Łożyska silnika pralki Frania – typy, oznaczenia 6201 ZZ, 6202 ZZ, tuleje ślizgowe

Pytanie

Jakie łożyska były w silniku pralki frania?

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• W większości silników pralki „Frania” stosowano dwa łożyska kulkowe głębokorowkowe: 6201 (12 × 32 × 10 mm) lub 6202 (15 × 35 × 11 mm), najczęściej w wersji ekranowanej ZZ.
• W starszych partiach (lata 50.–60.) można spotkać łożyska ślizgowe (tuleje z brązu).

Kluczowe punkty
• Typ łożysk: kulkowe głębokorowkowe lub ślizgowe (wczesne serie)
• Oznaczenia najczęstsze: 6201 ZZ i 6202 ZZ
• Ilość: 2 szt. – po jednym na każdym końcu wału silnika

Szczegółowa analiza problemu

1. Konstrukcja silnika

   • Frania wykorzystywała niewielki silnik komutatorowy (ok. 180 – 250 W) lub jednofazowy asynchroniczny z kondensatorem (nowsze serie).
   • Wał był podparty na dwóch tarczach łożyskowych; każde łożysko przenosiło obciążenia promieniowe i niewielkie osiowe.

2. Dobór łożysk według serii produkcyjnych
   | Okres | Typ silnika | Łożysko od strony koła pasowego | Łożysko od przeciwnej strony | Uwagi |
   |-------|-------------|---------------------------------|------------------------------|-------|
   | 1956‑1965 | Silnik SZCZ, 180 W | Tuleja ślizgowa z brązu impregnowana olejem | Tuleja ślizgowa | Wymagało okresowego smarowania |
   | 1966‑ok. 1975 | Silnik komutatorowy 200 W | 6202 ZZ | 6201 ZZ | Najpopularniejszy zestaw, tolerancja luzu C3 mile widziana |
   | 1976‑koniec produkcji | Silnik jednofazowy z kondensatorem 250 W | 6202 2RS lub 6202 ZZ | 6202 2RS/ZZ | Większość zamienników stosuje 2×6202 |

3. Warianty spotykane w praktyce

   • 6202 od strony napędu, 6201 od strony szczotkotrzymaczy – najczęstsze rozwiązanie.
   • 2 × 6202 – w silnikach późniejszych (łatwiejsza logistyka).
   • Tuleje ślizgowe – tylko w najstarszych „F‑50/F‑55”.

4. Przyczyny zużycia

   • Długotrwała praca w wilgotnym środowisku, drgania od niewyważonego bębna i spadek lepkości smaru.
   • W silnikach z tulejami: wypłukanie oleju i korozja brązu.

Aktualne informacje i trendy

• Łożyska 6201/6202 są nadal produkowane przez wszystkich czołowych wytwórców (SKF, NSK, FAG).
• Coraz częściej stosuje się wersje 2RS (gumowe uszczelki) zamiast ZZ – lepiej izolują smar przy częstych praniach „na zimno”.
• Dostępne są kompletne zestawy „ułożyskowanie Frania” sprzedawane w sklepach AGD online (średnica gniazda 30 mm, średnica obsady 40 mm).

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Oznaczenia: „6202 ZZ” → głębokorowkowe, jednorzędowe, podwójna osłona metalowa; „C3” → powiększony luz wewnętrzny, korzystny przy nagrzewaniu.
• Tolerancje osadzeń: wał g6, oprawa H7 zgodnie z ISO 492.
• Moment dokręcenia tarcz łożyskowych ~4 Nm, aby nie ścisnąć bieżni zewnętrznej.

Aspekty etyczne i prawne

• Utylizacja zużytych łożysk: odpady metalowe → punkt selektywnej zbiórki.
• Zgodność z Dyrektywą ROHS nie dotyczy zabytkowych urządzeń, lecz warto stosować łożyska bez ołowiu (nowe normy REACH).

Praktyczne wskazówki

1. Demontaż:
   • Zaznacz wzajemne położenie tarcz i wirnika; zdejmij koło pasowe ściągaczem.
   • Wyprasuj łożyska hydraulicznie lub za pomocą prasy stołowej (siła < 2 t).
2. Montaż:
   • Wciskaj wyłącznie po bieżni zewnętrznej; nie uderzać młotkiem bez przystawki.
   • Po montażu sprawdź luz osiowy (powinien być wyczuwalny ≤ 0,1 mm).
3. Smar: NLGI 2 do łożysk tocznych, temperatura pracy 120 °C; nie stosować ŁT‑43 z siarczkiem molibdenu – brudzi komutator.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Pojedyncze egzemplarze mogą mieć łożyska nietypowe (produkowane przez Zelmer/Predom na eksport).
• W silnikach po regen­eracji zdarzają się wkładki adaptacyjne redukujące gniazdo z 35 → 32 mm – warto zmierzyć przed zamówieniem części.

Sugestie dalszych badań

• Analiza drgań po wymianie (FFT) – pozwala stwierdzić, czy luz C3 był wystarczający.
• Porównanie żywotności łożysk ZZ vs 2RS w warunkach wzmożonej wilgotności.
• Studium historyczne: wpływ przejścia z tulei ślizgowych na łożyska toczne na awaryjność silników AGD PRL.

Krótkie podsumowanie

Silnik pralki „Frania” najczęściej opierał się na dwóch łożyskach kulkowych głębokorowkowych, typowo 6201 ZZ i/lub 6202 ZZ. Wczesne egzem­plarze używały tulei ślizgowych. Przy serwisie należy zmierzyć stare łożysko, dobrać nową parę (najlepiej 2RS lub ZZ + C3), zachować właściwy montaż i zadbać o odpowiedni smar, co pozwoli przywrócić sprawność nawet kilkudziesięcio­letniego urządzenia.