Akai GX-230D, Technics SA-GX230D – brak dźwięku, diagnostyka, typowe usterki audio

Pytanie

Gx 230d no sound

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Brak dźwięku w urządzeniach oznaczanych „GX-230D” wynika zwykle z przerwy w torze audio: utlenionych przełączników, niesprawnego przekaźnika ochronnego lub uszkodzenia przedwzmacniacza/końcówki mocy.
• Najpierw ustal, czy chodzi o:
  • Akai GX-230D – magnetofon szpulowy,
  • Technics SA-GX230D – amplituner/receiver.
• W obu przypadkach rozpocznij od kontroli połączeń, czystości styków, zasilania i obserwacji, czy wskaźniki VU/LED lub klik przekaźnika sygnalizują obecność sygnału.

Szczegółowa analiza problemu

1. Identyfikacja sprzętu

1.1 Akai GX-230D (tape deck, głowice Glass & X’Tal Ferrite, napęd 2-silnikowy, lat 70.)
1.2 Technics SA-GX230D (amplituner kina domowego z poł. lat 90.; końcówki STK/SVI, przekaźnik SP-relay)

2. Akai GX-230D – brak dźwięku

2.1 Typowe punkty awarii
• Przełącznik MONITOR (SOURCE/TAPE) – mechaniczny suwak, często utleniony
• Przekaźnik (head-switch relay) – brudne, wypalone styki ↔ permanentne „mute”
• Przedwzmacniacz odczytu – wyschnięte elektrolity 2,2 µF–10 µF, tranzystory 2SC458/2SC871 o podwyższonym szumie
• Kondensatory sprzęgające po wyjściu – brak polaryzacji → ściszenie/skaczący poziom
• Zimne luty przy gniazdach RCA i płytach modułowych

2.2 Diagnostyka krok po kroku

1. Wskaźniki VU: brak wychyleń → sygnał nie dociera z głowicy
2. Woltomierz: rezystancja głowic (∼180 Ω/kanał) – przerwa = uszkodzona głowica
3. Generator 1 kHz / oscyloskop: wstrzyknij sygnał na pin wejściowy przedwzmacniacza – jeśli pojawi się na wyjściu, głowica lub przełącznik głowic jest winny
4. Kontakt PR/IPA: oczyść przełącznik MONITOR i RECORD/PLAY; sprawdź czy po kilkukrotnym przełączaniu dźwięk wraca
5. Wymień elektrolity w module PB AMP, szczególnie C3/C4, C11-C14 – ESR↑ > 20 Ω zwykle = brak pasma
6. Przekaźnik: pomiar spadku ≥0,2 V na stykach przy sygnale 0 dBu → poleruj burnisherem, ewent. wymień na Omron G2R-2-24V skracając nóżki

2.3 Po naprawie: wyreguluj azymut głowicy (taśma testowa 10 kHz), bias i poziomy PB/REC według Service Manual (dostępny w sieci).

3. Technics SA-GX230D – brak dźwięku

3.1 Typowe źródła usterki
• Brak „kliknięcia” przekaźnika SP-PROTECT po 3-5 s od włączenia
– DC na wyjściu końcówki (≥ ±0,5 V)
– uszkodzona para końcowa STK/SVI lub tranzystory 2SC3281/2SA1302 (zależnie od wersji)
• Aktywny MUTE (przycisk Muting lub układ Q751)
• Błąd w selektorze DSP – mikroprzerwa w enkoderze INPUT
• Uszkodzony zasilacz ±52 V lub gałąź +12 V logicznych → brak sterowania przekaźnika
• Utlenione styki przekaźnika głośnikowego (Relais RL901) – zwłaszcza gdy dźwięk pojawia się dopiero po „postukaniu” w obudowę

3.2 Diagnostyka krok po kroku

1. Czy w słuchawkach jest dźwięk? (gniazdo PHONES podłączone przed przekaźnikiem)
   • Tak → problem z przekaźnikiem/głośnikami/kablami
   • Nie → idź do pkt 2
2. Pomiar DC OUT na zaciskach głośnikowych przy odłączonych głośnikach: > ±50 mV = awaria końcówki, odlutuj kolektor/wyprowadzenie STK i sprawdź.
3. Sprawdź bezpieczniki F1-F4 i napięcia na kondensatorach filtrujących – powinno być ±52 V (przy 230 V AC).
4. Zmierz napięcie cewki przekaźnika: jeżeli pojawia się +24 V, a nie „klika” – wymień lub oczyść przekaźnik (Finder 30.22 lub Omron G5).
5. Wyklucz opcje user-error: Volume min, Speaker A/B OFF, Tape Monitor ON, wciśnięta funkcja Muting (ikona na VFD).

