Intel 430FX, Pentium 133 – FDD controller failure, spalony kontroler, naprawa i obejście

Pytanie

Plyta 430 FX pod pentium 133.fdd Spaliło się
Cały czas pisze failure controler fdd

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Komunikat „FDD controller failure” oznacza, że układ Super I/O na płycie z chipsetem Intel 430 FX uległ uszkodzeniu – najczęściej wskutek zwarcia lub odwrotnego podłączenia taśmy stacji dyskietek.
• Aby uruchomić komputer: wyłącz kontroler FDD w BIOS-ie lub zastąp go kartą ISA (Multi-I/O).
• Jeśli zależy Ci na sprawnej stacji dyskietek, najpewniejszym rozwiązaniem jest instalacja karty ISA z własnym kontrolerem FDD; naprawa układu Super I/O jest możliwa, lecz trudna i zwykle nieopłacalna.

Szczegółowa analiza problemu

1. Architektura płyty 430 FX
   • Kontroler FDD, porty COM/LPT i klawiatury zintegrowane są w układzie Super I/O (np. PC87306, W83787, SMSC FDC37C93). Komunikacja odbywa się przez magistralę ISA.
   • Uszkodzenie któregoś pinu FDD (linia sterująca, zasilająca lub DMA) blokuje procedurę POST i generuje błąd.

2. Typowe przyczyny uszkodzenia
   • Odwrotne wpięcie 34-pinowej taśmy (ciągłe świecenie LED-a w napędzie).
   • Zwarcie w samym napędzie lub kablu – 5 V trafia na linie sygnałowe.
   • Przepięcie z zasilacza AT bądź ESD przy serwisie.
   • Starzenie – po 25-30 latach warstwy metaliczne w QFP-84 potrafią ulec korozji.

3. Diagnostyka krok po kroku
   a. Odłącz taśmę i zasilanie napędu – uruchom płytę bez FDD.

   • Jeśli błąd pozostaje ⇒ układ Super I/O uszkodzony.
   • Jeśli błąd znika ⇒ wymień napęd lub taśmę.
     b. BIOS → Integrated Peripherals → On-board FDD Controller = Disabled → POST powinien przejść.
     c. Sprawdź napięcia (+5 V, +12 V) na Berg-Molex – w zasilaczach AT często „pływają”.
     d. Inspekcja termiczna: elementy ze śladami nadpalenia wokół złącza FDD oraz układu Super I/O.
     e. Dla dociekliwych – analiza linii FDD_DRQ i FDD_IRQ6 oscyloskopem; brak aktywności potwierdza zgon układu.

4. Rozwiązania
   A. Wyłączenie FDD w BIOS – najszybsze, komputer startuje z HDD/CF.
   B. Karta Multi-I/O ISA (ok. 20–40 zł na giełdach retro):
   • Dezaktywuj w BIOS wszystkie porty Super I/O (FDD, COM, LPT).
   • W karcie ustaw zworki: FDD @ I/O 3F0–3F7 + IRQ6 + DMA2.
   • Podłącz taśmę do karty.
   C. Wymiana układu Super I/O (tylko dla zaawansowanych):
   • Demontaż QFP hot-air ≥ 320 °C, oczyszczenie padów, lutowanie nowego scalaka; często potrzebny identyczny stepping.
   • Ryzyko uszkodzenia laminatu, zwłaszcza starszych płytek FR-4 o grubej miedzi.
   D. Emulator stacji (Gotek/HxC) pod USB: działa z kartą ISA lub sprawnym kontrolerem; wygodne w retro-pracowni.

