RMS 475A – brak dźwięku po dotknięciu drutem przy wyjściu anteny UKF, diagnoza i naprawa

Pytanie

RMS 475a było sprawne tylko po dotknięciu drutem w okolicy wyjścia anteny UKF nagle przestało grać proszę o radę

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Najbardziej prawdopodobne są dwie przyczyny: uszkodzenie wejściowego stopnia głowicy UKF (tranzystor/diody ochronne) wskutek ESD lub chwilowego zwarcia podczas „dotykania drutem”, albo przerwa/zimny lut przy gnieździe antenowym i w torze wejściowym UKF.
• Zacznij od: sprawdzenia czy tor audio działa z wejścia zewnętrznego, pomiaru zasilania głowicy UKF (ok. 9–12 V) i napięcia przestrajania warikapów (zwykle 0–25 V), oraz weryfikacji ciągłości od gniazda antenowego do wejścia głowicy. Jeśli napięcia są prawidłowe, a ciągłość jest, bardzo możliwe, że padł tranzystor wejściowy RF (np. BF195/BF199/BF240) lub diody zabezpieczające – wtedy naprawa polega na ich wymianie lub wymianie całej głowicy UKF.

Szczegółowa analiza problemu

• Objaw „grało tylko po dotknięciu drutem przy wyjściu anteny UKF” zwykle oznacza:
  • słaby kontakt/zimny lut przy gnieździe antenowym,
  • uszkodzoną lub źle dopasowaną antenę,
  • bardzo niską czułość głowicy (pierwszy tranzystor RF już „nadwątlony”), a drut działał jak prowizoryczna antena/dopasowanie.
• „Nagle przestało grać” tuż po dotknięciu drutem wskazuje na:
  • wyładowanie elektrostatyczne (ESD) do bardzo czułego wejścia RF i przebicie tranzystora wejściowego lub diod ograniczających,
  • krótkotrwałe zwarcie gorącego styku anteny do masy/wyższego potencjału i uszkodzenie elementów w obwodzie wejściowym.

Kroki diagnostyczne (kolejność ma znaczenie):

1. Odseparuj tor audio od radiowego

• Podaj sygnał z telefonu/odtwarzacza na wejście „MAG/TAPE/AUX”.
  • Jeśli gra czysto i z pełną mocą: zasilacz, przedwzmacniacz i końcówka mocy są OK, usterka leży w tunerze/UKF.
  • Jeśli nie gra: najpierw diagnozuj zasilanie i tor audio (bez sensu naprawiać tuner, gdy „dół” jest martwy).

2. Oględziny mechaniczne i lutów

• Sprawdź gniazdo antenowe (luz, pęknięcia plastiku, matowe/poruszone luty), przelotki i ścieżki od gniazda do puszki głowicy UKF. Popraw podejrzane luty świeżym spoiwem.
• Upewnij się, że masy ekranu (puszka) i masy płyty mają niski opór.

3. Pomiary napięć w tunerze

• Napięcie zasilania głowicy UKF: zwykle stabilizowane ~9–12 V. Mierz względem masy puszki głowicy. Brak/znacznie zaniżone napięcie – szukaj uszkodzenia w stabilizatorze/rezystorze zasilającym/przełączniku zakresów.
• Napięcie przestrajania warikapów (VT): typowo 0–25 V (czasem ~0–30 V) zmienia się z gałką strojenia. Brak lub stała wartość ≈0 V albo ≈max – uszkodzenie generatora/sekcji stabilizowanej dla warikapów, potencjometru strojenia lub przełącznika zakresów.
• Jeżeli oba napięcia są poprawne i stabilne, a radio milczy – wysokie prawdopodobieństwo uszkodzenia samej głowicy.

4. Szybkie testy funkcjonalne bez specjalistycznych przyrządów

• Test heterodyny „na drugie radio”: ustaw RMS 475A na np. 90 MHz. Na drugim sprawnym radiu FM nasłuchuj okolic 100,7 MHz (90 + 10,7). Jeśli słychać „nośną/przesuwający się gwizd” przy kręceniu gałką RMS – działa lokalny oscylator, problem leży we wzmacniaczu wejściowym/obwodzie wejścia lub w torze p.cz. Jeśli cisza – podejrzenie: nie pracuje LO (warikapy/brak VT/awaria tranzystora mieszacza).
• Szum w głośniku na UKF: całkowita cisza często oznacza brak zasilania głowicy/IF albo zwarcie wejścia przez przebitą diodę. Głośny, niezmienny szum bez reakcji na antenę – przerwa w wejściu lub martwy wzmacniacz RF.

