Ile litrów gazu mieści się w butli 11 kg LPG?

Pytanie

ile litrów gazu wchodzi do butli 11 kg

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Do standardowej butli LPG “11 kg” wchodzi ok. 20 – 21 litrów ciekłego gazu (propan-butan).
• Po odparowaniu w warunkach atmosferycznych ta ilość odpowiada ok. 5,3 – 5,8 m³ gazu.

Szczegółowa analiza problemu

1. Definicje i parametry
   • Masa netto butli: 11 kg gazu.
   • Gęstość ciekłego LPG (15 °C): 0,52 – 0,56 kg/l (zależna od proporcji propan/butan).
   • Pojemność wodna typowej butli 11 kg: 26 – 27 l.
   • Butla napełniana jest maks. do 85 % pojemności wodnej (wymóg bezpieczeństwa – miejsce na rozszerzalność przy wzroście T).

2. Objętość w stanie ciekłym
   \[
   V_\text{LPG} = \frac{m}{\rho} \approx
   \frac{11\ \text{kg}}{0{,}54\ \text{kg/l}} \approx 20{,}4\ \text{l}
   \]
   Zakres wynikający z krańcowych gęstości (0,52-0,56 kg/l): 19,6 – 21,2 l – mieści się w limicie 85 % (~23 l).

3. Objętość po rozprężeniu
   Empirycznie 1 kg LPG → 0,48 – 0,53 m³ w 15 °C / 1 atm.
   \[
   11\ \text{kg} \times 0{,}50\ \text{m}^3/\text{kg} \approx 5{,}5\ \text{m}^3
   \]
   czyli ok. 5400 – 5800 l gazu lotnego.

4. Skąd spotykane w sieci wartości 26-27 l?
   To pojemność wodna butli, mylona z ilością ciekłego LPG. Realna masa 11 kg przy tej objętości oznaczałaby nierealną gęstość (~0,40 kg/l).

Aktualne informacje i trendy

• Część portali branżowych (np. Gazgrod, Romgaz – 2023-2024) nadal podaje 27 l jako „zawartość”, co jest korektowane w nowszych publikacjach i kartach charakterystyk dostawców (GAZ-POL, Orlen LPG).
• Rosnąca popularność czystego propanu (gęstość ~0,51 kg/l) w butlach do pomp ciepła powoduje, że przy tej samej masie objętość może wzrosnąć o 3-4 %.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Fizycznie w butli współistnieją dwie fazy: 85 % cieczy + poduszka parowa 15 %. Dopiero przy poborze ciepło z otoczenia odparowuje część cieczy, utrzymując ciśnienie robocze.
• Współczynnik rozszerzalności objętościowej LPG ~1,5 %/°C; latem masa napełnienia często redukuje się do 10,5 kg.

Aspekty etyczne i prawne

• Norma PN-EN 1442 nakazuje ograniczenie napełnienia do 85 % pojemności wodnej oraz cykliczne badania butli co 10 lat.
• Przekroczenie limitu (tzw. „przelanie butli”) grozi niekontrolowanym wzrostem ciśnienia i odpowiedzialnością karną (Dz.U. 2022 poz. 1184 – Prawo energetyczne).

Praktyczne wskazówki

• Kontrola masy: masa brutto = tara (z wybitym stemplem) + 11 kg (±0,2 kg).
• Nie podgrzewać butli dla „dogazowania” – ryzyko przekroczenia ciśnienia w zaworze 27 bar.
• Przy dłuższym dużym poborze (np. nagrzewnice) stosować reduktor o wydatku ≥3 kg/h lub kaskadę dwóch butli.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Obliczenia przy 15 °C; przy 0 °C gęstość wzrasta do ~0,57 kg/l (objętość ok. 19 l).
• Niektóre butle stalowe mają pojemność wodną 24 l – wówczas 85 % to 20,4 l; masa 11 kg oznaczałaby wypełnienie w 100 %. Takie butle są dziś marginalne.

Sugestie dalszych badań

• Charakterystyki parowania LPG przy wysokich poborach do małych parowników – ważne dla food-trucków i pomp ciepła off-grid.
• Monitorowanie ciężarem właściwym (load-cells) zamiast pływaka magnetycznego – precyzyjniejsze i odporne na temperaturę.

Krótkie podsumowanie

Typowa butla „11 kg” mieści ~20-21 l ciekłego LPG, co odpowiada ~5,5 m³ gazu po rozprężeniu. Wyższe wartości 26-27 l odnoszą się do pojemności wodnej butli, a nie realnej ilości gazu i nie powinny być mylone z rzeczywistą zawartością paliwa.