Piec dwufunkcyjny terkocze podczas grzania – Viessmann, Vaillant, objawy kawitacji, łożyska, wymiennik

Pytanie

Piec dwufunkcyjny podczas grzania " terkocze" jaką może być przyczyna?

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• „Terkotanie” w kotle dwufunkcyjnym najczęściej powodują:
  • kawitacja lub powietrze w instalacji,
  • zużyte łożyska pompy albo wentylatora,
  • drgający przekaźnik / cewka zaworu,
  • zakamieniony wymiennik powodujący mikro-gotowanie wody.
  Pierwszy krok to sprawdzić ciśnienie i odpowietrzyć instalację; jeżeli dźwięk nie ustąpi – wezwać autoryzowany serwis.

Szczegółowa analiza problemu

1. Zjawiska hydrauliczne

1.1 Powietrze w układzie

• pęcherzyki wywołują kawitację w pompie, generując charakterystyczne „turkotanie”.
• objawy nasilają się przy najwyższej prędkości pompy lub podczas nagrzewania.

1.2 Mikro-gotowanie (kettling) w wymienniku

• kamień kotłowy i osady zwężają kanały, lokalnie wzrasta temperatura, powstają pęcherze pary, które implodując wydają dźwięk „gotującego się czajnika”.

1.3 Zbyt niskie ciśnienie robocze (poniżej ok. 1 bar na zimnym)

• w strefach podciśnienia powstają kawitacyjne bąble pary.

2. Elementy elektromechaniczne

2.1 Pompa obiegowa

• zużyte łożyska lub luz osiowy → regularne terkoczące brzmienie, rośnie z obrotami.
• niewyważony wirnik po awarii odpowietrznika.

2.2 Wentylator spalin

• zużyte łożyska kulkowe, luźna turbinka, rezonans obudowy.

2.3 Przekaźniki na płycie sterującej / cewki elektrozaworów

• niestabilne napięcie, wypalone styki → zjawisko „contact chatter” (szybkie klikanie).
• szczególnie słyszalne w chwilach przełączania (start palnika, zmiana trybu C.O./C.W.U.).

2.4 Zawór trójdrogowy (siłownik krokowy lub elektromagnetyczny)

• zużyte zębatki lub zbyt duży moment oporu → stukanie przy każdej zmianie położenia.

3. Konstrukcja kotła i instalacja

• poluzowane śruby obudowy, drgające od rezonansu.
• brak tłumików hydraulicznych na przewodach PEX/CU (podpory rur).

4. Diagnostyka krok po kroku

1. Zlokalizuj źródło hałasu słuchem lub sondą mechaniczną.
2. Sprawdź manometr – uzupełnij wodę do 1,2 ÷ 1,5 bar (na zimnym).
3. Odpowietrz: grzejniki, odpowietrznik automatyczny przy pompie, samą pompę (śruba w osi).
4. Zmniejsz prędkość pompy – jeżeli hałas cichnie, przyczyną jest kawitacja.
5. Posłuchaj wentylatora – czy hałas pojawia się przed zapłonem, gdy pracuje tylko fan?
6. Obserwuj, czy terkocze w C.O., w C.W.U. czy w obu trybach (wskazówka dla zaworu trójdrogowego).
7. Jeżeli po powyższych czynnościach dźwięk pozostaje, konieczna jest inspekcja serwisowa (płyta PCB, zawór gazowy, wymiennik pierwotny).

Aktualne informacje i trendy

• W nowszych kotłach stosuje się pompy elektroniczne ECM – wyższe obroty przy niedostatecznym przepływie podnoszą ryzyko kawitacji.
• Producenci (Viessmann, Vaillant 2023+) zalecają montaż magnetycznych filtrów błota i płukanie inhibitorami co 2–3 lata, by ograniczyć kettling.
• Sterowniki z tranzystorowymi driverami zastępują przekaźniki – redukcja problemu „chatteringu”.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Kawitację można porównać do „gotowania” w niskim ciśnieniu: pęcherz pary powstaje i gwałtownie się zapada, wytwarzając falę uderzeniową.
• Zużyte łożysko pompy przypomina dźwięk wirującej grzechotki – im cieplejsza woda (mniejsza lepkość), tym hałas głośniejszy.

Aspekty etyczne i prawne

• Według Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków (§ 4 ust. 2) wszelkie prace przy urządzeniach gazowych musi wykonywać osoba z uprawnieniami G3.
• Samodzielna ingerencja w zespół gazowy lub obwody elektryczne kotła grozi wyciekiem gazu, zatruciem CO lub utratą gwarancji.

Praktyczne wskazówki

1. Regularnie (co sezon grzewczy) odpowietrzaj instalację i kontroluj ciśnienie.
2. Montuj filtr siatkowy + odstojnik magnetytowy na powrocie.
3. Stosuj preparaty anty-kamień (inhibitory korozji) – zwłaszcza przy twardej wodzie >17 °dH.
4. Przynajmniej raz w roku zamów przegląd: czyszczenie wymiennika, analiza spalin, test pompy i wentylatora.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Jeżeli kocioł ma już >10 lat i wyposażony jest w pompę asynchroniczną – rozważ jej wymianę na nową ECM; niższy pobór prądu i cichsza praca.
• Niektóre modele (np. Vaillant ecoTEC starej generacji) mają znaną wadę luźnych tulejek wentylatora – producent przewiduje zestaw naprawczy.

Sugestie dalszych badań

• Analiza akustyczna kotła (spektrum FFT) może pomóc w jednoznacznym rozróżnieniu: hałas 100–300 Hz → pompa, 5–30 Hz → kettling, 500–1000 Hz → przekaźnik.
• Badania inhibitorów z technologią polimerów chelatujących – dłuższa ochrona wymienników AlSi.
• Wdrożenie czujników wibracji IoT wraz z predykcją awarii (PDM) w sterownikach kotłów.

Krótkie podsumowanie

„Terkotanie” to alarm, że w kotle zachodzi zjawisko kawitacji, drganie elementu ruchomego lub „chatter” elementu sterującego. Rozpocznij od prostych czynności: uzupełnij ciśnienie i odpowietrz, skontroluj pompę. Gdy hałas nie ustąpi – wezwij certyfikowanego serwisanta; tylko on może bezpiecznie zbadać palnik, zawory i elektronikę. Wczesna reakcja ograniczy ryzyko poważnej awarii i podniesie efektywność układu grzewczego.