3.3 Po naprawie: kalibracja BIAS/IDLE (VR1/VR2, 10 mV ±1 mV) i DC OFFSET (< 30 mV).

Aktualne informacje i trendy

• Nowe zamienniki elektrolitów nisko-impedancyjnych (Panasonic FR, Nichicon UFW) zmniejszają szum i poprawiają pasmo w starych deckach.
• Przekaźniki audio z serii Omron G2RL-2-DC24 mają złocone styki AgSnO₂ + Au – dłuższa bezawaryjność w amplitunerach.
• Coraz popularniejsze są mody „recap & op-amp upgrade” – wymiana NE725/4558 na OPA1656, lecz wymaga to korekty zasilania i kompensacji fazowej.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Monitor switch w Akai pełni rolę wyboru ścieżki sygnału: w pozycji SOURCE sygnał z LINE IN trafia bezpośrednio na wyjścia, w pozycji TAPE – z przedwzmacniacza odczytu. Zabrudzenie kontaktów całkowicie odcina tor PB.
• W Technicsie ochrona głośnikowa kontroluje napięcie DC, temperaturę radiatora (NTC) i prąd spoczynkowy – każde odchylenie zatrzyma przekaźnik i wyciszy wszystko.

Aspekty etyczne i prawne

• Praca przy urządzeniach sieciowych wymaga odłączenia od 230 V; kondensatory 10 000 µF/63 V magazynują energię – obowiązkowe rozładowanie.
• Nie wolno stosować zamienników tranzystorów o niższym SOA – ryzyko pożaru głośników.
• W Polsce naprawy urządzeń konsumenckich nie wymagają certyfikacji, lecz za szkody odpowiada naprawiający (art. 415 KC).

Praktyczne wskazówki

• Zawsze wykonuj zdjęcia płyt PCB przed rozpoczęciem prac – ułatwia to odtworzenie położenia przewodów.
• Stosuj preparaty kontaktowe w dwóch etapach: PR (rozpuszcza tlenki), następnie IPA lub WL (płucze).
• W amplitunerach Technics często pomaga krótkie „puknięcie” w obudowę; jeżeli dźwięk wraca – wymień przekaźnik.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• W Akai głowice GX są praktycznie niezniszczalne pod względem zużycia, ale mogą zostać rozmagnesowane – użyj demagnetyzera 20 kHz.
• W Technicsie SA-GX230D uszkodzenie modułu DSP (IC701) również objawia się brakiem dźwięku, choć występuje rzadziej niż awaria przekaźnika.

Sugestie dalszych badań

• Porównanie ESR kondensatorów w torach audio vintage vs. nowe low-ESR – wpływ na charakterystykę częstotliwościową.
• Zastosowanie przekaźników półprzewodnikowych (MOSFET speaker protection) w miejsce elektromechanicznych.
• Analiza przewidywalności awarii STK/SVI vs. dyskretnych końcówek mocy w urządzeniach lat 90.

Krótkie podsumowanie

Brak dźwięku w „GX-230D” to niemal zawsze kwestia przerwy w torze sygnałowym: w Akai – zabrudzony przełącznik MONITOR lub uszkodzenie przedwzmacniacza; w Technicsie – niezałączony przekaźnik ochronny bądź awaria końcówki mocy. Systematyczna diagnostyka (połączenia, przełączniki, zasilanie, sygnał testowy) pozwala zlokalizować usterkę. Ostatecznie – gdy problem leży w torze elektronicznym – wymiana kondensatorów, przekaźników lub tranzystorów przywraca pełną funkcjonalność.