5. Elementy najczęściej uszkadzane po „dotknięciu drutem”

• Tranzystor wejściowy RF (np. BF195/BF199/BF240 – zależnie od wersji głowicy) – po przebiciu czułość spada do zera.
• Diody ochronne/ograniczające na wejściu – po przebiciu potrafią zwarć wejście do masy (mierzone omomierzem: mała rezystancja między pinem „gorącym” a masą).
• Kondensatory sprzęgające/trymer na wejściu – rzadziej, ale możliwe zwarcie po „szpilce”.

6. Decyzja naprawcza

• Jeżeli nie masz generatora 10,7 MHz/dip-metra, najpewniejszą, najszybszą naprawą bywa wymiana całej głowicy UKF na sprawną (mechanicznie i pinowo zgodną).
• Jeżeli wolisz naprawę elementową: wymień tranzystor wejściowy i podejrzane diody, a potem zestroj filtr wejściowy i obwody heterodyny (wymaga plastikowego wkrętaka, miernika i najlepiej punktu odniesienia w postaci znanej stacji).

Aktualne informacje i trendy

• W praktyce serwisowej starych odbiorników coraz częściej dodaje się prostą ochronę ESD wejścia: miniaturowe diody TVS/BAV99 do masy za pojemnością sprzęgającą 2–5 pF. Znacząco zwiększa to odporność na „iskry z palca” bez pogorszenia czułości w paśmie UKF.
• Powszechną praktyką jest także zastąpienie starych BF19x nowszym BF240/BFR91 (z zachowaniem stabilności i strojenia), ale wymaga to sprawnego zestrojenia L/C.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Napięcie warikapowe (VT) zasila diody pojemnościowe strojenia; jego brak „zatrzymuje” heterodynę i przestrajanie – brak stacji mimo szumu.
• Stabilizacja 9–12 V dla głowicy bywa realizowana tranzystorem/zenerem + rezystor. Spadek poniżej ~8 V potrafi wyłączyć LO.
• „Zimny lut” przy gnieździe anteny to jedna z najczęstszych usterek po latach – mógł „trzymać” do czasu, aż mechaniczne poruszenie go dobiło.

Aspekty etyczne i prawne

• Prace serwisowe wykonuj przy odłączonym zasilaniu sieciowym. Wewnątrz są punkty z potencjałem niebezpiecznym.
• Po naprawie sprawdź, czy urządzenie spełnia podstawowe wymagania bezpieczeństwa (uziemienie, brak luźnych przewodów, izolacja).

Praktyczne wskazówki

• Narzędzia: multimetr, lutownica z cienkim grotem, plastikowy wkrętak do rdzeni, lupa/światło punktowe.
• Pomiary:
  • rezystancja gorący pin anteny–masa: zwykle bardzo duża. Małe wartości (np. <50 Ω) sugerują przebitą diodę/element.
  • VT: minimum blisko 0–1 V, maksimum 20–30 V (zależnie od konstrukcji); powinno się płynnie zmieniać przy strojeniu.
  • Zasilanie głowicy: stabilne ~9–12 V.
• Jeśli wymieniasz tranzystor RF: zadbaj o ESD (opaska, uziemienie lutownicy), krótko prowadź wyprowadzenia, zachowaj ekranowanie.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• RMS 475A występował w kilku rewizjach; wartości napięć i typy elementów mogą się nieco różnić. Traktuj podane zakresy jako typowe.
• Zestrojenie po wymianie elementów RF bywa konieczne; bez niego czułość i pokrycie skali mogą być gorsze.

Sugestie dalszych badań

• Zdobycie schematu serwisowego konkretnej wersji RMS 475A (tuner/UKF): ułatwi identyfikację punktów zasilania VT i stabilizatora 9–12 V.
• Jeśli masz drugie radio i generator telefonu: możesz prowizorycznie sprawdzić tor p.cz. 10,7 MHz (choćby metodą „podsłuchu heterodyny”, jak wyżej).

Krótkie podsumowanie

• Najpierw potwierdź, że wzmacniacz audio jest sprawny (test z wejścia zewnętrznego).
• Zmierz: zasilanie głowicy ~9–12 V, napięcie warikapów 0–25 V, ciągłość od gniazda anteny do głowicy i brak zwarcia do masy.
• Jeśli napięcia są OK, winna jest głowica UKF: najczęściej tranzystor wejściowy lub diody ochronne po incydencie ESD. Wymień uszkodzone elementy albo całą głowicę i dokonaj strojenia.
• Dla zwiększenia odporności dodaj prostą ochronę ESD na wejściu antenowym.

