Unitra Laura, Laura-2 – przestrojenie UKF OIRT na CCIR, modyfikacja głowicy GT-1-2, GT-2

Pytanie

Jak przestroić radio laura.

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Aby przestroić radioodbiornik Unitra „Laura” z pasma UKF OIRT (65,5 – 73 / 74 MHz) na współczesne pasmo UKF CCIR (87,5 – 108 MHz) należy:
  1. Zmodyfikować kilka kondensatorów w głowicy UKF (GT-1-2 w „Laurze” lub GT-2 w „Laurze-2”),  
  2. Precyzyjnie dostroić heterodynę i obwody wejściowe,  
  3. Sprawdzić filtr p.cz. 10,7 MHz,  
  4. Przeprowadzić kontrolę odbioru na krańcach skali.  

Kluczowe punkty: zachowaj oryginalne cewki, wymieniaj wyłącznie wskazane kondensatory, strojenie wykonuj plastikowym wkrętakiem przy użyciu częstotliwościomierza lub generatora sygnałowego, pracuj ostrożnie – w radiu występuje napięcie sieciowe.

Szczegółowa analiza problemu

1. Identyfikacja wersji odbiornika

1. Laura (1978-79) – głowica GT-1-2
2. Laura-2 (1980-82) – głowica GT-2
   Oznaczenie znajduje się na ekranie głowicy. Schematy są dostępne w archiwach (np. Radiomuseum, Elektroda).

2. Teoria strojenia

W odbiorniku superheterodynowym heterodyna musi spełniać: \[ f{\text{het}} = f{\text{odb}} + f{\text{IF}} \] gdzie \( f\{\text{IF}} = 10{,}7\;{\text{MHz}} \).
Przeniesienie zakresu odbieranego z 65,5–73 MHz na 87,5–108 MHz oznacza, że heterodyna musi zostać przesunięta z ok. 76–83,7 MHz na 98,2–118,7 MHz. Najłatwiej osiągnąć to przez zmniejszenie pojemności w obwodach LC (pojemność ∝ 1/f²).

3. Zmiany elementów – tabela referencyjna

Elementy SMD nie występują; kondensatory są ceramiczne rurkowe lub styrofleksowe – wymieniaj na C0G/NPO 50 V.

4. Procedura praktyczna

1. Odepnij odbiornik od sieci, rozładuj kondensatory zasilacza.
2. Wyjmij płytę głowicy (zwykle mocowana jedną śrubą i ekranem).
3. Dokonaj wymiany kondensatorów wg tabeli, zachowując krótkie wyprowadzenia.
4. Podłącz odbiornik, ustaw kondensator zmienny na minimum pojemności (koniec skali „108 MHz”).
5. Reguluj trymer heterodyny (lub rdzeń L401) aż częstotliwościomierz pokaże ≈ 118,7 MHz lub pojawi się stacja 106-108 MHz.
6. Ustaw kondensator zmienny na maksimum pojemności („87,5 MHz”) i dolej pojemność trymerem C_het (jeśli występuje) tak, by heterodyna miała ≈ 98,2 MHz.
7. Dostrój kolejno obwód wejściowy i antenowy: słuchaj słabej stacji ~98 MHz, kręć rdzeniami do max głośności.
8. Sprawdź odbiór na całej skali – ewentualnie skoryguj punkt 5-7.
9. Jeśli czułość spadła, delikatnie dognij piny filtrów ceramicznych p.cz. 10,7 MHz lub minimalnie podstroń rdzenie w filtrach p.cz. (w większości Laura ich strojenie pozostawiasz nietknięte).

Aktualne informacje i trendy

• W ostatnich latach na forach (Elektroda 2021-2023) zaleca się unikanie odwijania cewek – stabilność heterodyny pogarsza się, a unifikowane wartości kondensatorów NPO są tanie i łatwo dostępne.
• Można kupić gotowe, fabrycznie przestrojone głowice GT-1-2/GT-2 lub adaptery DSP (RDA5807, TEF6686) – rozwiązanie plug-in dla zachowania oryginalnej elektroniki.
• Rośnie zainteresowanie konwerterami SDR; jako nakładki na głowicę umożliwiają odbiór DAB+ bez ingerencji w układ.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Zmiana pojemności o połowę podnosi częstotliwość rezonansu o √2 ≈ 1,41 (prawo \( f = 1 / 2\pi\sqrt{LC} \)).
• Usuwając kondensator kilkupikofaradowy, wykorzystujesz pasożytniczą pojemność montażu (~2-3 pF).
• Dlaczego nie skracamy cewek? – Zmieniasz Q i charakterystykę sprzężenia, co obniża czułość.

Aspekty etyczne i prawne

• Modyfikacja domowego radia jest legalna, o ile nie powoduje emisji zakłóceń (heterodyna nie może przenikać na antenę); sprawdź poziom sygnału po w.cz.
• Zachowanie oryginału: dla kolekcjonerów lepiej wykonać modyfikację odwracalną (nie urywać wyprowadzeń, nie przewijać cewek).
• Bezpieczeństwo: odbiornik jest zasilany z autotransformatora, a masa chassis bywa połączona z siecią – stosuj separację galwaniczną przy pomiarach.

Praktyczne wskazówki

• Narzędzia: lutownica 30 W z cienkim grotem, plastikowe wkrętaki, multimetr z opcją pomiaru pojemności, prosty miernik częstotliwości 150 MHz (<100 zł).
• Przed rozpoczęciem zrób zdjęcia układu – ułatwi to ewentualny powrót do stanu fabrycznego.
• Nie dotykaj rdzeni metalowym śrubokrętem – ferryt pęka i zmienia indukcyjność.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Każda głowica może minimalnie różnić się wartościami elementów – powyższe są sprawdzone w większości egzemplarzy, lecz mogą wymagać korekt ±10 %.
• Jeśli mimo poprawnego strojenia słychać tylko szum, sprawdź kondensator C110 (10 µF) na płytce selektora – często powoduje „buczenie” UKF.
• W skrajnych przypadkach konieczna bywa wymiana tranzystora BF194/BF314 w heterodynie (utrata emisji).

Sugestie dalszych badań

• Analiza szumów fazowych po przestrojeniu – czy oryginalny tranzystor spełnia wymagania współczesnych odstępów sygnał-szum?
• Zastosowanie niskoszumnych tranzystorów BF494 lub MOSFET-ów w wejściu dla poprawy czułości.
• Integracja modułu RDS (AA1382) bez utraty oryginalnej estetyki.

Krótkie podsumowanie

Przestrojenie „Laury” polega głównie na zmniejszeniu kilku pojemności w głowicy UKF i precyzyjnym zestrojeniu obwodów. Najbardziej krytyczne jest zachowanie fabrycznych cewek i użycie kondensatorów NPO. Po prawidłowym wykonaniu radio pokrywa pełny zakres 87,5-108 MHz przy zachowaniu oryginalnego, lampowego/brzmieniowego charakteru urządzenia.