Philips radio lampowe – trzeszczenie na falach długich, dobry odbiór na średnich i krótkich

Pytanie

mam pytanie ,co powoduje ze radio lampowe philips na falach dlugich trzeszczy na pozostalych tj srednich oraz krotkich jest dobry odbior?

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Źródłem trzeszczenia jest najczęściej element toru wejściowego używany wyłącznie dla fal długich (LW): utlenione styki przełącznika zakresów, uszkodzona lub rozstrojona cewka/kondensator obwodu LW albo zakłócenia elektromagnetyczne z otoczenia, na które pasmo długofalowe jest szczególnie wrażliwe.
• Pozostałe pasma (MW, SW) pracują poprawnie, ponieważ wykorzystują inne sekcje przełącznika i inne cewki, które nie są uszkodzone lub zakłócane.

Kluczowe punkty

1. Brud/utlenienie styków przełącznika – najczęstsza przyczyna.
2. Zimne luty, pęknięcia drutu lub zwarcia międzyzwojowe w cewkach LW.
3. Kondensatory mikowe/papierowe w torze LW ulegające przebiciu (tzw. „srebrna zaraza”).
4. Zewnętrzne zakłócenia (zasilacze impulsowe, LED-y, PLC) – na LW są znacznie silniejsze.

Szczegółowa analiza problemu

1. Architektura odbiornika

Radio Philips jest superheterodyną. Elementy wspólne dla wszystkich zakresów (IF ≈ 455 kHz, detektor, wzmacniacz m.cz., zasilacz) są sprawne – potwierdza to poprawna praca na MW/SW. Usterki należy więc szukać w elementach przełączanych:
• obwód antenowy LW (cewka + kondensator strojony lub dodatkowy stały)
• obwód oscylatora lokalnego LW
• sekcje przełącznika zakresów

2. Typowe usterki pasma LW

a) Styki przełącznika zakresów (izostat, klawisze)

• Utlenienie ⇒ niestabilny kontakt ⇒ losowe trzaski.
• Mechaniczne luzy ⇒ mikroprzerwy podczas drgań chassis.

b) Cewki LW

• Drut nawojowy jest cieńszy i dłuższy; korozja lub pęknięcie powoduje przeskok iskry słyszalny jako trzask.
• Zwarcia międzyzwojowe zmieniają indukcyjność ⇒ odbiornik traci czułość, a różnica impedancji powoduje szum tła.

c) Kondensatory w torze LW

• Kondensatory mikowe/srebrzone: migracja srebra daje punktowe mikrozwarcia – typowe „strzelanie”.
• Kondensatory blokujące przy cewkach mogą przebijać tylko przy niskiej częstotliwości LW (większy reaktancja → wyższe napięcie zmienne).

d) Kondensator zmienny (głowica strojeniowa)

• Zakurzone listki lub mechanicznie odkształcone sekcje LW; iskrzenie przy minimalnej szczelinie.

e) Zakłócenia zewnętrzne

• Na częstotliwościach 150–285 kHz pamięć EMI jest wielokrotnie większa. Nowoczesne zasilacze impulsowe, oświetlenie LED, pompy ciepła czy PLC-Broadband tworzą szerokopasmowe impulsy.

3. Diagnostyka krok po kroku

1. Wyłącz i odłącz radio, rozładuj kondensatory sieci.
2. Przenieś odbiornik w inne miejsce / na zewnątrz. Jeśli trzaski znikną – winne są zakłócenia otoczenia.
3. Wielokrotnie przełącz LW↔MW, słuchając czy trzaski pojawiają się w trakcie klikania – wskazuje to na styki.
4. Oczyść przełącznik: Kontakt S (rozpuszczenie tlenków) + Kontakt U lub 60 (płukanie). Przełącz 20-30 razy.
5. Przy włączonym odbiorze i izolowanym drewnianym patykiem lekko dotykaj końcówek cewek LW – zmiana trzasków wskazuje uszkodzoną cewkę lub zimny lut.
6. Na wyłączonym radiu zmierz omomierzem ciągłość uzwojeń LW (kilka-kilkadziesiąt Ω). Brak ciągłości lub znaczna różnica względem MW identyfikuje przerwę.
7. Wylutuj i testuj podejrzane kondensatory >100 pF pod kątem ESR i przebicia przy 200-300 V (mostek RLC lub miernik z HV).

4. Naprawa

– Styki: czyszczenie, ewentualnie lekkie dogięcie blaszek.
– Cewki: ponowne lutowanie drucika do końcówki, wymiana lub przewinięcie.
– Kondensatory: zamiana na foliowe 1 % lub NPO/C0G o tej samej pojemności.
– Kondensator zmienny: demontaż, mycie izopropanolem, delikatne prostowanie płytek, smarowanie osi wazeliną techniczną.

