Hughes & Kettner Attax 40 – potencjometr głośności A100k log, montaż PCB, wałek D-shaft

Pytanie

Jaki jest potencjometr głośności w hughes kettner arrax 40?

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji


Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

  • Wzmacniacz Hughes & Kettner Attax 40 (popularna, prawidłowa nazwa zamiast „Arrax 40”) wykorzystuje w torze MASTER VOLUME pojedynczy potencjometr obrotowy 100 kΩ o charakterystyce logarytmicznej (oznaczenie serwisowe: A100k).
  • Typowa mechanika: gwint 9 mm, wałek Ø 6 mm typu “D-shaft”, montaż bezpośrednio na płytce (PCB mounted).

Kluczowe punkty
• wartość: 100 kΩ
• taper: logarytmiczny (audio, „A”)
• sekcja: mono (single-gang)
• montaż: PCB + gwint do panelu, wałek D-shaft

Szczegółowa analiza problemu

  1. Identyfikacja w dokumentacji
    W oryginalnym schemacie serwisowym Attax 40 potencjometr MASTER oznaczono jako „VR7 (A100k)”. Jest to jednosekcyjny potencjometr audio wpięty pomiędzy stopień wyjściowy przedwzmacniacza (TL072) a driver końcówki mocy. Rezystancja 100 kΩ została dobrana tak, by:
    • nie obciążać nadmiernie poprzedzającego wzmacniacza operacyjnego,
    • jednocześnie zapewnić odpowiednie pasmo i niski szum.

  2. Podstawy teoretyczne
    Charakterystyka logarytmiczna (audio) odzwierciedla nieliniową (logarytmiczną) czułość ludzkiego słuchu, dzięki czemu odczuwalna zmiana głośności jest prawie liniowa w funkcji kąta obrotu gałki. Wartość 100 kΩ gwarantuje wystarczająco dużą impedancję, aby nie degradować pasma przenoszenia i nie zwiększać zniekształceń przez dodatkowe obciążenie stopnia op-amp.

  3. Praktyczne zastosowanie
    Przy wymianie należy zachować zarówno charakterystykę log, jak i wartość rezystancji – zamiana na 250 k/500 k/1 MΩ spowoduje przesunięcie punktu pracy i wyraźnie zmieni „próg” reakcji wzmacniacza (słychać głośne skoki bliżej końca skali). Liniowy („B”) potencjometr spowoduje, że około 80 % regulacji będzie „skumulowane” przy pierwszym 1/3 obrotu.

Aktualne informacje i trendy

  • Dostępność części: oryginalnych potencjometrów Alpha-Taiwan seria RV16 czy Bourns PTV09 można dziś kupić bezpośrednio (Mouser, TME, Farnell).
  • W nowych konstrukcjach H&K stopniowo odchodzi od klasycznych potencjometrów analogowych na rzecz enkoderów cyfrowych sterujących DSP – stąd coraz mniejsza podaż specyficznych „fabrycznych” potencjometrów.
  • Trend serwisowy: stosowanie zamienników o identycznych parametrach elektrycznych, ale mniejszym gwincie 7 mm; często wystarczy dokręcenie nakrętki kolidującej z panelem.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Typowa moc dyssypacji potencjometru wynosi 0,1–0,2 W – w układzie głośności, gdzie płynie < 1 mA, zapas jest ogromny.
• Wałek „D” umożliwia zamontowanie oryginalnej gałki z wewnętrznym płaskim nacięciem bez przeróbek.
• Lutowanie: 3 wyprowadzenia w rastrze 5 mm, dodatkowe dwa lub trzy piny mechaniczne stabilizujące.

Aspekty etyczne i prawne

  • Praca wewnątrz wzmacniacza sieciowego wymaga odłączenia urządzenia od zasilania i rozładowania kondensatorów sieciowych (≈310 V DC) ze względów BHP.
  • Oryginalna dokumentacja serwisowa jest chroniona prawem autorskim; udostępnianie jej publicznie wymaga licencji producenta.

Praktyczne wskazówki

  1. Przed demontażem zrób zdjęcie wszystkich połączeń.
  2. Używaj lutownicy o mocy 50–60 W z grotem 1–1,2 mm i cyny Sn60Pb lub SAC305.
  3. Sprawdź, czy na PCB nie ma spękań pól lutowniczych – częsta awaria w Attax 40 to zimne luty VR-ów.
  4. Po wymianie ustaw gałkę w pozycji „0”, aby skala na panelu odpowiadała rzeczywistej pozycji.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

  • Niektóre bardzo wczesne serie Attax 40 (oznaczenie PCB Rev. A) mają w pozycji MASTER potencjometr 47 kΩ A. Zanim zamówisz część, sprawdź nadruk na obudowie starego elementu.
  • Na rynku wtórnym można spotkać nieoryginalne potencjometry „A100k” o tolerancji ±30 %. Dźwiękowo różnice są minimalne, ale punkt startu sygnału może się delikatnie przesunąć.

Sugestie dalszych badań

  • Pobierz pełny manual serwisowy Attax 40 (np. z archive.org lub SchematicsUnlimited) – zawiera on kompletne wykazy części (BOM).
  • Przeglądnij fora DIYAudio i Musikding – dostępne są mody „bright cap“ i wymiana scalaków TL072 na OPA2134, co może usprawnić brzmienie.
  • Warto zbadać, jaki wpływ na charakter brzmienia ma zmiana potencjometru na wersję szczelną (sealed) o mniejszym szumie ślizgowym.

Krótkie podsumowanie

Potencjometr MASTER VOLUME w Hughes & Kettner Attax 40 to jednosekcyjny, logarytmiczny A100 kΩ, montaż PCB, gwint 9 mm, wałek D-shaft 6 mm. Przy wymianie zachowaj identyczne parametry; w nielicznych wczesnych egzemplarzach spotyka się 47 kΩ A – przed zamówieniem zweryfikuj oznaczenie na obudowie lub w schemacie.

Oceń odpowiedź:
Zastrzeżenie: Odpowiedzi udzielone przez sztuczną inteligencję (model językowy) mogą być niedokładne i wprowadzające w błąd. Elektroda nie ponosi odpowiedzialności za dokładność, rzetelność ani kompletność prezentowanych informacji. Wszystkie odpowiedzi powinny być zweryfikowane przez użytkownika.