Ford Mondeo MK4 – rozerwana klimatyzacja, przyczyny nadciśnienia, awarie skraplacza i czujnika HP

Pytanie

Dlaczego rozerwało klimatyzację w mondeo MK4

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Układ został rozerwany, ponieważ ciśnienie czynnika chłodniczego przekroczyło wytrzymałość mechaniczną najsłabszego elementu (przewodu, skraplacza, parownika lub złącza).
• W Fordzie Mondeo MK4 najczęściej prowadzą do tego jednocześnie dwie grupy zjawisk:
  1. przyczyny podnoszące ciśnienie (blokada, przepełnienie, niewydolne chłodzenie, awaria czujnika/bezpiecznika),
  2. osłabienie materiału przez korozję lub zużycie.

Szczegółowa analiza problemu

1. Zjawiska zwiększające ciśnienie
   • Blokada przepływu (TXV lub dysza dławiąca, zatkany osuszacz, zabrudzony skraplacz).
   • Niewydolne chłodzenie skraplacza – martwy wentylator, zapchane lamele, zasłonięty wlot powietrza.
   • Nadmiar czynnika (błąd serwisowy) lub obecność powietrza – gaz niekondensujący drastycznie podnosi ciśnienie po stronie wysokiej.
   • Awaria czujnika wysokiego ciśnienia lub zaworu bezpieczeństwa – sprężarka nie zostaje odcięta mimo przekroczenia progów 25-30 bar.
   • Rzadziej: sprężarka generuje opiłki, które dalej zatykają układ.

2. Zjawiska zmniejszające wytrzymałość
   • Punktowa korozja rur aluminiowych i skraplacza (częsta w MK4; nity w skraplaczu chłoną wilgoć i sól drogową).
   • Korozja parownika – w wilgotnej strefie za filtrem kabinowym.
   • Zmęczenie przewodów gumowych przy zakućiach (starzenie materiału i drgania).

3. Kaskada typowa dla Mondeo MK4
   a) Skraplacz ulega perforacji → ubytek czynnika → sprężarka pracuje na granicy smarowania → wytwarza opiłki → blokuje TXV.
   b) Czujnik HP jest zamknięty (warstwa korozji) → ECU nie odcina sprzęgła.
   c) Sprężarka pompuje do „zamkniętego” układu → >35 bar → pęka aluminiowa rura lub skraplacz.

4. Podstawy termodynamiczne
   \[
   p = f(T,\,m) \quad\Longrightarrow\quad p \uparrow \text{ gdy } \Delta Q{\text{odprowadzane}} \downarrow \lor m{\text{czynnika}} \uparrow
   \]
   Brak kondensacji (skraplania) oznacza, że czynnik pozostaje w fazie gazowej – jego współczynnik ściśliwości rośnie wykładniczo z temperaturą.

5. Wybrane wartości graniczne (R134a, ~25 °C)
   • ciśnienie robocze po stronie wysokiej: 12-16 bar,
   • presostat HP wyłącza sprężarkę: 25-30 bar,
   • zawór bezpieczeństwa (jeśli występuje) otwiera się: 35-40 bar,
   • wytrzymałość statyczna rur Al Ø10 mm: ~45-50 bar (przy braku korozji).

Aktualne informacje i trendy

• Wzrost awaryjności skraplaczy w mk4 obserwowany od 7-8 roku eksploatacji; zamienniki spawane AL-Si są trwalsze od oryginałów nitowanych.
• Od 2017 r. część warsztatów napełnia Mondeo MK4 czynnikiem R1234yf (po konwersji) – wymaga to redukcji ładunku o ~15 % i nowego oleju PAG-46-YF; przepełnienie R1234yf skutkuje jeszcze szybszym wzrostem ciśnienia.
• Diagnostyka ciśnienia przechodzi z manometrów analogowych na czujniki Bluetooth + aplikacje (dokładność ±0,2 bar).

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Analogia hydrauliczna: zatkany TXV działa jak zawór w pozycji zamkniętej – pompa (sprężarka) tłoczy płyn, aż najsłabszy wąż „strzeli”.
• W Mondeo MK4 czujnik HP/HPC (High-Pressure Cut-off) jest elementem 3-pinowym piezorezystancyjnym; jego rezystancja rośnie z ciśnieniem. Warstwa tlenkowa pod szczelinką wtyku powoduje błędne, zaniżone wskazania.

Aspekty etyczne i prawne

• Czynnik R134a ma wysoki GWP=1430; niekontrolowane uwolnienie jest naruszeniem Rozp. (UE) 517/2014 (f-gazy) i podlega karom administracyjnym.
• Z punktu widzenia bezpieczeństwa drogowego gwałtowne uwolnienie gorącego czynnika może zagrozić oczom mechanika lub kierowcy; procedury serwisowe wymagają okularów i rękawic.

Praktyczne wskazówki

1. Nie uruchamiaj sprężarki do czasu pełnej naprawy.
2. Zlokalizuj miejsce pęknięcia – najczęściej tłusta mgiełka oleju PAG wskazuje punkt rozerwania.
3. Obowiązkowo:
   • wymiana uszkodzonego elementu,
   • wymiana osuszacza,
   • płukanie (flush) układu specjalnym rozpuszczalnikiem i azotem,
   • kontrola/kalibracja czujnika HP,
   • test wentylatora skraplacza (bezpiecznik F8-10 A, prądy 18-22 A na wysokim biegu),
   • próżnia ‑0,9 bar min. 30 min,
   • napełnienie 550 ± 25 g R134a + 25 g oleju PAG46.
4. Po naprawie loguj wartości PID: HP_Pressure, LP_Pressure, Fan-Duty przez ≥15 min w warunkach Idle+2 000 rpm.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Jeśli sprężarka wysypała opiłki, sam flushing rur jest niewystarczający; konieczna jest wymiana skraplacza (mikro-kanały trudno wypłukać).
• Dostęp do parownika wymaga demontażu deski – koszt/robocizna często przekracza 40 % wartości pojazdu; zamienniki chińskie są o 20-25 % cieńsze (mniejsza wytrzymałość).

Sugestie dalszych badań

• Analiza metalograficzna pęknięcia (mikroskop + EDX) pozwoli potwierdzić korozję międzykrystaliczną vs. zmęczenie.
• Monitorowanie ciśnienia w czasie rzeczywistym (datalogger OBD2 + własny algorytm) może w przyszłości zasilić model predykcyjny awarii.

Krótkie podsumowanie

Rozerwanie klimatyzacji w Mondeo MK4 jest wypadkową nadciśnienia i osłabionej struktury materiału. Najczęściej źródłem nadciśnienia jest blokada (TXV/osuszacz) lub brak chłodzenia skraplacza, a elementy aluminiowe – już nadgryzione korozją – pękają przy ~35-40 bar. Kluczem do trwałej naprawy jest znalezienie pierwotnej przyczyny wzrostu ciśnienia, pełne płukanie układu i wymiana zużytych komponentów oraz regularna, fachowa obsługa z precyzyjnym dozowaniem czynnika.