Płyta główna MSI MAG Z790 TOMAHAWK MAX WIFI
Kluczowe punkty
• DDR5 do 192 GB (7800 + MHz OC) • PCIe 5.0 x16 • Wi-Fi 7 + BT 5.4 • 2.5 GbE • 4 × M.2 (pełne radiatory) • mocny VRM z dużym radiatorem i ciepłowodem • natywna obsługa CPU 14. gen. • przyjazna diagnostyka.
– Chipset Z790 umożliwia pełne OC CPU i RAM.
– Gniazdo LGA 1700 obsługuje Intel Core 14. (Raptor Lake-Refresh), 13. (Raptor Lake-S) i 12. gen. (Alder Lake-S) oraz Pentium Gold/Celeron.
– BIOSy od wersji 7D91v14 wspierają CPU 14. gen. fabrycznie, ale zawsze warto wgrać najnowszy (Flash BIOS Button działa bez CPU/RAM).
– 16 faz Vcore + 1 VCCGT + 1 VCCAUX, sterownik Renesas RAA229131, 90 A Smart Power Stages (MPS MP87992).
– Teoretyczna zdolność prądowa Vcore ≈ 16 × 90 A = 1440 A.
– Dwa masywne radiatory połączone ciepłowodem eliminują dławienie termiczne nawet przy podkręconym i9-14900K pod renderem AVX.
– Napięcie sterowane cyfrowo (Load-line Calibration do 8 poziomów), dodatkowe czujniki termiczne.
– 4 × DDR5 UDIMM, dual-channel, oficjalnie 192 GB (4 × 48 GB 1 R), realnie testy potwierdzają 4 × 64 GB (256 GB) przy JEDEC 5600 MHz.
– Profile XMP 3.0 do 7800 + MHz; płytę certyfikowano z zestawami 7200–7600 MT/s (lista QVL stale rośnie).
– Optymalne sweet-spot: 5600–6400 MT/s CL30-32 dla wydajności/wydajności energetycznej.
Sloty PCIe
• 1 × PCIe 5.0 x16 (fiz./elek.), stalowe wzmocnienie; 48 Gb/s/lanę.
• 1 × PCIe 4.0 x4 (z chipsetu) – np. karta capture lub SSD-AIC.
• 1 × PCIe 3.0 x1.
Sloty M.2
• M2_1 – PCIe 5.0 x4 22110, bezpośrednio z CPU (gen. 4-kanałowy radiator Shield Frozr).
• M2_2 – PCIe 4.0 x4.
• M2_3 – PCIe 4.0 x4 / SATA.
• M2_4 – PCIe 4.0 x4.
Wszystkie z beznarzędziowym klipsem EZ M.2 oraz termopadami 7 W/m·K.
SATA: 8 × SATA 6 Gb/s (pełne wsparcie RAID 0/1/5/10 przez RST 19.x).
LAN: Intel I226-V 2.5 GbE, obsługa Intel vPro/AMT (bez KVM), Energy-Efficient Ethernet.
Wi-Fi: Intel BE200 Wi-Fi 7 (802.11be) 2 × 2 MIMO, 320 MHz kanały, teoretycznie 46 Gb/s; BT 5.4 LE-Audio.
Złącza antenowe na panelu – SMA, antena dwupasmowa w zestawie (magnetyczna).
Tylni panel (pre-instalowana osłona):
• 1 × USB-C 3.2 Gen2x2 (20 Gb/s)
• 1 × USB-C 3.2 Gen2 (10 Gb/s)
• 6 × USB-A 3.2 Gen2 (10 Gb/s)
• 2 × USB-A 3.2 Gen1 (5 Gb/s)
• HDMI 2.1 (4K 60 Hz) + DP 1.4 (8K 60 Hz)
• RJ-45, 2 × SMA Wi-Fi, 5 × jack + SPDIF (Realtek ALC4080, 32-bit/384 kHz na panelu front).
Nagłówki na płycie: przedni USB-C 10 Gb/s, USB-C 20 Gb/s (Gen2x2), 2 × USB 3.2 Gen1, 4 × USB 2.0, ARGB/JRGB, czujnik temperatury, slot Thunderbolt-Add-In (JTB1), 6 × wentylator/PWM + pompa AIO 3 A/18 W.
– Flash BIOS Button (wgranie .bin z pendrive’a FAT32).
– Clear CMOS (tylny przycisk).
– EZ Debug LED (CPU, DRAM, VGA, BOOT).
– BIOS Click-BIOS 5: Memory Try-It!, CPU Cooler Tuning, integracja HW-Monitor.
