ciepło właściwe wody \(c_p=4{,}18 \text{kJ/(kg·K)}\); przy 80 °C w 80-litrowym bojlerze akumulujesz ~16 MJ (4,4 kWh) więcej energii niż przy 60 °C – wzrost rachunku i ryzyko poparzenia > 1 s kontaktu.
    • Prawo Fouriera: izolacja kamienna podnosi czas opóźnienia \( \tau \propto \rho c_p \delta^2 / k \).

Aktualne informacje i trendy

• Nowe bojlery (2021-2024) mają elektroniczne sterowniki z algorytmem anti-Legionella: cyklicznie podgrzewają do 70 °C na 30 min, pozostały czas utrzymują 50-55 °C.
• Dyrektywa EcoDesign UE 2019/2015: domyślna nastawa 60 °C, klasy efektywności A-C; wymagany bezpiecznik termiczny 90 °C.
• Rośnie popularność bezprzewodowych modułów Wi-Fi z pomiarem temp. w chmurze (Shelly, Sonoff THR316D) – pozwalają wykryć dryft w czasie.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• W praktyce mechaniczny termostat może z czasem „odpłynąć” o ~1 K/rok; po 10 latach typowy błąd ±10 K nie jest rzadkością.
• Analogią jest termostat żelazka: kiedy kamień odłoży się na stopie, czujnik „widzi” chłodniej i przegrzewa materiał.

Aspekty etyczne i prawne

• Ryzyko poparzenia: PN-EN 806-2 zaleca maks. 55 °C na punktach poboru; powyżej 60 °C wymagane oznaczenia lub zawory mieszające.
• Brak sprawnego ogranicznika >95 °C narusza §183 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury (instalacje sanitarne).
• Warto zamontować zawór temperaturowy TMV (Thermostatic Mixing Valve) – minimalizuje ryzyko dla dzieci i osób starszych.

Praktyczne wskazówki

1. Odłącz zasilanie, zdejmij osłonę, sfotografuj okablowanie.
2. Wyczyść czujnik i kieszeń; usuń kamień chemicznie.
3. Jeśli przesunięcie >5 K – wymień termostat (dobierz zakres 30-75 °C, 16 A/250 VAC, kapilara 270 mm).
4. Po montażu wykalibruj: ustaw 60 °C, zmierz po pierwszym cyklu; ewentualnie skoryguj mikropokrętłem (jeśli dostępne).
5. Zamontuj zewnętrzny miernik temp./logger – koszt Rapitest PT1000 <50 zł.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Sam termostat może wyłączać poprawnie, a winne jest nieprecyzyjne wskazanie termometru na obudowie bojlera – zweryfikuj niezależnie.
• Jeśli bojler ma elektronikę z funkcją „eco/boost”, upewnij się, że nie aktywowałeś programu anty-Legionella (podgrzanie do 70-80 °C raz w tygodniu).

Sugestie dalszych badań

• Porównanie dokładności mechanicznych vs. elektronicznych termostatów NTC/DS18B20 w warunkach kamienia.
• Wpływ cykli anty-Legionella na żywotność emalii i anody magnezowej.
• Implementacja algorytmu PID w sterownikach domowych bojlerów – redukcja przegrzewania <2 K.

Krótkie podsumowanie

Bojler grzeje do 80 °C, bo termostat „nie widzi” faktycznej temperatury bądź nie potrafi przerwać zasilania przy 60 °C. Najpierw sprawdź ustawienie i odczyt z niezależnego termometru, usuń kamień, a jeśli odchyłka pozostaje – wymień termostat. Praca na 80 °C jest nieefektywna energetycznie i stwarza zagrożenie poparzeniami; poprawny serwis lub wymiana elementu przywrócą bezpieczne 60 °C.