Naprawa stacji dyskietek NEC FD1231H: Diagnostyka i konserwacja

Pytanie

Jak naprawić stację dyskietek firmy NEC FD1231H

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Najpierw wyklucz usterki zewnętrzne (taśma 34‑pin, zasilanie +5 V, ustawienia zworkowe), potem oczyść i przeserwisuj mechanikę (głowice, prowadnice), następnie sprawdź typowe punkty pomiarowe i – jeśli trzeba – wymień elektrolity SMD oraz popraw luty przy złączach i sterownikach silników.
• Kluczowe punkty:
  • FD1231H to napęd 3,5" direct‑drive (bez paska), interfejs Shugart 34‑pin, zasilanie wyłącznie +5 V (złącze Berg 4‑pin).
  • Ciągle świecąca dioda i „martwy” napęd to zwykle odwrócona taśma 34‑pin.
  • 90% problemów: brudne głowice, zaschnięty smar prowadnic, zużyte kondensatory SMD, zimne luty czujników i wtyków.

Szczegółowa analiza problemu

1. Wstępna diagnostyka (bez rozkręcania)

• Taśma 34‑pin: czerwony pasek do pinu 1 napędu i kontrolera. Odwrócenie taśmy daje objaw „LED świeci stale, brak reakcji”.
• Zasilanie: miernik na wtyku zasilania (Berg 4‑pin) – +5,00 V ±5% pod obciążeniem. Ten model nie korzysta z +12 V.
• Zworki/konfiguracja:
  • PC: zwykle DS1 (wybór napędu realizuje „skręt” taśmy). Inne platformy (Amiga, instrumenty) wymagają DS0 oraz często sygnału RDY na pinie 34 – to ustawiane bywa zworką/solder‑padami (RDY/DC). Sprawdź nadruki na PCB.
• Test krzyżowy: sprawdź napęd na innym kontrolerze/komputerze i inną taśmą.

2. Serwis mechaniki

• Czyszczenie głowic: patyczek z bezwłókniną + IPA 99%, delikatnie (bez nacisku) po obu rdzeniach; odczekaj do odparowania.
• Prowadnice karetki: usuń stary smar IPA, nałóż bardzo cienką warstwę świeżego (np. lekki smar litowy/PTFE). Porusz karetką ręcznie dla rozprowadzenia.
• Mechanizm wsuwu/ejektu: oczyść, punktowo nasmaruj styki ślizgowe; nie używaj środków penetrujących typu „WD”.
• Czujniki „u‑fork” (Track0, obecność dysku, write‑protect): przedmuchaj i przetrzyj IPA – kurz potrafi blokować wiązkę.

3. Kontrola elektroniki (typowe w FD1231H)

• Kondensatory SMD (zasilanie, tor read/write, driver BLDC): wizualnie pod kątem wycieków; profilaktycznie wymień podejrzane sztuki (typowo 4,7–100 µF/10–25 V, 105°C, low‑ESR).
• Zimne luty: obowiązkowo popraw 34‑pinowe gniazdo sygnałowe, wtyk zasilania, układ sterownika silnika talerza (BLDC) i drivera krokowca.
• Ścieżki elastyczne/taśmy do głowicy: pod lupą; mikropęknięcia dają losowe błędy odczytu.

4. Pomiar sygnałów – szybkie testy „na stole”

• Pin 8 (INDEX): po starcie silnika zobaczysz impuls ~co 200 ms (300 obr/min). Brak – problem z czujnikiem indeksu/optyką.
• Pin 26 (TRACK0): aktywny przy dojeździe do ścieżki 0; jeśli napęd „stuka” i nie widzi Track0 – czyść/wyreguluj czujnik.
• Pin 28 (WRITE PROTECT): zmienia stan po zasłonięciu okienka w dyskietce.
• Pin 30 (READ DATA): aktywność TTL podczas obrotu i odczytu (oscyloskop/analizator logiczny).
• Pin 20 (STEP) i pin 18 (DIR): wymuszając STEP z kontrolera obserwuj przesuw karetki; brak ruchu → driver krokowca/zatarte prowadnice.
• 300 RPM: potwierdzisz czasem między impulsami INDEX (~200 ms) lub aplikacją stroboskopową (smartfon, 60 Hz – wzorzec na etykiecie).

5. Czynności naprawcze, które najczęściej przywracają sprawność

• „Pakiet minimum”: czyszczenie głowic + pełna konserwacja prowadnic + poprawa lutów gniazd + wymiana 2–5 krytycznych elektrolitów SMD.
• Jeśli nadal błędy: sprawdź i ewentualnie lekko skoryguj położenie czujnika Track0 (zwykle śrubka/mostek). Bez dyskietki wzorcowej nie ruszaj mechanicznej geometrii głowicy/osi – ryzyko rozkalibrowania.
• Głowica zużyta/uszkodzona: praktycznie nienaprawialna bez dawcy; rozważ wymianę całego mechanizmu.

