Prądnica G-11 do silnika S-312B Ursus C-328 – symbol, parametry, zamienniki

Pytanie

Symbol pradnicy silnika S312B

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• W oryginalnej konfiguracji silnika S-312B (montowanego m.in. w ciągnikach Ursus C-328) stosowano prądnicę prądu stałego o symbolu G-11 (spotykane odmiany G-11, G-11A lub G-11B).
• Parametry znamionowe: 12 V, 130 – 150 W, kierunek obrotów prawy.
• Prądnica G-11 współpracuje z regulatorem elektromagnetycznym RG-15 (serie a/b/c).

Kluczowe punkty
• Napięcie instalacji: 12 V DC • Prąd znamionowy: ≈ 11-13 A • Zaciski: D+, DF, D−/masa

Szczegółowa analiza problemu

1. Geneza i rozpiętość stosowanych prądnic

Silnik S-312B (rok wdrożenia ≈ 1963) powstał z myślą o ciągnikach C-328. W dokumentacji URSUS-a pod symbolem „G-11” kryje się klasyczna 2-szczotkowa prądnica bocznikowa produkcji Z.M. „Zelmot”. Wersje literowe (A, B) różnią się głównie łożyskami i typem komutatora, lecz zachowują te same parametry elektryczne.

Przy remontach i późniejszych modernizacjach trafiały się trzy alternatywne prądnice: • PG-15 / PG-15C – 12 V, ≈ 200 W (pierwotnie do samochodów ciężarowych);
• P20c – 12 V, 150 W czeskiego PAL-Motokov;
• Alternatory 12 V / 35-55 A (np. A-124) – montowane zamiast dynam przy modernizacjach.

2. Budowa i zasada działania G-11

• Wirnik uzwojony drutem Cu-0,65 mm; rezystancja ≈ 2,4 Ω.
• Stojan cztero-biegunowy, magnesowany elektromagnetycznie.
• Komutator 24-segmentowy, średnica 32 mm.
• Łożyska 6302 (strona koła pasowego) i 6202 (strona kolektora).
• Chłodzenie – naturalne, osiowy przepływ powietrza przez otwory w pokrywach.

3. Charakterystyka mechaniczno-elektryczna

\[ I{wy} = \frac{P{N}}{U} \approx \frac{150\ \text{W}}{12\ \text{V}} = 12,5\ \text{A}\]
Prądnica zaczyna ładować akumulator przy ~950 obr/min wału korbowego (≈ 2200 obr/min wirnika, przełożenie 1 : 2,3 koło pasowe-prądnica). Napięcie jest stabilizowane regulatorem RG-15 metodą przerywania uzwojenia wzbudzenia (klasyczny regulator elektromagnetyczny Boucherota).

4. Podłączenie wg DIN 72552

D+ – wyjście dodatnie prądnicy (z komutatora)
DF – zacisk uzwojenia wzbudzenia (do RG-15)
D− lub masa – ujemny biegun, obudowa

Aktualne informacje i trendy

• Rosnąca podaż gotowych zestawów „alternator zamiast G-11” (alternatory 14 V/55 A z wbudowanym regulatorem).
• Druk 3-D wsporników i kół pasowych ułatwia retrofit bez spawania.
• Coraz częstsze wykorzystanie bezszczotkowych alternatorów kompaktowych (np. Valeo 120 A) przy kapitalnych remontach instalacji 12 V.

Potencjalny kierunek – mini-alternatory stałomagnesowe z MOST-FET-owym regulatorem PWM (wyższa sprawność przy małych obrotach).

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Jeśli tabliczka znamionowa jest nieczytelna, średnica korpusu 90 mm i mocowanie w jednym „uszku” M10 jest charakterystyczne dla G-11.
• Prądnice PG-15 i P20c mają większą średnicę (≈ 105 mm) i dwa symetryczne „uszy”.
• Najczęstsze usterki G-11: szczotki < 10 mm, luźne segmenty komutatora, zwarcie DF-D+ (przebicie izolacji).

Aspekty etyczne i prawne

• W pojazdach zabytkowych wymiana G-11 na alternator może obniżać autentyczność – warto pozostawić oryginał lub trzymać zdemontowaną część na wypadek przeglądu konserwatorskiego.
• Zmiana urządzenia ładowania wymaga zgodności z PN-ISO 7637 (strefy emisji zakłóceń) i obowiązującą homologacją cząstkową.

Praktyczne wskazówki

1. Regeneracja G-11
   – tokarzowanie komutatora „na lustro” Ø 31,8 ± 0,05 mm, podcięcie miki 0,8 mm.
   – montaż szczotek grafitowych 6×12×20 mm, docisk sprężyny 1,3 – 1,5 N.
2. Kontrola ładowania
   – pomiar napięcia D+ przy 2000 obr/min silnika powinien wynosić 13,8 ± 0,3 V.
3. Retrofit alternatora
   – rekomendowane koło pasowe Ø 60 mm (alternator) vs Ø 85 mm (wał) gwarantuje > 2500 obr/min wirnika przy wolnych obrotach silnika.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• W ostatnich seriach S-312B przeznaczonych na eksport montowano czasem P20c – stąd rozbieżności w dokumentacji. Zawsze weryfikuj według tabliczki znamionowej prądnicy.
• Literatura fabryczna bywa nieprecyzyjna; niekiedy błędnie przypisuje PG-15 do S-312B – dotyczy raczej późniejszych modeli C-355/C-360.

Sugestie dalszych badań

• Porównanie sprawności: G-11 vs nowoczesny alternator > 80 % – pomiary laboratoryjne na hamowni elektrycznej.
• Wpływ modernizacji na zużycie paliwa w lekkich cyklach roboczych.
• Opracowanie szczelnego szczotkotrzymacza z kompozytu, redukcja wnikania pyłu do wnętrza prądnicy.

Krótkie podsumowanie

Oryginalnym źródłem energii elektrycznej w silniku S-312B jest prądnica G-11 (12 V, 130-150 W) współpracująca z regulatorem RG-15. W terenie spotyka się zamienniki PG-15 oraz P20c, a w praktyce coraz częściej – alternatory. Przed doborem części sprawdź tabliczkę znamionową, uwzględnij kompatybilność mechaniczno-elektryczną oraz wymogi konserwatorskie w pojazdach zabytkowych.