Panewka korbowa N – znaczenie litery N, nominalny wymiar, Ursus, Perkins, Toyota, KS, Mahle

Pytanie

Co oznacza litera N w symbolu panewki korbowej?

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Litera „N” (od ang. Nominal / Normal / Standard) oznacza panewkę korbową o wymiarze nominalnym – przeznaczoną do wału, którego czopy nie były szlifowane i zachowują fabryczne średnice.

• Stosuje się ją w odróżnieniu od panewek naprawczych (nadwymiarowych) oznaczanych wartościami 0,25 mm / 0,50 mm / 0,75 mm, itp.

Kluczowe punkty
• „N” = wymiar standardowy (STD)
• Brak korekty grubości ścianki panewki
• Wymagana, gdy czop wału mieści się w tolerancji nominalnej producenta

Szczegółowa analiza problemu

1. Koncepcja wymiaru nominalnego
   – Wał korbowy wytwarzany jest z tolerancją rzędu ±0,01 mm. Do takiego czopa dobiera się panewkę „N”, aby uzyskać projektowy luz olejowy (typowo 0,020–0,060 mm w silnikach osobowych).

2. Nadwymiar – kiedy „N” już nie wystarcza
   – Gdy powierzchnia czopa jest zużyta lub uszkodzona, wał szlifuje się na mniejszą średnicę (np. −0,25 mm). Żeby zachować ten sam luz, stosuje się grubszą panewkę; jej oznaczenie to „+0,25”, „0.25”, „025”, „N025” itp.

3. Przykłady oznaczeń producentów
   – Ursus C-330: N000 (nom.) / N025 / N050 / N076 / N100 / N125
   – Perkins: STD / 0.010 ˝ / 0.020 ˝ / 0.030 ˝
   – Toyota: 0 („STD”) / 25 / 50 kodowane kolorami A-B-C

4. Tolerancja selekcyjna w obrębie „N”
   – W niektórych silnikach występują mikroselekcje (np. Honda kolory, Nissan klasy 0-1-2). Wszystkie mieszczą się w kategorii nominalnej, lecz pozwalają zredukować luz do ±5 µm.

Teoretyczne podstawy
• Nośność hydrodynamiczna łożyska ślizgowego zależy od gęstości filmu olejowego i minimalnego luzu
• Przypadkowe zastosowanie panewki „N” na przeszlifowany wał spowoduje nadmierny luz, spadek ciśnienia oleju i przyspieszone zużycie

Praktyczne zastosowania
• Silniki spalinowe wszystkich typów: osobowe, ciężarowe, maszyn rolniczych i przemysłowych

Aktualne informacje i trendy

• Od 2021 r. w UE obowiązuje ograniczenie zawartości ołowiu w powłokach panewek → rozwój stopów Al-Sn i miedzi pokrytej polimerem (polyamide-imide, PTFE).
• Producenci (KS / Mahle, Glyco, King) wprowadzają „coated bearings” bazujące na DLC lub MoS₂ – kod literowy zazwyczaj nadal rozpoczyna się od „N” dla nominalnego wymiaru.
• W silnikach hybrydowych i start-stop obserwuje się rosnące zainteresowanie powłokami polimerowymi o niskim tarciu przy suchym starcie.

Wspierające wyjaśnienia i detale

Techniczne szczegóły
• Grubość ścianki panewki „N” = (średnica gniazda – średnica czopa)/2 minus zadany luz.
• Pomiar czopa: mikrometr 2-punktowy + statyw; kontrola eliptyczności/taperu ≤0,01 mm.
• Sprawdzenie luzu po montażu: plastigage lub mikrometryczny pomiar gniazda.

Przykład
Wał Ø 47,980 mm (nom. 48,000 ± 0,010). Luz projektowy 0,04 mm → panewka „N” o wewn. Ø 48,040 mm.

Aspekty etyczne i prawne

• Dyrektywa ELV 2000/53/EC – redukcja metali ciężkich w częściach zamiennych.
• Obrót podróbkami: stosowanie niecertyfikowanych panewek grozi awarią i odpowiedzialnością cywilną.
• Gwarancja naprawy – utrata gwarancji producenta przy użyciu niewłaściwego wymiaru.

Praktyczne wskazówki

1. Zmierz każdy czop w min. 3 płaszczyznach.
2. Jeśli znajduje się poza tolerancją nom., nie stosuj „N” – wykonaj szlif i użyj nadwymiaru.
3. Zwróć uwagę na zestawy mieszane (np. 2 × 025 + 2 × 050). Producent często zabrania mieszania wymiarów w jednej stopie korbowodu.
4. Po montażu sprawdź swobodny obrót korbowodu oraz ciśnienie oleju na biegu jałowym.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Oznaczenia literowe mogą się różnić (STD, 0, A) – zawsze weryfikuj z katalogiem producenta.
• W silnikach wyczynowych stosuje się dodatkowe obróbki (sputter, DLC); kod „N” może być rozszerzony o dodatkowy sufiks materiałowy.

Sugestie dalszych badań

• Tribologia powłok polimerowych w warunkach start-stop.
• Symulacja CFD filmu olejowego w łożysku ślizgowym o zmiennym luzie.
• Badania nad bez-ołowiowymi stopami Sn-Al-Si w panewek ciężkich pojazdów.

Krótkie podsumowanie

Litera „N” w symbolu panewki korbowej oznacza wariant nominalny/standardowy, pasujący do wału o niezmienionych fabrycznych wymiarach. Zapewnia projektowy luz olejowy przy zachowaniu tolerancji producenta. Poprawny dobór wymiaru jest krytyczny dla trwałości silnika; w przypadku przeszlifowanych czopów należy stosować panewki nadwymiarowe, wyraźnie oznaczone wartością naprawczą.