Objawy uszkodzenia UL1211 w odbiornikach Unitra Diora – brak szumu, cichy dźwięk, niestabilność

Pytanie

objawy uszkodzenia UL 1211

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• UL1211 (CEMI) to zintegrowany układ p.cz. AM/FM z detektorami i wstępnym wzmacniaczem m.cz. Stosowany w odbiornikach Unitra/Diora.
• Typowe objawy uszkodzenia:
  • całkowity brak szumu/odbioru na FM i/lub AM,
  • brak jednego z torów (FM działa, AM milczy – lub odwrotnie),
  • bardzo cichy, zniekształcony, „chrapliwy” dźwięk,
  • niestabilność, wzbudzenia (motorboating), zaniki po nagrzaniu,
  • nieprawidłowe napięcia stałe na pinach (np. wyjście m.cz. przyklejone do 0 V lub VCC), zwiększony pobór prądu.
• Zanim uznasz UL1211 za winny, koniecznie wyklucz usterki elementów zewnętrznych: filtry ceramiczne 10,7 MHz, cewki 7×7, wyschnięte kondensatory elektrolityczne, zasilanie.

Szczegółowa analiza problemu

• Funkcja układu: UL1211 integruje wzmacniacze p.cz. dla FM i AM, detektor FM (dyskryminator) i detektor AM oraz prosty przedwzmacniacz m.cz. W typowych aplikacjach zasilany 6–12 V (w sprzęcie Unitra zwykle 9–12 V).
• Objawy per blok funkcjonalny:
  • Uszkodzenie wspólnej sekcji zasilania/odsprzęgania w strukturze: cisza w obu zakresach, brak szumu FM, znacznie zwiększony pobór prądu, nagrzewanie obudowy.
  • Uszkodzenie toru FM (IF/ogranicznik/detektor): brak szumu tła FM, brak zatrzymywania się wskaźnika strojenia, AM działa prawidłowo.
  • Uszkodzenie toru AM: brak odbioru na AM przy sprawnym FM; napięcia na pinach AM odstają od serwisowych.
  • Uszkodzenie wyjścia m.cz./sprzęgów: bardzo niski poziom sygnału, silne zniekształcenia, „przyklejenie” DC wyjścia do 0 V lub VCC.
  • Usterki termiczne wewnątrz układu (pęknięte spoiny krzem-metal): po nagrzaniu zanik odbioru, po schłodzeniu wraca – lub odwrotnie.
• Jak odróżnić uszkodzenie UL1211 od peryferiów:
  • Filtry ceramiczne 10,7 MHz potrafią po latach łapać upływ/zwarcie do masy – „ogłuszają” tor FM i zaniżają DC na pinach wejściowych. Po odłączeniu filtru napięcia wracają do normy.
  • Pęknięte cewki 7×7 (detektor FM/AM) dają objaw braku dźwięku mimo poprawnego szumu p.cz.
  • Wyschnięte kondensatory odsprzęgające zasilanie powodują wzbudzenia (motorboating), „pływanie” poziomów DC i pozorną „usterkę scalaka”.

Procedura diagnostyczna krok po kroku

1. Kontrola zasilania:
   • Sprawdź VCC na pinie zasilania (UL1211 jest w obudowie 14-pin; VCC zwykle na 14). Tętnienia <50–100 mVpp. Pobór prądu rzędu kilku mA w spoczynku.
2. Pomiary DC na pinach:
   • Porównaj ze schematem konkretnego radia. Wyjście toru m.cz. powinno mieć DC w okolicach połowy VCC; wartości skrajne (≈0 V lub ≈VCC) wskazują na nasycenie/uszkodzenie stopnia.
3. Ocena „życia” toru FM:
   • Z anteną i odpiętym tłumieniem – powinien być słyszalny szum FM. Jego brak przy prawidłowym VCC to czerwone światło.
4. Śledzenie sygnału:
   • Wstrzyknij 10,7 MHz FM (dewiacja ~±75 kHz, 1 kHz) na wejście p.cz. przez kondensator 10–100 nF. Jeśli na wyjściu detektora/m.cz. brak odpowiedzi – silny trop na UL1211.
   • Dla AM podaj 455/465 kHz AM (mod. 30–80%, 1 kHz) – obserwuj wyjście detektora AM i tor audio.
5. Eliminacja fałszywych tropów:
   • Zmierz rezystancję/Upływ filtrów 10,7 MHz (nie powinny mieć zauważalnej rezystancji do masy).
   • Sprawdź ciągłość cewek 7×7, stan kondensatorów elektrolitycznych (sprzęgających i odsprzęgających).
6. Test temperaturowy:
   • Zamrażacz i ciepłe powietrze lokalnie na układ i elementy otoczenia – obserwuj, co „reaktywuje” tor.
7. Ocena prądu:
   • Szeregowo w zasilaniu: nadmierny prąd i nagrzewanie obudowy przy braku obciążenia zewnętrznego sugerują zwarcie wewnętrzne UL1211.
8. Test porównawczy:
   • Jeśli masz drugi, sprawny egzemplarz – krzyżowa podmiana w tym samym chassis najszybciej potwierdza diagnozę.

