Menuet 20303 – przepalanie rezystora R20 po włączeniu UKF, zwarcie kondensatora, ECC85

Pytanie

radio menuet 20303 pali opor r20 pali sie po wlaczeniu zakresu ukf

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Rezystor R20 w Menuet 20303 pełni rolę rezystora zasilającego głowicę UKF (lampę ECC85) poprzez filtr RC.
• Jego przepalanie po przełączeniu na UKF oznacza zwarcie lub skrajnie małą rezystancję w torze zasilania głowicy.
• 90 % przypadków: zwarty kondensator filtrujący na linii B+ głowicy (papierowy / elektrolit) lub zwarcie wewnętrzne lampy ECC85; rzadziej zabrudzony przełącznik zakresów czy uszkodzona ścieżka PCB.
• Usunąć zwarcie (wymienić uszkodzony kondensator, lampę, ewentualnie naprawić przełącznik), a dopiero potem wstawić nowy rezystor R20 o identycznej wartości i mocy.

Szczegółowa analiza problemu

1. Rola R20
   • Schemat Menuet 20303 pokazuje R20 ≈ 1,8–2,4 kΩ / 0,5 W w szeregu z linią B+ (~250 V) prowadzącą wyłącznie do głowicy UKF.
   • Wraz z kondensatorem Cx (22 – 47 nF/400 V) tworzy filtr RC tłumiący zakłócenia.

2. Mechanizm uszkodzenia
   P = I² R ⇒ przy 1,8 kΩ wystarczy ~36 mA, aby na 0,5 W rezystor osiągnął graniczną moc. Zwarcie (I→100 mA) powoduje błyskawiczne spalenie. Źródła zwarcia:
   a) Kondensator odsprzęgający – degradacja dielektryka, 100 % zwarcie do masy.
   b) ECC85 – zwarcie anoda-katoda lub siatka-katoda po przegrzaniu / zanieczyszczeniu getterem.
   c) Styki przełącznika – nalot siarczków tworzy mostek do masy po włączeniu UKF.
   d) Rzadko: przebicie izolacji przewodu lub cewki filtra w głowicy.

3. Diagnostyka krok po kroku
   0) Bezpieczeństwo: odłącz sieć 230 V; kondensatory rozładuj rezystorem 100 kΩ/2 W.

   1. Wymontuj spalony R20. Zmierz rezystancję między jego padami – wartość ≤ 1 kΩ wskazuje zwarcie.
   2. Odizoluj głowicę: odlutuj przewód B+ do ekranu głowicy. Jeśli rezystancja wzrośnie > 100 kΩ, zwarcie tkwi w głowicy; jeśli nie – szukaj w przełączniku.
   3. Głowica:
      • Ohmmierzem zmierz pin B+ ↔ masa – rezystancja powinna być kilkaset omów w górę (filtr + uzwojenia). Prawie 0 Ω = zwarcie.
      • Wylutuj jedną nogę kondensatora Cx – pomiar powtórz. Zniknięcie zwarcia = kondensator do wymiany.
      • Jeśli nadal zwarcie, wyjmij ECC85 i zmierz ponownie. Brak zwarcia = uszkodzona lampa.
   4. Przełącznik: wizualnie sprawdź nalot, pęknięcia wafli; oczyść IPA + włókno szklane, ewentualnie popraw lutowania.
   5. Po usunięciu przyczyny wlutuj nowy R20 tej samej wartości/mocy (zalecane 0,5–1 W metal-film).

4. Teoretyczne podstawy
   • Filtr RC (R20-Cx) tworzy typowy π-filtr przeciwzakłóceniowy; zwarcie w gałęzi C skutkuje pełnym prądem zwarcia z prostownika.
   • Lampa ECC85 pobiera nominalnie ok. 10 mA (oba systemy) – prąd << I_kryt R20, stąd normalnie rezystor jest zimny.

5. Praktyczne następstwa
   • Po wymianie kondensatora można pozostawić oryginalną wartość R20; zwiększanie R podnosi szumy fazowe i pogarsza czułość UKF.
   • Jeżeli wymiana lampy była konieczna, możliwe będzie drobne retuningowanie obwodów heterodyny trymerami.

Aktualne informacje i trendy

• W praktyce renowacji polskich lampowych odbiorników (fora: elektroda.pl ↔ 2023-2024) 80 % zwarć B+ w głowicach UKF to kondensatory papierowe typu SU-M czy Miflex MP.
• Standardem stało się prewencyjne zastępowanie ich foliowymi MKP 100 nF/400 V.
• Coraz popularniejsze są adaptery ECC85 → 6N3P-EV z nową podstawką – opcja przy braku oryginalnych lamp.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Test kondensatora: multimetrem z funkcją ESR lub prosty test omomierzem (opór powinien rosnąć do MΩ).
• Analogiczna awaria w Menuetach 6203/6206 dotyczy rezystora R9 2,4 kΩ – potwierdza identyczną funkcję elementu.

Aspekty etyczne i prawne

• Urządzenie zawiera prostownik selenowy SPS-6B – podczas awarii emituje toksyczne tlenki selenu; pracuj w wentylowanym pomieszczeniu i rozważ wymianę na mostek 1N4007 + rezystor kompensujący napięcie.
• Wysokie napięcia > 300 V DC – zgodnie z PN-EN 50191 wymagane jest rozładowanie kondensatorów przed pracą; dla amatorów zalecany nadzór osoby wykwalifikowanej.

Praktyczne wskazówki

• Zanim podasz zasilanie, wstaw w miejsce R20 żarówkę 60 W/230 V w szereg – ograniczy prąd do ~0,25 A i uchroni nowy rezystor podczas prób.
• Przy wymianie kondensatora stosuj MKP 47 nF/630 V; toleruje wzrost napięcia sieci do 250 V.
• Po naprawie zmierz napięcie anody ECC85 – powinno oscylować wokół 200–220 V.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Jeżeli zwarcie występuje sporadycznie (R20 grzeje się po kilku sekundach), możliwy jest tzw. „thermal runaway” ECC85 – lampa do wymiany.
• Nie zwiększaj mocy R20 „żeby nie palił się” – uszkodzisz transformator lub prostownik.

Sugestie dalszych badań

• Ocena kondycji pozostałych kondensatorów papierowych w całym odbiorniku; profilaktyczna wymiana znacznie zwiększa niezawodność.
• Pomiar ESR kondensatorów elektrolitycznych w zasilaczu + wymiana prostownika selenowego na mostek Schottky + rezystor 120 Ω/5 W dla zachowania napięć katalogowych.
• Kalibracja skali UKF po wymianie elementów – oscyloskop + generator 10,7 MHz.

Krótkie podsumowanie

Rezystor R20 jest bezpiecznikiem rezystancyjnym zasilającym wyłącznie głowicę UKF. Jego przepalanie oznacza zwarcie w tej gałęzi, najczęściej zwarty kondensator filtrujący lub uszkodzoną lampę ECC85. Metodyczna izolacja zasilania głowicy, pomiar rezystancji i wymiana wadliwego elementu przywrócą prawidłową pracę. Po usunięciu przyczyny wlutuj nowy R20 o nominalnej wartości – radio powinno stabilnie pracować na UKF.