dlaczego manometr nie pokazuje cisnienia wody przy c.o.
Kluczowe punkty
• Zweryfikuj, czy układ jest napełniony i odpowietrzony.
• Sprawdź szczelność oraz naczynie wzbiorcze.
• Oceń drożność przewodu impulsowego i stan samego manometru.
• Zanim dopuścisz wodę, upewnij się, że mamy kontrolę nad odczytem – w przeciwnym razie grozi zadziałaniem zaworu bezpieczeństwa.
Rzeczywisty brak ciśnienia w obiegu
• Nieszczelność rur, grzejników, armatury lub wymiennika – długotrwały wyciek powoduje spadek ciśnienia do 0 bar.
• Naczynie przeponowe utraciło poduszkę gazową albo ma przebitą membranę: po ostygnięciu instalacji ciśnienie spada do zera, przy nagrzaniu rośnie > 2,5 bar i otwiera zawór bezpieczeństwa.
• Instalacja została opróżniona podczas serwisu albo nie została prawidłowo napełniona po odpowietrzaniu.
Usterka toru pomiarowego
• Zablokowana kapilara / króciec przez kamień kotłowy, magnetyt lub korozję – ciśnienie nie dociera do manometru.
• Zamknięty zawór odcinający przy manometrze (spotykany w kotłach kondensacyjnych i rozdzielaczach).
• Mechaniczne uszkodzenie manometru (pęknięta rurka Bourdona, zwichrowana wskazówka, utrata kalibracji).
• W manometrach elektronicznych – brak zasilania 5…12 Vdc, uszkodzenie czujnika piezorezystywnego lub kabli sygnałowych.
Zakłócenia pośrednie
• Zapowietrzenie słupa pomiarowego – powietrze jest ściśliwe, więc manometr pokazuje 0 bar mimo prawidłowego ciśnienia w instalacji.
• Zamarznięcie w kapilarze (instalacje w nieogrzewanych pomieszczeniach).
Teoretyczne podstawy
Ciśnienie w typowym układzie zamkniętym c.o. (budynek jednorodzinny, wysokość słupa wody < 8 m) powinno wynosić 1,0 ÷ 1,5 bar przy temperaturze pokojowej. Manometr wykorzystuje rurkę Bourdona lub czujnik piezorezystywny; oba wymagają niezakłóconego kontaktu hydraulicznego z medium.
Praktyczne zastosowania
Sprawny manometr jest elementem układu bezpieczeństwa: kocioł gazowy odcina palnik przy ciśnieniu < 0,5 bar, natomiast zawór bezpieczeństwa otwiera się przy 3 bar. Brak wiarygodnego wskazania uniemożliwia bezpieczną eksploatację.
• Nowoczesne kotły klasy ERP wyposażane są w cyfrowe czujniki ciśnienia (0-10 V lub magistrala CAN/LIN), których awarię można diagnozować z poziomu menu serwisowego kotła.
• Coraz powszechniejsze jest zdalne monitorowanie ciśnienia poprzez aplikacje IoT; umożliwia to wczesne wykrycie wycieków.
• Normy PN-EN 12828:2013 i PN-EN 14336:2007 aktualizują wymagania dotyczące kontroli parametrów instalacji c.o., w tym obowiązek montażu manometru na zasilaniu kotła oraz w najwyższym punkcie instalacji (układy otwarte).
• Test „na szybko” – delikatnie postukaj w szybkę manometru: jeżeli wskazówka drgnie, problem jest zwykle w mechanizmie, a nie w braku ciśnienia.
• Kapilarę można przedmuchać pompą serwisową lub sprężonym powietrzem (0,5 bar) po spuszczeniu wody z kotła i zabezpieczeniu zaworu 3-drogowego.
• Prawidłowe ciśnienie wstępne w naczyniu przeponowym = 0,1 bar mniej niż ciśnienie napełnienia instalacji (przy zimnej wodzie).
• Praca przy urządzeniu gazowym bez uprawnień SEP G3 i gazowych jest nielegalna; błędne napełnienie układu grozi poparzeniem / wyciekiem CO.
• Nieszczelny układ może naruszać §148 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, stwarzając ryzyko zalania lub korozji konstrukcji budynku.
• Utylizacja uszkodzonego manometru z gliceryną wymaga oddania w punkcie ZSEE.
• W instalacjach otwartych (z naczyniem otwartym na strychu) manometr przy kotle może pokazywać wartość bliską 0 bar – to normalne; poziom wody kontrolujemy wysokością naczynia.
• Uklad ze zbiornikiem buforowym > 400 l wymaga osobnego naczynia przeponowego i manometru – błąd w doborze objętości naczynia powoduje wahania ciśnienia.
• Analiza jakości wody grzewczej (twardość, pH, przewodność) – wysoka twardość przyspiesza blokowanie kapilary.
• Instalacja separatora magnetycznego i filtru siatkowego przed kotłem – ograniczy powstawanie szlamu i przedłuży żywotność manometrów oraz pomp.
• Rozważ przejście na manometr elektroniczny z alarmem niskiego ciśnienia w aplikacji mobilnej.
Brak wskazania ciśnienia to najczęściej objaw:
Bez poprawnego odczytu nie wolno eksploatować kotła. Należy najpierw sprawdzić szczelność i napełnienie, a jeśli ciśnienie jest, lecz manometr milczy – udrożnić lub wymienić manometr, zachowując procedury bezpieczeństwa i obowiązujące normy branżowe.
pompa wody w obiegu CO jest wmontowana na powrocie za manometrem .Wydaje mi się ze manometr powinien być zamontowany na zasilaniu od pieca.