6. Objaw → szybka diagnoza

• LED świeci stale, napęd „milczy”: taśma 34‑pin odwrotnie.
• „Stukanie” przy starcie i brak odczytu: zabrudzona/rozjechana ścieżka 0, zatarte prowadnice.
• Formatuje 720 kB, ale nie 1,44 MB: problem z detekcją HD (czujnik otworu HD) albo z torem wysokiej gęstości.
• Losowe błędy odczytu różnych dyskietek: brudne głowice, kondensatory SMD, luty przy preampie głowicy.
• Nie obraca dyskietki: BLDC + driver, czujnik obecności dysku, zasilanie +5 V siada pod obciążeniem.

7. Kalibracja (tylko jeśli musisz)

• Wymaga dyskietki wzorcowej i oscyloskopu/oprogramowania serwisowego. Regulacje „na ucho” zwykle pogarszają sprawę. W praktyce ogranicz się do czujnika Track0 i sprawdzenia prędkości.

Aktualne informacje i trendy

• Brak nowych części OEM; źródłem są dawcy i rynek wtórny. Powszechne jest zastępowanie FD1231H emulatorami (np. Gotek z firmware FlashFloppy) w sprzętach retro/instrumentach.
• W środowisku retro częste są mody wymagające sygnału READY na pinie 34; FD1231H zazwyczaj ma zworki/solder‑pady do przełączenia RDY/DC – to zwiększa kompatybilność z nie‑PC.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Interfejs 34‑pin (wybrane, parzyste: sygnał, nieparzyste: GND): 8‑INDEX, 10/16‑MOTOR EN (zależnie od skrętu), 14/12/10/6‑DSx, 18‑DIR, 20‑STEP, 22‑WDATA, 24‑WGATE, 26‑TRK0, 28‑WPROT, 30‑RDATA, 32‑SIDE1, 34‑DSKCHG/RDY.
• Nośniki: testuj na 2–3 znanych, sprawnych dyskietkach; uszkodzona powierzchnia nośnika potrafi „udawać” usterkę napędu i zabrudzić głowice.

Aspekty etyczne i prawne

• Kopiowanie/zgrywanie oprogramowania z dyskietek może podlegać prawom autorskim – upewnij się co do licencji.
• Nośniki mogą zawierać dane osobowe – zachowaj ostrożność przy ich utylizacji/archiwizacji.

Praktyczne wskazówki

• Narzędzia: wkrętaki PH0/PH1, pęseta, IPA 99%, bezwłókninowe patyczki, smar lekki do mechaniki precyzyjnej, multimetr, najlepiej oscyloskop/analizator logiczny.
• Lutowanie: krótkie grzanie, topnik w płynie, osłona termiczna dla tworzyw. Kondensatory – 105°C, low‑ESR, zachować polaryzację.
• Nie smaruj torów głowicy ani elementów sprzęgających głowicę z dyskietką. Minimalizm w smarowaniu – nadmiar przyciąga kurz.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Brak paska napędowego w tym modelu – diagnozy „wymień pasek” nie dotyczą FD1231H.
• Głowice zużyte/rozmagnesowane lub porysowane – naprawa nieopłacalna bez dawcy.
• Regulacja geometrii bez wzorca – wysokie ryzyko rozstrojenia.

Sugestie dalszych badań

• Schemat/serwisówka konkretnej rewizji FD1231H (dla mapy zworek i punktów testowych).
• Dokumentacja interfejsu Shugart 3,5" – czasy, poziomy, sekwencje.
• Materiały o emulatorach (konfiguracja FlashFloppy) i o sygnale READY dla platform innych niż PC.

Krótkie podsumowanie

• Zacznij od zewnętrznych oczywistości (taśma 34‑pin, +5 V, zworki), zrób pełne czyszczenie głowic i konserwację prowadnic, potem popraw luty i wymień podejrzane elektrolity SMD. Zweryfikuj INDEX (~200 ms), TRACK0, STEP/DIR i RDATA na 34‑pin. Dopiero na końcu rozważ regulacje. W razie braku poprawy – szukaj dawcy lub zastosuj emulator.

Jeśli podasz konkretne objawy (co dokładnie robi napęd po włączeniu, jak świeci LED, czy słychać ruch głowic/silnika, jakie błędy zgłasza system), przygotuję precyzyjny plan pomiarów „pin‑po‑pin” dla Twojej sztuki FD1231H.