Aktualne informacje i trendy

• W Europie większość nadajników LW została wyłączona (Polskie Radio „Jedynka” na 225 kHz, Radio France 162 kHz itp. funkcjonują w trybie ograniczonym lub testowym). Słaby sygnał plus wzrost zakłóceń EMC powodują, że nawet sprawne radio może brzmieć gorzej na LW.
• W serwisach retro-audio zaleca się profilaktyczną wymianę wszystkich kondensatorów papierowych i dokładne czyszczenie przełączników – poprawia to niezawodność także dla odbioru cyfrowych modulacji DRM, które pojawiają się testowo w paśmie LW.
• Powszechne LED-y i ładowarki USB pracują w zakresie 20–100 kHz, generując harmoniczne w paśmie 200–300 kHz – to główne obecnie źródło trzasków.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Impedancja kondensatora \(X_C = \frac{1}{2\pi f C}\). Dla tej samej pojemności przy 200 kHz \(X_C\) jest 5× większe niż przy 1 MHz (pasmo MW), dlatego słabe kondensatory ujawniają się najpierw na LW.
• Ferrytowa antena prętowa: obracając radio można chwilowo zredukować zakłócenia (kierunkowość). Jeśli trzaski nie zmieniają natężenia przy obracaniu, pochodzą raczej z wnętrza radia.
• „Srebrna zaraza” – dyfuzja srebra na płytce mikowej tworzy mikronowe mostki, które przy wysokim napięciu RF przełączają się losowo, dając trzaski.

Aspekty etyczne i prawne

• Wewnątrz radia występują napięcia do 250 V DC oraz sieć 230 V – prace serwisowe wymagają odłączenia zasilania i znajomości zasad BHP.
• Po wymianie elementów należy odtworzyć oryginalne wartości indukcyjności/pojemności, aby nie zakłócać sąsiednich pasm – ingerencja w ekranowanie lub strojenie może spowodować emisję nielegalnych sygnałów.
• Odbiór LW w Polsce nie podlega żadnym ograniczeniom prawnym; jednak świadome generowanie zakłóceń (np. otwarty zasilacz impulsowy bez filtrów) może naruszać normy EMC (Dyrektywa 2014/30/UE).

Praktyczne wskazówki

1. Użyj żarówki-szeregowego ogranicznika prądu podczas pierwszego uruchomienia po naprawie, aby ochronić transformator i lampy.
2. Jeśli nie posiadasz mostka RLC, sprawdź kondensatory „na zwarcie” induktorem 500 V – eliminujesz najczęstsze usterki.
3. Po każdej ingerencji dostrój obwód LW: maksymalny sygnał stacji 225 kHz uzyskuje się, regulując rdzeniem ferrytu lub trymerem na zmiennym kondensatorze.
4. Dodatkowa zewnętrzna antena drutowa 10–20 m z separacją kondensatorem 100 pF może znacząco poprawić SNR i pozwolić odróżnić zakłócenia miejscowe od usterek radia.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Jeśli po naprawie trzaski ustąpią, ale nadal słychać wysoki poziom szumu, przyczyną może być po prostu niski poziom sygnału LW we współczesnym eterze.
• Starsze lampy (np. ECH81) mogą tracić emisję powodując wzrost szumów własnych, ale rzadko selektywnie na LW.
• Niektóre modele Philips mają dodatkowe filtry RC tłumiące zakłócenia sieci 50 Hz – ich uszkodzenie może imitować trzaski, choć zazwyczaj na wszystkich pasmach.

Sugestie dalszych badań

• Podaj dokładny model (np. B5X23A, BX233U) – ułatwi dostęp do schematu i punktów pomiarowych.
• Sprawdź emisję lamp przy pomocy miernika charakterystyk lub zamień z pewniakami.
• Zmierz widmo zakłóceń przy użyciu SDR-USB; pozwoli to stwierdzić, czy obserwowane impulsy pochodzą z eteru.
• Warto odczytać/wydrukować dokumentację serwisową Philips (dostępna w radiomuseum.org) – zawiera procedury strojenia obwodów LW.

Krótkie podsumowanie

Trzeszczenie ograniczone do fal długich świadczy o problemie w sekcji LW: najczęściej utlenione styki przełącznika, a dalej uszkodzone cewki lub kondensatory. Pierwszy krok to eliminacja zakłóceń zewnętrznych, następnie gruntowne czyszczenie przełącznika. Jeśli objawy nie ustąpią, należy pomierzyć i ewentualnie wymienić elementy obwodu wejściowego/oscylatora dla LW. Po naprawie pamiętaj o ponownym strojeniu i uwzględnij fakt, że współczesne środowisko RF jest dla LW znacznie „głośniejsze” niż kiedyś, co może wymagać zastosowania lepszej anteny lub filtrów przeciwzakłóceniowych.