Jeśli podasz: czy AM/MW działa, czy jest szum na UKF, czy AUX gra, jakie są zmierzone napięcia (zasilanie głowicy, VT), wskażę dokładniej następne kroki i konkretne elementy do sprawdzenia/wymiany.

Pytanie

AM/MW nie działa nie ma szumu na UKF je proszę o sugestie

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Jednoczesny brak AM/MW i całkowity brak szumu na UKF zwykle oznacza usterkę we wspólnej części odbiornika: zasilanie tunera (stabilizator/bezpiecznik/rezystor bezpiecznikowy), przełącznik zakresów albo linia wyciszania (mute).
• Zacznij od: weryfikacji toru audio (czy gra z AUX/TAPE), sprawdzenia i pomiaru napięć zasilających sekcję radiową, sprawdzenia przełącznika zakresów oraz napięcia strojenia warikapów.

Szczegółowa analiza problemu

• Główne hipotezy (od najbardziej prawdopodobnych):

  1. Brak/zanik napięcia zasilającego blok RF/IF (tuner AM i FM) – typowo 9–15 V ze stabilizatora tranzystorowego + dioda Zenera lub małego LDO. Często po zwarciu anteny przepala się rezystor bezpiecznikowy 10–220 Ω lub pada tranzystor stabilizujący i/lub Zener.
  2. Uszkodzony/utleniony przełącznik zakresów (mechaniczny klawiszowy/obrotowy) – nie podaje zasilania i/lub sygnału na żaden tor; efekt: cisza na wszystkich zakresach.
  3. Aktywny na stałe układ wyciszania (muting) – np. uszkodzony tranzystor mute w dekoderze/stereodekoderze lub błąd sterowania, który „zatyka” audio z AM i FM.
  4. Brak napięcia strojenia warikapów (VT) – zwykle 15–33 V. Jeśli VT = 0 V z powodu uszkodzenia prostownika/podwajacza lub rezystora zasilającego, FM potrafi zamilknąć (detektor bez nośnej), AM często także nie pracuje prawidłowo; jednak kompletny brak szumu częściej wskazuje na pkt 1–3.
  5. Uszkodzenia ESD w głowicy UKF po „dotknięciu drutem” – spalone diody ochronne/tranzystor wejściowy. UWAGA: samo uszkodzenie głowicy FM zwykle nie wytłumia AM, więc jeśli AM też milczy, wracamy do punktów wspólnych (1–3).

• Procedura diagnostyczna krok po kroku (bez strojenia, tylko twarde pomiary):
  A) Tor audio (m.cz.)

  • Podłącz źródło liniowe do AUX/TAPE. Jeśli gra czysto i głośno: końcówka mocy, przedwzmacniacz i ich zasilanie są OK. Jeśli cisza – napraw najpierw zasilanie/tor audio.
    B) Zasilanie sekcji radiowej (RF/IF)
  • Zmierz DC względem masy na wyjściu stabilizatora tunera (szukaj: tranzystor na małym radiatorze + dioda Zenera; ewentualnie mały stabilizator scalony). Oczekuj ~9–12/15 V.
  • Wyniki:
    • 0 V lub 1–2 V: przerwa/zwarcie. Sprawdź: bezpiecznik/rezystor bezpiecznikowy w linii do tunera, tranzystor stabilizujący (C–E zwarcie/rozwarcie), diodę Zenera (przebicie na zwarcie), kondensatory filtrujące (zwarcie).
    • Napięcie prawidłowe, ale brak na płytkach AM/FM: przerwa na przełączniku zakresów/taśmach łączących/zimny lut. Śledź linię +V omomierzem od stabilizatora do płytek.
      C) Przełącznik zakresów
  • Kilkadziesiąt razy przełącz każdy klawisz/pozycję; oczyść stykowym preparatem kontaktowym. Sprawdź omomierzem, czy do płytek dociera +V przy wybranym zakresie.
    D) Napięcie strojenia (VT) i ARI/Mute
  • Zmierz VT na potencjometrze strojenia lub na diodach warikapowych: zwykle min–max 0/2 V do 25–33 V. Brak VT → sprawdź prostownik/podwajacz VT, rezystor zasilający, potencjometr strojenia.
  • Sprawdź linię MUTE (często kilka V w stanie nieaktywnym; 0 V lub zwarcie do masy powoduje wyciszenie). Uszkodzony tranzystor mute potrafi „zabić” i AM, i FM; testowo odłącz rezystor sterujący bazę/bramkę tranzystora mute lub wylutuj emiter/źródło (ostrożnie, tylko na czas testu).
    E) P.cz. (IF)
  • Na pierwszym tranzystorze p.cz. (FM: 10,7 MHz, AM: 455 kHz) mierz: kolektor zwykle ~0,6–0,9 UZAS, baza ~0,6–0,8 V powyżej emitera. 0 V na kolektorze → brak zasilania tego stopnia (rezystor zasilający, styk). UZAS równe na E/B/C → prawdopodobne uszkodzenie tranzystora (zwarcie C–E) lub przerwa w biasie.
    F) Szybki test LO (lokalny oscylator) FM bez oscyloskopu
  • Zbliż drugie, sprawne radio FM. Strojąc uszkodzone w okolicy np. 98 MHz, na sprawnym szukaj „gwizdu” ~108,7 MHz (fLO ≈ fST + 10,7 MHz). Brak reakcji nie przesądza o wszystkim, ale jest wskazówką. Tu jednak i tak brak szumu sugeruje wcześniej zasilanie/mute.