Aktualne informacje i trendy

• Na rynku retro-PC popularność zyskują gotek-USB w obudowie 3,5″ FDD; z firmware FlashFloppy udają napęd na poziomie sygnałów Shugart – współpracują nawet z kartą ISA.
• Z uwagi na trudną dostępność oryginalnych układów PC87306/SMSC FDC37C wprowadzono re-drive’y ISA-to-USB, lecz wymagają one DOS-owych sterowników.
• Coraz więcej hobbystów publikuje projekty open-hardware kart ISA z nowymi CPLD implementującymi FDC NEC 765; to potencjalny kierunek rozwoju.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Kabel FDD ma zagięcie (twist) między liniami 10–16 – dzięki temu BIOS rozróżnia napęd A i B. Odwrotne wpięcie całej taśmy = stale zapalona dioda.
• Typowy BIOS Award/Phoenix wyświetla:
  • „Floppy disk(s) fail (40)” – brak odpowiedzi napędu
  • „FDD controller failure” – brak odpowiedzi ukł. I/O (adres 3F0h).
• DMA2 (kanał 2) obsługuje FDD; jeśli BIOS nie otrzyma sygnału HRQ/DRQ, zgłasza błąd – bywa to mylone z awarią DMA, choć przyczyna leży w Super I/O.

Aspekty etyczne i prawne

• Naprawiając sprzęt retro, minimalizujesz elektro-odpady; wymieniając scalaki, pamiętaj o bezpiecznym utylizowaniu uszkodzonych części zawierających ołów w lutowiu SnPb.
• Oprogramowanie firmware Super I/O bywa objęte licencją producenta; klonowanie binariów do zamienników powinno odbywać się wyłącznie na użytek własny.
• W środowisku retro-hardware istnieje żywa dyskusja o etyce „kanibalizowania” płyt-dawców – warto ratować egzemplarze kompletnie niesprawne.

Praktyczne wskazówki

1. Jeżeli komunikat utrudnia start MS-DOS/Windows 95, w BIOS ustaw „Halt On: No Errors”.
2. Do testu taśmy FDD użyj ohmomierza – przerwane żyły to częsta usterka po latach.
3. Przed lutowaniem QFP: przyklej scalak taśmą kaptonową, użyj topnika żelowego RMA-223 i grotu 1 mm; po montażu wyczyść izopropanolem.
4. Podczas pracy z płytą AT odłącz zasilanie sieciowe – zasilacz AT ma twardy przełącznik; na gnieździe DIN jest stale 230 V.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Jeśli oprócz FDD nie działają porty COM/LPT lub klawiatura PS/2 – uszkodzenie Super I/O jest pewne i rozszerzone.
• Płyty 430 FX są wrażliwe na pęknięcia lutów wokół slotów SIMM; warto profilaktycznie je przelutować, by uniknąć losowych resetów DMA.
• Istnieją rzadkie przypadki zwarcia linii DRQ2 w mostku PIIX (Intel 82371FB) – wtedy sama wymiana Super I/O nie wystarczy.

Sugestie dalszych badań

• Pomiar przebiegów FDC na magistrali ISA oscyloskopem ≤ 20 MHz – pozwala odróżnić brak sygnału od konfliktu przerwań.
• Analiza schematów serwisowych płyt 430 FX (np. Lucky-Star 5Tx, Asus P/I-P55TP4) – układ pinoutów Super I/O jest podobny.
• Rozważ projekt własnej karty ISA z Altera MAX II implementującej FDC765 – w sieci dostępne otwarte VHDL.
• Praktyka lutowania QFP i PLCC na deskach-testerach pomoże przy ewentualnej reanimacji innych retro-płyt.

Krótkie podsumowanie

Uszkodzenie kontrolera FDD w układzie Super I/O Twojej płyty 430 FX jest niemal pewne. Najszybciej wyłącz kontroler w BIOS-ie lub, jeśli potrzebujesz stacji dyskietek, dołóż kartę Multi-I/O ISA i podłącz do niej napęd (lub nowoczesny emulator Gotek). Fizyczna wymiana układu Super I/O jest możliwa, ale wymaga dobrej stacji hot-air i praktyki w lutowaniu SMD – dla większości użytkowników jest to rozwiązanie skrajne. Dzięki temu komputer z Pentium 133 odzyska stabilność, a Ty zachowasz funkcjonalność FDD bez ryzyka dalszych uszkodzeń.