Pol-Mot, Ursus: brak wskazań obrotomierza – diagnostyka, alternator, czujnik, naprawa

Pytanie

Nie działa obrotomierz w polmocie

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• W 90 % przypadków przyczyną braku wskazań obrotomierza w ciągnikach i pojazdach marki Pol-Mot (Polmot, Pol-Mot Warfama, Ursus-Polmot) jest przerwanie sygnału pomiędzy źródłem impulsów (zacisk W alternatora lub indukcyjny czujnik przy kole zamachowym) a samym wskaźnikiem.
• Kluczowe punkty: zweryfikować bezpiecznik i zasilanie wskaźnika, ciągłość przewodu sygnałowego, stan masy, obecność impulsu na wyjściu W / czujniku, a dopiero na końcu sam obrotomierz.

Szczegółowa analiza problemu

1. Identyfikacja systemu pomiarowego

1. Starsze ciągniki/pojazdy Pol-Mot 6013, 7211, 914, 1014 itp. – obrotomierz elektroniczny, sygnał z zacisku W alternatora (napięcie przemienne 6-15 V AC, f ∝ n·p/60, gdzie p = liczba par biegunów alternatora).
2. Wybrane modele z silnikami Perkins/Sisu – indukcyjny czujnik Halla lub VR przy kole zamachowym (2 – 4 zęby referencyjne).
3. Najstarsze wersje Ursus-C są jeszcze mechaniczne (napęd linką z rozrządu) – tu szukać zerwanej linki.

2. Teoria działania

Obrotomierz zlicza częstotliwość impulsów f i przelicza ją na prędkość kątową silnika
$$n_{\text{RPM}}=\frac{60f}{p\cdot k}$$
gdzie: p – liczba par biegunów lub zębów, k – przełożenie paska (alternator/silnik). Brak impulsu = brak wskazania.

3. Diagnostyka krok po kroku

1. Wyłącz zapłon, odłącz minus akumulatora.
2. Bezpieczniki: sprawdź opisany „Zestaw wskaźników” (typowo 5–10 A).
3. Zasilanie & masa wskaźnika: +12 V po zapłonie, masa < 0,1 Ω do masy akumulatora.
4. Przewód sygnałowy (kolor zależny od rocznika, najczęściej niebiesko-biały): ciągłość < 1 Ω między wskaźnikiem a alternatorem/czujnikiem.
5. Alternator – zacisk W:
   • silnik na wolnych obrotach, multimetr AC: 6–8 V; częstotliwość ~100–140 Hz.
   • brak napięcia ⇒ uszkodzona dioda pomocnicza, brak wyjścia W lub alternator bez tego wyprowadzenia (częsty błąd przy wymianie).
6. Czujnik indukcyjny: multimetr w zakresie AC mV lub oscyloskop – przy kręceniu rozrusznikiem minimum 0,5 V p-p. Sprawdź szczelinę (0,3–0,6 mm), korozję i zanieczyszczenia.
7. Wskaźnik: jeśli punkt 1-6 OK, podmień na sprawny lub zasil z generatora funkcyjnego 100 Hz/5 V p-p – powinien pokazać ok. 1500 obr/min.

4. Typowe usterki i naprawy

Aktualne informacje i trendy

• Nowe deskorolki do ciągników (np. Ursus 2023+) korzystają z magistrali CAN-BUS i czujnika wału PMS, co ułatwia diagnostykę (kod błędu MID 136).
• Dostępne są zestawy retrofit: mini-komputery z ekranem TFT wyświetlające obroty, prędkość i temperaturę – pobierają sygnał z czujnika W lub czujnika Halla, kalibracja odbywa się z poziomu menu.
• W alternatorach Valeo/Iskra typ A14Vi, wyjście W zniknęło – producenci oferują przystawki pick-up na pokrywę alternatora (indukcyjny pierścień).

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Dioda pomocnicza (tzw. „diode trio”) w alternatorze może ładować poprawnie akumulator nawet po uszkodzeniu jednej sekcji – sygnał W znika, mimo ładowania 14 V.
• Cewka w obrotomierzu przy spaleniu ma zwykle rezystancję < 10 Ω; sprawna 60–90 Ω.
• Obrotomierze Pol-Mot/Jaeger posiadają wewnętrzny trymer kalibracyjny 100–220 Ω – nie należy nim kręcić bez wzorcowego sygnału.

Aspekty etyczne i prawne

• Praca przy wirujących elementach i uruchomionym silniku wymaga osłon i rękawic odpornych na olej (PN-EN ISO 13688).
• Samodzielna przeróbka instalacji w pojazdach rolniczych podlega Ustawie Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. 2022 poz. 988) – zmiana typu alternatora wymaga adnotacji w SKP tylko, gdy wpływa na parametry ładowania.
• Utylizacja uszkodzonych układów elektronicznych: selektywna zbiórka ZSEE (dyrektywa 2012/19/UE).

Praktyczne wskazówki

1. Do szybkiego testu alternatora użyj żarówki H4 55 W pomiędzy zacisk W a masę – powinna pulsować na wyższych obrotach.
2. Jeśli musisz dorobić wyjście W – wlutuj dodatkową diodę 1N5402 na jednej z faz przed mostkiem (kierunek na korpus alternatora), a wyjście poprowadź ekranowanym przewodem.
3. Do czyszczenia styków stosuj preparat kontaktowy na bazie alkoholu; nie używaj agresywnych penetrantów (rozpuszczają plastik kostki).

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Bez dokładnego modelu i rocznika istnieje niepewność, czy Twój Pol-Mot korzysta z alternatora czy czujnika przy kole zamachowym. Kroki diagnostyczne pozostają jednak analogiczne – musisz potwierdzić obecność impulsu wejściowego.
• Niektóre liczniki po latach tracą kondensatory filtrujące (elektrolity 4,7–10 µF/25 V) – objawia się to skokami wskazówki. Wymiana rozwiązuje problem.

Sugestie dalszych badań

• Dokumentacja fabryczna „Instrukcja napraw 5314/6014/7214” – schemat instalacji str. 63.
• „Alternatory samochodowe – diagnostyka” M. Czarnecki, WKŁ 2021 (roz. 4: wyjście W).
• Fora praktyków: elektroda.pl (dział Maszyny rolnicze) – wątek „Brak obrotów w Pol-Mot 1014”.

Krótkie podsumowanie

Brak wskazań obrotomierza w Pol-Mocie to najczęściej brak impulsu pomiarowego. Zacznij od bezpiecznika, masy i przewodu sygnałowego, następnie sprawdź alternator/czujnik (obecność napięcia AC lub sygnału indukcyjnego). Dopiero gdy sygnał dociera do zegara, podejrzewaj sam wskaźnik. Prawidłowa, metodyczna diagnostyka eliminuje 90 % przypadków bez kosztownej wymiany licznika.