Nasłuch satelitarny w paśmie 29 MHz: AO-7 i inne

Pytanie

Nasłuch satelit w paśmie 29MHz

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Tak, nasłuch satelitów w okolicy 29 MHz (pasmo 10 m) jest możliwy, ale w praktyce dotyczy głównie jednego, historycznego satelity: AO‑7 pracującego w trybie A (uplink 145,850–145,950 MHz, downlink 29,400–29,500 MHz; beacon 29,502 MHz). Satelita emituje sygnał tylko, gdy jest oświetlony Słońcem. (amsat.org)
• W bandplanie IARU wycinek 29,300–29,510 MHz jest przewidziany dla downlinków satelitarnych — stacje naziemne nie powinny w tych częstotliwościach nadawać (dobrze o tym wiedzieć, nawet jeśli interesuje Cię wyłącznie RX). (qsl.net)

Kluczowe punkty:

• Realny cel nasłuchu: AO‑7, linowy transponder SSB/CW, 29,400–29,500 MHz. (amsat.org)
• Innych współcześnie aktywnych downlinków 10 m praktycznie brak; pasmo 29 MHz bywa rozważane raczej jako alternatywny uplink (nie downlink) w koordynacjach IARU. (amsat-uk.org)
• 29 MHz jest głośnym pasmem HF (szum/zakłócenia), a propagacja jonosferyczna może zalać słaby sygnał satelitarny.

Szczegółowa analiza problemu

• Realia widmowe i koordynacyjne:

  • IARU od lat rezerwuje 29,300–29,510 MHz na downlinki satelitarne, co minimalizuje kolizje z łącznościami naziemnymi w 10 m. Dla Ciebie (RX) oznacza to, że szukasz śladów transpondera/telemetrii właśnie w tym podzakresie. (qsl.net)
  • Z uwagi na miniaturyzację ładunków, współczesne CubeSaty unikają HF na downlink (duże anteny, niska efektywność, wysoki poziom szumów). IARU dopuszcza jednak 29 MHz jako alternatywny uplink dla niektórych misji, gdy 2 m/70 cm są zatłoczone — co podkreślono już w 2015 r. i nadal bywa przywoływane w nowych koordynacjach. (amsat-uk.org)

• Jedyny praktyczny cel: AO‑7 (AMSAT‑OSCAR 7)

  • Transponder liniowy Mode A: uplink 145,850–145,950 MHz (USB), downlink 29,400–29,500 MHz (USB/CW). Beacon: 29,502 MHz (CW). Aktywny wyłącznie przy oświetlonych panelach — brak sprawnych akumulatorów. (amsat.org)
  • Tryb bywa przełączany (A/B) zgodnie z logiką pokładową i warunkami oświetlenia; dlatego przed nasłuchem warto sprawdzić bieżący status AO‑7 na stronach AMSAT. (amsat.org)

• Propagacja i jej konsekwencje dla 29 MHz:

  • 29 MHz leży na granicy pasma HF; gdy otwiera się propagacja F2 lub Es, silne łączności naziemne mogą całkowicie zdominować słaby downlink satelitarny. Najczystsze „okna” dla nasłuchu AO‑7 często wypadają przy niskiej aktywności HF nad Twoją lokalizacją (np. blisko świtu/zmierzchu) oraz gdy satelita jest oświetlony.
  • Przesunięcie Dopplera dla LEO na 29 MHz jest stosunkowo niewielkie (rzędu ±0,6–0,8 kHz), więc w SSB wystarcza powolne korygowanie VFO (nie potrzeba agresywnego auto‑trackingu).
  • Zjawiska takie jak rotacja Faradaya i zmiany polaryzacji powodują głębokie zaniki — naturalne dla HF.

• Sprzęt i anteny (RX):

  • Odbiornik: transceiver KF z USB/CW na 10 m lub SDR o dobrej czułości w HF (np. Airspy HF+, SDRplay RSP1A, KiwiSDR, IC‑705/FT‑991A w trybie RX). Warto mieć wąskie filtry SSB i AGC z wolnym czasem powrotu.
  • Antena: prosty półfalowy dipol na 29,45 MHz (całkowita długość L ≈ 142,5/f[MHz] → ok. 4,8–5,1 m; po ~2,4–2,55 m na ramię), zawieszony możliwie wysoko. Choke‑balun 1:1 (np. kilka zwojów koncentryka na rdzeniu 31/43) ograniczy prądy wspólne i szumy.
  • Charakterystyka: horyzontalny dipol „widzi” satelitę najlepiej przy mniejszych elewacjach; w zenicie powstaje „dziura”. W praktyce to nie przeszkadza — AO‑7 leci wysoko, ale nie zawsze przez idealny zenit. Wariant V‑invert poprawia pokrycie wyższych elewacji.
  • Przedwzmacniacz? Na 29 MHz ostrożnie — często zwiększa również intermodulacje od silnych stacji HF/CB. Lepsza selektywność (filtr pasmowy 28–30 MHz, tłumik 3–6 dB) bywa skuteczniejsza od LNA.
  • Filtry: prosty BPF 28–30 MHz albo HPF odcinający okolice 27 MHz ograniczy „przebicia” z CB.

