jakie oswietlenie na klatke schodowa droga ewakuacyjna
– Na klatce schodowej będącej drogą ewakuacyjną należy zainstalować:
• oświetlenie podstawowe ≥ 150 lx (PN-EN 12464-1) oraz
• oświetlenie ewakuacyjne zapewniające ≥ 1 lx na osi biegu schodów (PN-EN 1838), działające min. 60 min (często 180 min) po zaniku zasilania, uruchamiające się w ciągu 5 s.
– Oprawy LED z własnym akumulatorem lub zasilaniem z centralnej baterii, certyfikowane (CNBOP), rozmieszczone przy każdym wyjściu, spoczniku, zmianie kierunku i co ≤ 15 m.
– Znaki ewakuacyjne podświetlone (≥ 2 cd/m²) i widoczne z każdej pozycji na klatce.
Wymagania normatywne i prawne
• Rozporządzenie MI § 181 – obowiązek oświetlenia awaryjnego.
• PN-EN 1838:2013 – parametry fotometryczne oraz czas działania.
• PN-EN 50172:2005 – projektowanie, testy, konserwacja.
• PN-EN 12464-1:2021 – wartości eksploatacyjne oświetlenia podstawowego.
• PN-N-01256-5 oraz ISO 7010 – piktogramy.
Parametry fotometryczne oświetlenia ewakuacyjnego
• Natężenie:
– min. 1 lx na podłodze w osi drogi;
– 0,5 lx na pozostałej powierzchni klatki;
– 5 lx przy sprzęcie p-poż./ROP/pierwszej pomocy;
– 10 lx na krawędziach stopni – dobra praktyka redukująca potknięcia.
• Równomierność: E_max/E_min ≤ 40 : 1.
• Czas działania: ≥ 60 min (≥ 180 min – budynki W, ZL I, szpitale).
• Czas załączenia: 50 % w 5 s, 100 % w 60 s.
Rozmieszczenie opraw
• Każde drzwi ewakuacyjne (≥ 2 m powyżej podłogi).
• Początek i koniec każdego biegu, każdy spocznik.
• Zmiana kierunku/poziomu, skrzyżowanie ciągów.
• Co ≤ 15 m na odcinkach prostych.
• Nad urządzeniami p-poż. i znakami (opcjonalnie oprawa-piktogram 2 cd/m²).
Systemy zasilania
A. Oprawy autonomiczne LED
– Akumulatory Li-FePO₄ lub Ni-Cd (1-3 h podtrzymania).
– Wersje AT (autotest) lub DALI-ED (monitoring centralny).
B. Centralna bateria (CBS) lub UPS 230 V AC/DC 216 V
– 10-letnie akumulatory VRLA-AGM lub Li-Ion, jedna szafa, łatwa konserwacja.
– Wymagane kable PH 90 (FE180/E30) prowadzone wydzieloną trasą.
Dobór opraw
• Strumień świetlny dobrany obliczeniami (DIALux/Relux).
• CRI ≥ 40, temperatura barwowa 4000-5000 K – dobra percepcja kontrastu.
• IK08, IP44 (minimalnie), w otwartych klatkach IP54-65.
• Certyfikat CNBOP i deklaracja zgodności z EN 60598-2-22.
Oświetlenie podstawowe klatki schodowej
• Eksploatacyjne natężenie ≥ 150 lx na stopniach i spocznikach, UGR ≤ 28.
• Czujniki ruchu/zmierzchu dopuszczalne, ale muszą omijać obwody ewakuacyjne.
• Źródła LED z PF > 0,9 i THD < 15 % – mniejsze obciążenie sieci.
– Oprawy LED z bateryjkami Li-FePO₄ (żywotność > 10 lat, -20…+60 °C).
– Adresowalne magistrale DALI-2/IEC 62386-202 wdrażane jako standard nadzoru.
– Integracja z BMS/SCADA, web-serwery do zdalnych testów i raportów.
– Zasilanie PoE (IEEE 802.3bt) i systemy Black-Box (DC micro-grid 48 V) w nowych budynkach energooszczędnych.
– Human-Centric Lighting (HCL) w trybie normalnym, awaryjnie 4000 K.
– Lux (lx) = lm/m²; 1 lx pozwala czytać znaki, ale nie zapewnia komfortu ruchu – dlatego 150 lx w trybie dziennym.
– Li-FePO₄ zachowuje ≥ 80 % pojemności po 2000 cyklach, 4-krotnie mniej awarii niż Ni-Cd.
– Równomierność 40 : 1 eliminuje „plamy” – kluczowe na schodach, gdzie wzrok adaptuje się wolniej.
– Niedotrzymanie norm skutkuje odpowiedzialnością karną (Dz.U. z 2022 r. Nr 1557 – Prawo budowlane) i ryzykiem utraty życia.
– Akumulatory Ni-Cd podlegają Dyrektywie 2006/66/WE – obowiązek recyklingu.
– Dane z systemów monitorowania podlegają RODO (logi z BMS).
– Wysokie temperatury (> 40 °C) skracają żywotność akumulatorów o > 30 %.
– Na klatkach otwartych (dymoszczelnych) wymagany wyższy stopień IP oraz ogrzewanie akumulatorów w strefie mrozu.
– W budynkach zabytkowych konieczne uzgodnienia z konserwatorem – możliwe mikro-oprawy listwowe.
– Analiza wpływu HCL w trybie ewakuacyjnym na percepcję zagrożeń.
– Ocena skuteczności IoT-predictive maintenance vs klasyczne testy.
– Badania porównawcze źródeł Li-FePO₄ vs LTO w aplikacjach awaryjnych.
Oświetlenie klatki schodowej-drogi ewakuacyjnej musi łączyć komfort 150 lx w trybie normalnym z pewnym, autonomicznym oświetleniem 1 lx przez ≥ 1 h po zaniku zasilania. Realizuje się je certyfikowanymi oprawami LED, z rozmieszczeniem wg PN-EN 1838, zasilanymi lokalnie lub centralnie, monitorowanymi (DALI-2). Regularne testy i zgodność z prawem zapewniają realne bezpieczeństwo użytkowników.