Aktualne informacje i trendy

• UL1211 to element z epoki lat 70/80; dziś dostępny głównie jako NOS/wylut. Brak współczesnych zamienników pin‑to‑pin.
• Funkcjonalnie zbliżone układy (niezgodne wyprowadzeniami, wymagają przeróbek aplikacji): TCA440 (AM/FM-IF z detektorami), HA1137/LA1201 (FM-IF), dla AM np. TA7640. W praktyce łatwiej naprawić otoczenie i zdobyć oryginał niż adaptować zamiennik.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Dlaczego „brak szumu FM” jest ważny: tor FM w UL1211 zawiera ogranicznik amplitudy – zdrowy tor zawsze „szumi”, gdy nie ma stacji. Cisza zwykle oznacza brak wzmocnienia p.cz. lub zwarcie na wejściu.
• „Motorboating”: wolne oscylacje wynikające z utraty odsprzęgania zasilania (elektrolity), rzadziej usterki wewnątrz scalaka.
• „Przyklejenie” DC na wyjściu m.cz.: efekt uszkodzenia końcówki wewnętrznej lub kondensatora sprzęgającego o dużym upływie.

Aspekty etyczne i prawne

• Praca przy urządzeniach sieciowych: zachowaj separację od sieci, używaj transformatora separacyjnego.
• Ochrona ESD i ołów w lutowiu: stosuj podstawowe środki BHP i utylizuj odpady zgodnie z lokalnymi przepisami.

Praktyczne wskazówki

• Zawsze zaczynaj od pomiarów DC i kontroli zasilania oraz kondensatorów odsprzęgających przy pinie VCC układu.
• Podejrzane filtry 10,7 MHz tymczasowo wyjmij z toru i sprawdź, czy napięcia na wejściach p.cz. wracają do normy.
• Do wstrzykiwania IF użyj tłumika i małych poziomów (kilka–kilkadziesiąt µV na wejściu p.cz.), aby nie przesterować toru.
• Dokumentuj wyniki: napięcia na pinach (na zimno/na ciepło), reakcję na chłodzenie/grzanie.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Te same objawy bardzo często powodują elementy zewnętrzne; nie wymieniaj UL1211 „w ciemno”.
• Różne modele odbiorników wykorzystują różne aplikacje UL1211 – wartości napięć serwisowych mogą się różnić; odnoś się do dokumentacji konkretnego modelu.

Sugestie dalszych badań

• Zdobycie schematu serwisowego konkretnego odbiornika i tabeli napięć na pinach UL1211.
• Jeśli podasz model radia i pomierzone napięcia na pinach, mogę wskazać dokładne punkty diagnostyczne i typowe wartości.

Krótkie podsumowanie

• Objawy uszkodzenia UL1211: brak szumu/odbioru (często w jednym z torów), cichy/zniekształcony dźwięk, niestabilność, nieprawidłowe napięcia DC i/lub nadmierny pobór prądu.
• Zanim uznasz układ za uszkodzony, sprawdź filtry 10,7 MHz, cewki 7×7, kondensatory i zasilanie. Testy IF (10,7 MHz/465 kHz), pomiary DC i próby termiczne pozwalają wiarygodnie potwierdzić diagnozę.