FSO Polonez OHV – moment dokręcania śrub wspornika dźwigni zaworów 1.3/1.5/1.6

Pytanie

moment dokręcania śrub wspornika dzwigni zaworów polonez

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Fabryczny moment dokręcania śrub mocujących wspornik (osi) dźwigni zaworów w silnikach OHV FSO Polonez 1.3/1.5/1.6 (rodzina 115C/118C/132C) wynosi 18 – 20 Nm ≈ 1,8 – 2,0 kgm. Najczęściej w dokumentacji serwisowej spotyka się wartość nominalną 19 Nm.
• Dokręcanie wykonujemy kluczem dynamometrycznym, etapami i symetrycznie (od środka na zewnątrz).

Szczegółowa analiza problemu

• Typ gniazd i śrub
– Głowica żeliwna, gwint M8 × 1,25; śruby klasy 8.8.
• Fizyczne uzasadnienie momentu
– Moment 19 Nm daje wstępne rozciągnięcie ok. 7 kN (przy smarowanym gwincie), co zapewnia kontakt osi z głowicą bez ryzyka odkształceń.
• Procedura dokręcania

1. Sprawdzić stan gwintów, wymienić uszkodzone śruby (rozciągnięcie, korozja).
2. Oczyścić gwint i lekko naoliwić (olej silnikowy 10 W‑40).
3. Wszystkie śruby wkręcić ręcznie do oporu.
4. I etap: 10 Nm, kolejność „na krzyż”.
5. II etap: docelowe 18 – 20 Nm, ta sama kolejność.
6. Po 5 minutach kontrola: powtórzyć 19 Nm.
   • Po montażu zawsze wyregulować luz zaworowy (0,10 mm ssący / 0,20 mm wydechowy przy zimnym silniku – wartości katalogowe dla OHV).

Aktualne informacje i trendy

• Źródła on‑line (m.in. pliki.elektroda.pl) podają jednoznacznie 19 Nm; wartości 20 – 25 Nm odnoszą się do pokrywy zaworowej, a nie do wspornika.
• W nowszych jednostkach DOHC (np. 2.0 Rover, 1.4 ABT) Poloneza nie występuje oś dźwigni; dla nich obowiązują osobne dane (łożyska wałków rozrządu 15 – 17 Nm).
• Trend rynkowy: stosowanie śrub jednorazowych z kontrolowanym wydłużeniem (TTY). W klasycznym silniku Poloneza nadal używa się wielokrotnego montażu, pod warunkiem kontroli wydłużenia.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Porównanie z tabelą ogólną: dla śruby M8 8.8 smarowanej olejem typowy moment wynosi 22 – 28 Nm. Konstruktor FIAT/FSO zredukował wartość do ~19 Nm z uwagi na cienką ściankę gniazda gwintowego i konieczność równomiernego docisku osi.
• Wzór orientacyjny na naprężenie śruby:
  \[ F = \frac{T}{K \cdot d} \]
  gdzie K ≈ 0,2 (gwint naoliwiony), d = 8 mm, T = 19 N m ⇒ F ≈ 6,9 kN.

Aspekty etyczne i prawne

• Praca przy układzie rozrządu wymaga kwalifikacji; niewłaściwe dokręcenie może doprowadzić do wypadku drogowego – odpowiedzialność prawna spoczywa na wykonawcy naprawy.
• W Polsce obowiązuje Ustawa o ruchu drogowym; pojazd po naprawie musi spełniać homologację producenta.

Praktyczne wskazówki

• Używaj klucza dynamometrycznego 5 – 60 Nm (najlepiej certyfikowanego co 12 miesięcy).
• W razie zerwanego gwintu: naprawa tuleją gwintową M8 Helicoil; dopuszczalna jest podwyżka momentu do 22 Nm po naprawie, jeżeli użyto wkładki stalowej.
• Po każdej ingerencji w układ rozrządu warto wykonać krótką jazdę próbną (5 km), wrócić i skontrolować odgłosy oraz ponownie sprawdzić luz zaworowy.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Silniki eksportowe 1.6 GLE w wersji z katalizatorem mają identyczny moment (19 Nm).
• W Internecie krąży błędna wartość 20 – 25 Nm – dotyczy śrub pokrywy zaworów lub nowszych silników DOHC.

Sugestie dalszych badań

• Pomiar faktycznego wydłużenia śrub metodą ultradźwiękową w amatorskich warunkach (przyrost długości ΔL ~ 0,06 mm przy 19 Nm).
• Analiza wpływu powtarzalnego dokręcania na trwałość gwintu AlSi w insercie Helicoil.
• Badanie wpływu klasy śruby (8.8 vs 10.9) na stabilność luzu zaworowego po 50 h pracy.

Krótkie podsumowanie

Moment katalogowy dla śrub wspornika osi dźwigni zaworów w silnikach OHV FSO Polonez wynosi 18 – 20 Nm (wartość nominalna 19 Nm). Dokręcamy czystym, lekko naoliwionym gwintem, etapowo i symetrycznie, a po montażu regulujemy luz zaworowy. Przestrzeganie tej wartości minimalizuje ryzyko odkształceń wspornika i uszkodzeń gwintu, zapewniając prawidłową pracę układu rozrządu.