• Co najczęściej wymieniam w takich przypadkach:

  • Rezystor bezpiecznikowy w linii +V tunera (10–220 Ω / 0,5–2 W, często przyciemniały).
  • Tranzystor stabilizujący (np. BD135/BD139/2SD/2SC w obudowie TO‑126) + dioda Zenera 9,1–15 V.
  • Czyszczenie/naprawa przełącznika zakresów i przelutowanie pękniętych lutów.
  • Jeśli był „drut” na antenie: diody ochronne na wejściu głowicy UKF.

Aktualne informacje i trendy

• W starszych odbiornikach dominują usterki kontaktowe (przełączniki, złącza) i zasilania (wyschnięte elektrolity, stabilizatory dyskretne, rezystory bezpiecznikowe).
• W nowszych konstrukcjach z jednoukładowymi tunerami (Si47xx, NXP TEF/SAF) typowa jest awaria jednego stabilizatora LDO lub linii MUTE/EN – objaw identyczny: cisza na wszystkich pasmach.
• Coraz częściej stosowane są scalone „audio gate/mute” – ich uszkodzenie wycisza cały tor.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• „Brak szumu” na FM oznacza, że nie pracuje przynajmniej pierwszy stopień p.cz./detekcji lub tor audio jest zablokowany (mute). Nawet bez anteny głowica i IF generują szum własny.
• Wspólne dla AM i FM są: zasilanie RF/IF, przełącznik źródła, często bramka mute i część toru audio za detektorami.

Aspekty etyczne i prawne

• Praca przy zasilaniu sieciowym wymaga separacji galwanicznej i rozładowania kondensatorów. Używaj transformatora separacyjnego, zachowaj ESD (opaska, uziemienie), aby nie dobić front-endu UKF.
• Nie ingeruj w układy nadawcze; modyfikacje ogranicz do przywrócenia sprawności.

Praktyczne wskazówki

• Checklista 15 minut:
  • Czy gra z AUX/TAPE? TAK/NIE.
  • +V tunera: ile V na wyjściu stabilizatora?
  • VT (strojenie): min–max przy kręceniu gałką?
  • Po czyszczeniu przełącznika zakresów pojawia się szum?
• Jeśli +V brak: odłącz zasilanie płytek AM/FM (przecięcie/odlutowanie testowe) i sprawdź, czy napięcie „wraca” – odróżnisz uszkodzony stabilizator od zwarcia w tunerze.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Bez konkretnego modelu wartości napięć są orientacyjne. Nie rozpoczynaj od „kręcenia” rdzeni filtrów – zestrojenie p.cz./dekodera FM nie przywróci zasilania.
• Jeżeli sprzęt był wcześniej modyfikowany, sprawdź zgodność połączeń z oryginałem.

Sugestie dalszych badań

• Podaj: model urządzenia, czy AUX działa, zmierzone wartości: +V tunera, VT, napięcia C/B/E pierwszego tranzystora p.cz. oraz stan przełącznika zakresów.
• Jeśli masz oscyloskop: sprawdź obecność 10,7 MHz w torze FM i 455 kHz w AM za pierwszymi filtrami.

Krótkie podsumowanie

• Objawy jednoznacznie wskazują na wspólną przyczynę: zasilanie sekcji radiowej, przełącznik zakresów albo mute. Zweryfikuj tor audio, zmierz +V tunera i VT, oczyść/przetestuj przełącznik. W 80–90% takich przypadków winny jest stabilizator (tranzystor/Zener/rezystor bezpiecznikowy) lub przerwa na przełączniku.
• Daj znać z wynikami trzech pomiarów: AUX działa? +V tunera? VT zakres? Na tej podstawie wskażę dokładne punkty do naprawy.