– O tym, czy manometr „musi” być na zasilaniu, decyduje przede wszystkim położenie naczynia wzbiorczego (punktu zerowego ciśnienia), a nie sama pompa.
– Jeżeli – jak w większości instalacji grawitacyjno-pompowych – naczynie wzbiorcze jest wpięte w powrót przed pompą, to manometr zamontowany w tym samym miejscu (na powrocie, przed pompą) pokazuje właściwe ciśnienie statyczne i nie wymaga przenoszenia.
– Manometr przenosi się na zasilanie przede wszystkim wtedy, gdy tam znajduje się naczynie wzbiorcze lub gdy chcemy utworzyć zintegrowaną „grupę bezpieczeństwa” na wylocie z kotła.
Teoretyczne podstawy
– W zamkniętym układzie c.o. ciśnienie bazowe utrzymuje naczynie wzbiorcze; króciec, do którego jest podłączone, wyznacza tzw. punkt zerowy ciśnienia (PZC).
– Pompa tworzy różnicę ΔP (zwykle 0,1 ÷ 0,5 bar). Po stronie ssawnej (przed pompą) ciśnienie obniża się o ΔP/2, po stronie tłocznej (za pompą) podnosi się o ΔP/2.
– Najpewniejszy odczyt statyczny uzyskuje się właśnie w PZC, bo tam praca pompy nie wpływa na wskazanie.
Typowy, klasyczny układ (pompa i naczynie na powrocie)
Kocioł → [zasilanie] → grzejniki → powrót → manometr → naczynie → pompa → kocioł
– Pompa tłoczy w stronę kotła; cały obieg grzejnikowy znajduje się w lekkim nadciśnieniu, co ogranicza ryzyko zasysania powietrza.
– Manometr przed pompą mierzy rzeczywiste ciśnienie statyczne – to najważniejsza informacja przy napełnianiu i eksploatacji.
Alternatywny układ (pompa na zasilaniu, naczynie na powrocie)
– PZC jest wtedy na powrocie; pompa obniża ciśnienie w kotle, a podnosi w grzejnikach.
– Aby monitorować najwyższe ciśnienie robocze, manometr (oraz zawór bezpieczeństwa) montuje się na zasilaniu.
Praktyczne skutki zmiany miejsca montażu
– Przeniesienie manometru z powrotu na zasilanie w Twojej instalacji spowodowałoby, że wskazanie byłoby o wartość ΔP wyższe przy pracującej pompie, a przy wyłączonej – takie samo.
– Nie poprawi to kontroli nad ciśnieniem statycznym, a w razie braku zaworu odcinającego utrudni wymianę lub odpowietrzenie manometru.
– Producenci kompaktowych kotłów wiszących integrują „grupę bezpieczeństwa” (manometr, zawór 3 bar, odpowietrznik) fabrycznie na zasilaniu – stąd przekonanie, że zawsze tak „powinno być”.
– W instalacjach modernizowanych nadal dominuje klasyczny schemat: pompa + naczynie + manometr na powrocie (oszczędność miejsca, mniejsza temperatura medium, dłuższa żywotność elementów).
– Współczesne pompy elektroniczne (EEI ≤ 0,23) generują mniejszą ΔP, więc różnica wskazań między zasilaniem a powrotem jest coraz mniej odczuwalna.
– Zakres manometru: 0–4 bar (przy typowym zaworze bezpieczeństwa 3 bar).
– Dokładność klasy 1,6 lub 2,5; zawór kulowy ½″ przed przyrządem ułatwia serwis.
– W układach z kotłem stałopalnym często stosuje się dwa manometry: statyczny (przy naczyniu) i dynamiczny (na zasilaniu kotła) do obserwacji różnicy ciśnień.
– W Polsce instalacje c.o. muszą spełniać wymagania rozporządzenia MI z 12 kwietnia 2002 r. (Dz.U. No 75 poz. 690) oraz PN-EN 12828.
– Manometr jest elementem wyposażenia bezpieczeństwa; brak jego czytelnego wskazania może skutkować nieprzyjęciem instalacji do eksploatacji.
– Jeżeli manometr jest za pompą (po stronie tłocznej) – jak sugeruje opis – może zawyżać odczyt; wystarczy przełożyć go przed pompę, niekoniecznie na zasilanie.
– W starych instalacjach stalowych zdarza się zatkanie króćca manometru osadem – fałszuje wskazanie bez względu na miejsce montażu.
– Pomiar równoczesny ΔT i ΔP umożliwia obliczenie natężenia przepływu bez liczników ciepła; przyda się w optymalizacji pracy pompy.
– Rozważ montaż cyfrowego czujnika ciśnienia z wyjściem 0-10 V lub Modbus – ułatwi integrację z automatyką kotłowni i zdalny nadzór.
Nie istnieje jedna „jedyna słuszna” pozycja dla manometru; kluczowe jest, aby znajdował się możliwie blisko punktu, w którym ciśnienie nie zmienia się wraz z pracą pompy – czyli przy naczyniu wzbiorczym. W Twojej, klasycznej konfiguracji (naczynie i pompa na powrocie) manometr na powrocie, przed pompą jest rozwiązaniem prawidłowym i bezpiecznym. Przeniesienie go na zasilanie jest opcjonalne i służy głównie wygodzie odczytu lub rozbudowie grupy bezpieczeństwa.