– Secure Boot, TPM 2.0 (fTPM w CPU).
– Podkręcanie: Gear 1/2/4 dla DDR5, Load-Line, Current limit 720 A, VRM Switching Freq. do 800 kHz.
Realtek ALC4080 + wzmacniacz Savitech SV3H712, kondensatory Chemicon, izolowana ścieżka, „pop-noise eliminator”.
Obsługa SPDIF 24-bit/192 kHz oraz front 32-bit/384 kHz, Nahimic 3.
– Wi-Fi 7 zaczyna trafiać do płyt 2024 r.; Tomahawk MAX należy do pierwszych modeli main-stream ATX z tą technologią.
– PCIe 5.0 SSD osiągają już >12 GB/s w testach (np. Phison E26) – płyta gotowa.
– DDR5 8000 + MT/s staje się osiągalne przy CPU 14. gen. i zmodernizowanych ścieżkach pamięci (OC-cen).
– W segmencie Z790 producenci zaczęli redukować liczbę slotów SATA – MSI utrzymało 8 × SATA, co docenią profesjonaliści z macierzami HDD.
Przyszłość: Intel Arrow Lake (LGA 1851) zmieni socket koniec ’24; Z790-DDR5 wciąż ma 3-5 lat realnej użyteczności dzięki PCIe 5.0 i Wi-Fi 7.
– „Duet Rail Power System” = równoległe fazy ze wspólną regulacją (lepsza odpowiedź na transienty).
– DDR5 On-Die ECC: korygowane pojedyncze błędy, ale nie zastępuje ECC-UDIMM.
– Wi-Fi 7 Multi-Link Operation (MLO) łączy pasma 5 + 6 GHz obniżając latency w grach/VR.
Przykład zastosowania:
Rendering Blender CPU + GPU – wszystkie rdzenie 350 W, RTX 4090 450 W. VRM płyty pracuje przy 40–50 °C (przepływ 1 m/s), SSD PCIe 4.0 z radiatorem ~60 °C (bez throttlingu).
– Zgodność z RoHS, CE, FCC; Wi-Fi 7 wymaga aktualnego firmware routera i przestrzegania limitów mocy w paśmie 6 GHz (ETSI EN 303 687).
– Funkcja BIOS-Flashback ułatwia sprzedaż używanego sprzętu bez ujawniania danych (wipe).
– OC podnosi zużycie energii – aspekt środowiskowy i gwarancyjny (Intel nabízí „Performance-Tuning Protection Plan” już nieaktywny; OC ryzyko po stronie użytkownika).
– Brak natywnego Thunderbolt 4 (możliwa karta AIC na złączu JTB1).
– Tylko DDR5 – droższe moduły; DDR4-build wymaga innej płyty (np. Z790-P DDR4).
– PCIe 5.0 SSD mogą rozgrzewać się >90 °C; rozważ aktywne chłodzenie.
– I226-V z pierwszych rewizji bywał podatny na zrywanie połączenia; najnowszy firmware 2.1.3.3 rozwiązuje problem (MSI BIOS od v15 wzwyż).
– Porównanie z ASUS TUF Z790-PLUS Wi-Fi i Gigabyte Z790 Aorus Elite X AX Wi-Fi 7 (różnice w VRM & I/O).
– Analiza wpływu DDR5 6400 CL32 vs 7600 CL36 na wydajność w profesjonalnych aplikacjach.
– Testy ciągłego obciążenia VRM (OCCT AVX2 30 min) vs temperatury w różnych obudowach.
– Potencjał PCIe 5.0 NVMe RAID 0 na czterech slotach M.2 (CPU + PCH).
Zasoby:
• Strona produktu MSI + PDF manual v1.2 (01/2024)
• recenzje: TechPowerUp 02/2024, HWCooling 03/2024 (polski)
• Intel Ark – BE200, I226-V datasheet
MSI MAG Z790 TOMAHAWK MAX WIFI to jedna z najbardziej opłacalnych płyt Z790 klasy „upper-mainstream”. Łączy potężne VRM, PCIe 5.0, cztery sloty M.2, Wi-Fi 7 i bogate USB w cenie niższej niż topowe serie MEG/ROG, a dzięki narzędziom serwisowym (Flashback, Debug LED) pozostaje przyjazna dla hobbystów i profesjonalistów. Jeśli budujesz platformę na Intela 14. gen. z myślą o kilkuletniej eksploatacji i nie potrzebujesz wbudowanego Thunderbolta, Tomahawk MAX jest bezpiecznym i przyszłościowym wyborem.