• Procedura odbioru krok po kroku:

  1. Zaktualizuj TLE i wyznacz przeloty (Gpredict, Orbitron, AMSAT „Live linear satellites/status”). (amsat.org)
  2. Wybierz przeloty dzienne (satelita oświetlony) z elewacją >10–20°.
  3. Strojenie: ustaw USB ok. 29,450 MHz, obserwuj 29,400–29,500 MHz; beacon CW szukaj przy 29,502 MHz. (amsat.org)
  4. Koryguj Dopplera powoli (setki Hz w całym przelocie). Notuj czasy w UTC i elewację — pomoże to korelować odbiory z predykcją.

Aktualne informacje i trendy

• Stan na grudzień 2025: w bieżących zestawieniach aktywnych transponderów liniowych AMSAT jedyną pozycją z downlinkiem w 10 m pozostaje AO‑7 (Mode A). To potwierdza, że 29 MHz jest dziś niszowym kierunkiem wyłącznie do nasłuchu tego satelity. (amsat.org)
• IARU od kilku lat zachęca do rozważenia 10 m jako alternatywnego pasma uplink (nie downlink) w sytuacji „tłoku” na 2 m/70 cm; w koordynacjach odnotowano projekty z uplinkami ~28–29 MHz, ale nie przełożyło się to na powszechne, regularne downlinki w 29 MHz. (amsat-uk.org)

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Dlaczego 29 MHz prawie nie występuje w downlinkach:
  • Długość fali ≈10 m → kłopotliwe anteny satelitarne (długie, rozwijane elementy).
  • HF to wysokie poziomy szumu i silne sygnały naziemne (interferencje/IMD).
  • Wysokie pasma (VHF/UHF/mikrofale) dają mniejsze anteny i czystsze środowisko RF.
• Dlaczego „Mode A” działa mimo to:
  • Uplink na 2 m (łatwy dla stacji naziemnej), a downlink na 10 m — gdzie odbiór sygnału z transpondera liniowego SSB/CW jest możliwy na prostych antenach HF.

Aspekty etyczne i prawne

• Nasłuch emisji amatorskich jest legalny (w USA – Part 97), ale nie ingeruj w pasma uplink (wymagana licencja i przestrzeganie bandplanu). Nie publikuj w sieci cudzych nagrań bez zgody rozmówców (dobre praktyki operatorskie).
• Pamiętaj o bezpieczeństwie instalacji antenowych (odstępy od linii energetycznych, uziemienie/ochrona odgromowa).

Praktyczne wskazówki

• Minimalny zestaw startowy:
  • Odbiornik z USB na 10 m (lub HF‑SDR o dobrej czułości), prosty dipol 2×2,45 m, choke‑balun, kabel 50 Ω, program do śledzenia (Gpredict/Orbitron).
• Ulepszenia:
  • Filtr pasmowy 28–30 MHz, tłumik 3 dB, precyzyjna stabilność częstotliwości (TCXO w SDR), ciche lokalizacje RX (z dala od SMPS/PLC).
• Alternatywy dla bogatszej aktywności satelitarnej:
  • 2 m/70 cm (145/435 MHz) — większość współczesnych CubeSatów, ISS, FO‑29 itd. (transpondery/telemetria). Wykazy i statusy — AMSAT. (amsat.org)

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Częstość udanych odbiorów będzie ograniczona przez:
  • brak aktywności innych 10‑metrowych downlinków niż AO‑7,
  • bieżący stan propagacji HF,
  • konieczność oświetlenia AO‑7 (przelot dzienny nad satelitą, niekoniecznie nad Tobą). (amsat.org)

Sugestie dalszych badań

• Śledź „Live Linear Satellites/Status” AMSAT oraz bieżące biuletyny, by wiedzieć, kiedy AO‑7 pracuje w Mode A i czy nie pojawiły się eksperymentalne misje z 29 MHz (głównie uplink). (amsat.org)
• Przetestuj różne polaryzacje i zawieszenia dipola (poziomy, V‑invert), logując SNR dla różnych elewacji, by dobrać geometrię pod Twoją lokalizację.

Krótkie podsumowanie

• Jeśli celem jest „29 MHz i satelity”, Twoim naturalnym celem nasłuchu jest AO‑7 (Mode A: 29,400–29,500 MHz; beacon 29,502 MHz). Zaplanuj przeloty dzienne i nasłuch w wąskim SSB z powolną korekcją Dopplera. W bandplanie IARU podzakres 29,300–29,510 MHz jest przeznaczony dla downlinków satelitarnych. Innych aktywnych downlinków 10 m praktycznie nie ma — rozważ także pasma 145/435 MHz, jeżeli chcesz częstszych sukcesów. (amsat.org)

Jeśli podasz, jaki masz odbiornik/antenę i lokalizację (miasto/koordynaty), przygotuję konkretny plan dwóch najbliższych przelotów AO‑7 nad Twoją stacją wraz z ustawieniami RX.