Podłączenie gramofonu: PHONO, LINE, AUX – jakie gniazdo wybrać? Marantz, Denon, Yamaha

Pytanie

pod jakie gniazdo podlonczyc gramofon

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Jeśli wzmacniacz / amplituner posiada wejście oznaczone „PHONO”, gramofon podłączamy właśnie do tego gniazda (RCA L/R + przewód masy do zacisku GND).
• Gdy urządzenie nie ma wejścia PHONO, a gramofon nie ma wbudowanego przedwzmacniacza, wymagany jest zewnętrzny pre-amp gramofonowy; jego wyjście podłączamy do dowolnego wejścia liniowego (AUX, CD, TAPE, LINE IN).
• Jeżeli gramofon ma przełącznik LINE/PHONO lub wyjście „LINE OUT”, ustaw pozycję LINE i podłącz do wejścia liniowego.

Kluczowe punkty
• Wejście PHONO = niski poziom napięciowy + korekcja RIAA.
• Wejście LINE/AUX = poziom liniowy (≈ 2 Vrms), brak korekcji.
• Uziemienie (GND) minimalizuje brum; zawsze łącz, gdy jest dostępne.

Szczegółowa analiza problemu

1. Różnica między sygnałem PHONO a LINE
   • Wkładki MM/MC generują napięcie rzędu 2–6 mV (MM) lub < 1 mV (MC).
   • Charakterystyka częstotliwościowa jest odwrócona względem standardowego pasma audio (RIAA pre-emfaza), dlatego tor odtwarzania wymaga odwrotnej korekcji (de-emfazy).
   • Przedwzmacniacz gramofonowy (phono stage) zapewnia (a) wzmocnienie 35–65 dB, (b) korekcję RIAA, (c) buforowanie impedancji.

2. Scenariusze podłączenia

3. Typ wkładki a kompatybilność
   • Większość amplitunerów domowych (w tym SR6004) obsługuje tylko wkładki MM (47 kΩ / 220 pF).
   • Dla MC konieczny jest osobny pre-amp lub step-up transformer.

4. Uziemienie (GND)
   • Przewód masy prowadzi referencyjny potencjał obudowy ramienia; brak podłączenia często skutkuje brumem 50 Hz.
   • W przypadku wbudowanego pre-ampu przewód masy bywa wewnętrznie zwarty do masy wyjścia – nie zawsze potrzebny.

5. Problemy typowe i diagnostyka
   • Cichy sygnał → brak pre-ampu lub zły wybór wejścia.
   • Zniekształcenia wysokich tonów → dwukrotne zastosowanie korekcji RIAA (np. gramofon w pozycji LINE wpięty do PHONO).
   • Brum 50 Hz → przerwane uziemienie, pętle masy, słabo ekranowane kable.

Aktualne informacje i trendy

• Wzrost popularności winyli spowodował, że od 2022 r. większość nowych amplitunerów AV (Denon X2800H, Yamaha RX-V6A) znów oferuje wejście PHONO (MM).
• Rynek pre-ampów rozwija się w kierunku rozwiązań z USB-ADC (digitalizacja płyt) oraz Bluetooth aptX-HD (streaming bezprzewodowy z wyjścia liniowego).
• Coraz więcej tanich, konsumenckich gramofonów ma przełącznik LINE/PHONO, ułatwiający bezpośrednie podłączenie do soundbarów lub aktywnych głośników.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Przedwzmacniacz gramofonowy można zrealizować dyskretnie (tranzystory J-FET/BJT) lub na precyzyjnych op-ampach (np. OPA2134, NJM2068).
• Korekcja RIAA: \[ A(f) = (1 + j\frac{f}{f{2}})(1 + j\frac{f}{f{3}}) / (1 + j\frac{f}{f{1}}) \]
  gdzie \(f_{1}=50.05\;{\rm Hz}, f_{2}=500.5\;{\rm Hz}, f\{3}=2122\;{\rm Hz}\).
• Poziom wyjściowy sygnału liniowego standardowo ~2 Vrms (0 dB), dla PHONO ~2–5 mV (MM) – stąd ≈ 40 dB różnicy.

Aspekty etyczne i prawne

• Korzystając z adapterów BT/USB do digitalizacji płyt winylowych, zwróć uwagę na prawa autorskie przy dalszej dystrybucji nagrań.
• Przy pracach serwisowych zachowaj bezpieczeństwo ESD względem wkładki oraz zasadę odłączenia urządzeń od sieci 230 V.

Praktyczne wskazówki

1. Zawsze wyłącz zasilanie przed wpinaniem RCA/GND.
2. Najpierw połącz przewód masy, potem RCA – zmniejsza to ryzyko trzasków.
3. Unikaj prowadzenia przewodów audio równolegle do przewodów zasilających 230 V.
4. Dla bardzo długich dystansów (>1,5 m) stosuj dobrze ekranowane kable niskokapacitacyjne (≤ 90 pF/m) – zbyt duża pojemność tłumi pasmo wkładki MM.
5. Po podłączeniu wykonaj test sygnałem 1 kHz (płyta testowa) i sprawdź równomierność kanałów.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Wkładka MC podłączona do wejścia MM skutkuje niedostatecznym wzmocnieniem i zniekształceniami pasma wysokotonowego.
• Niektóre nowoczesne wzmacniacze cyfrowe (klasa D) całkowicie rezygnują z wejść analogowych — w takim wypadku wymagany jest zewnętrzny DAC lub aktywne głośniki z wejściem analogowym.

Sugestie dalszych badań

• Porównanie zniekształceń i szumów różnych układów RIAA (pasywny vs aktywny).
• Analiza wpływu impedancji obciążenia 47 kΩ/100 pF na odpowiedź częstotliwościową wkładek MM.
• Badanie jakości wbudowanych pre-ampów w gramofonach budżetowych vs zewnętrzne konstrukcje dyskretne.

Krótkie podsumowanie

Do klasycznego wzmacniacza z gniazdem „PHONO” podłącz gramofon do tego właśnie wejścia (RCA L/R) i przewód masy do GND. Jeśli Twoje urządzenie nie ma wejścia PHONO, potrzebujesz przedwzmacniacza gramofonowego albo gramofonu z wyjściem liniowym; dopiero wtedy korzystasz z wejścia AUX/CD/LINE. Poprawne dobranie toru (PHONO ↔ PHONO, LINE ↔ LINE) gwarantuje odpowiedni poziom głośności, prawidłową korekcję RIAA i brak brumu.