RCD różnicówka typ A czy B – wybór do instalacji domowej, PV, EV, ABB, Hager, Schneider

Pytanie

Różnicówka – typ A, B – jaki wybrać

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Do typowej instalacji domowej/biurowej: wybierz RCD typu A (minimum współcześnie zalecane).
• Do obwodów z energoelektroniką mogącą wpuścić gładki prąd stały do sieci AC (fotowoltaika, ładowarka EV, przemienniki częstotliwości, niektóre UPS): wybierz RCD typu B albo konfigurację równoważną (np. typ A + detekcja 6 mA DC, jeśli producent urządzenia na to pozwala).
• Typ AC traktuj jako przestarzały; stosuj tylko, gdy producent i projekt dopuszczają, a obwód jest wyłącznie „liniowy”.

Kluczowe punkty:

• Typ A wykrywa AC i pulsujące DC (do ~6 mA DC składowej).
• Typ B wykrywa wszystko jak typ A plus gładkie DC i prądy o wyższych częstotliwościach (typowo do 1 kHz).
• Błędny dobór (A zamiast B tam, gdzie może pojawić się gładkie DC) grozi „oślepieniem” RCD i utratą ochrony.

Szczegółowa analiza problemu

• Podstawa działania: każdy RCD porównuje prąd w przewodach L i N; różnica IΔ powoduje zadziałanie przy wartości znamionowej IΔn (zwykle 30 mA dla ochrony przed porażeniem, 100–300 mA dla ochrony przeciwpożarowej upstream).
• Kształt prądu upływu decyduje o typie:
  • Typ A: zadziała na sinusoidalny AC i na prądy wyprostowane (pulsujące DC), typowe dla zasilaczy impulsowych 1-fazowych, AGD, elektroniki domowej, płyt indukcyjnych, oświetlenia LED. Ma tolerancję na składową stałą do 6 mA – większa może nasycić rdzeń i „uśpić” aparat.
  • Typ B: dodatkowo wykrywa gładkie DC oraz składowe o podwyższonej częstotliwości (harmoniczne z falowników). Jest niezbędny tam, gdzie uszkodzenie urządzenia może wpuścić gładkie DC do strony AC (EV, falowniki PV, przemienniki napędów 3-fazowych, część UPS).
• Zjawisko „oślepienia” (blinding): niewielki gładki prąd DC może nasycić rdzeń przekładnika RCD typu A/AC, co uniemożliwia zadziałanie nawet przy dużym upływie AC. Typ B jest na to odporny konstrukcyjnie.
• Częstotliwość: typowe B reagują do 1 kHz (warianty B+ – wyższe pasmo według wytycznych VDE); to istotne przy napędach i przekształtnikach generujących wysokie harmoniczne.
• Koordynacja w instalacji:
  • Selektywność: upstream (główny) RCD stosuj jako selektywny (typ S, czasowo opóźniony) o większym IΔn (np. 100–300 mA), downstream – 30 mA bezzwłoczne na obwodach końcowych.
  • Unikaj kaskadowania typów o tej samej czułości i bez zwłoki (ryzyko braku selektywności).
  • Sumaryczne upływy z wielu SMPS/EMI filtrów mogą zbliżać się do 30 mA – projektuj podział obwodów i dobór RCD o podwyższonej odporności na przepięcia (oznaczenia SI/HI/G zależnie od producenta) dla ograniczenia niepożądanych zadziałań.
• Typy pokrewne:
  • Typ F: pomiędzy A a B; lepszy dla jednofazowych napędów z falownikiem (pompy ciepła, klimatyzatory z VSD). Jeśli producent urządzenia zaleca F – zastosuj F; gdy możliwe gładkie DC – nadal wymagany B.

Przykładowe scenariusze doboru:

• Dom/mieszkanie bez PV i EV: RCD typu A 30 mA na obwody końcowe; ewentualnie główny selektywny 100–300 mA.
• Wallbox/ładowanie EV:
  • Jeśli EVSE ma wbudowaną detekcję DC 6 mA (RDC‑DD zgodną z IEC 62955/IEC 61851-1) – dopuszczalny upstream typ A (zgodnie z DTR ładowarki).
  • Jeśli brak RDC‑DD – wymagany typ B dla obwodu EV.
• Fotowoltaika (strona AC falownika):
  • Jeśli DTR falownika dopuszcza typ A (bo ma wewnętrzny nadzór RCMU i ograniczenie DC) – typ A bywa wystarczający.
  • Jeśli producent wymaga – zastosuj typ B. Zawsze sprawdź DTR konkretnego modelu.
• Warsztat/napędy z VFD 3-faz: zwykle typ B na obwód napędu; dla pojedynczych jednofazowych VSD – rozważ typ F zgodnie z zaleceniami producenta.
• UPS: zależnie od topologii (on-line z prostownikiem/mostkiem) – często wymagany typ B lub wyraźne wytyczne producenta.

Koszty i praktyka:

• Typ B jest zwykle 3–6 razy droższy od typu A; aby zoptymalizować budżet, stosuj B tylko tam, gdzie rzeczywiście potrzebny, a w pozostałych obwodach A.
• Zastępowalność: „wyższy” typ (B) może zastąpić „niższy” (A), odwrotnie – nie.

Aktualne informacje i trendy

• W nowych instalacjach mieszkaniowych typ A staje się standardem minimum; typ AC jest wypierany.
• EV i PV napędzają wzrost zastosowań typu B lub rozwiązań równoważnych (A + 6 mA DC w EVSE / funkcje bezpieczeństwa w falownikach).
• Coraz więcej urządzeń (pompy ciepła, klimatyzatory) w DTR precyzuje wymagany typ RCD (A/F/B) – praktyką jest „dobór według DTR”, nie „na oko”.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Oznaczenia i parametry:
  • IΔn: 30 mA (ochrona dodatkowa), 100–300 mA (p.poż upstream).
  • In: prąd znamionowy toru prądowego (np. 25/40/63/80/100 A) – dobierz do spodziewanego prądu obwodu i warunków zwarciowych.
  • Odporność udarowa: wybieraj wersje o podwyższonej odporności na impulsy 8/20 µs (współpraca z SPD typ 2).
• Montaż:
  • 1-faza: RCD 2P; 3-fazy: RCD 4P. W TN‑C nie prowadzi się PEN przez RCD; rozdział na PE+N przed RCD.
  • Nie łącz N z PE za RCD; każdy RCD powinien mieć własny tor N.
• Testowanie: regularne testy przyciskiem „T” (co 1–3 miesiące) i pomiarowe (czas zadziałania, IΔ) przez uprawnionego elektryka.

Aspekty etyczne i prawne

• Stosuj wymagania serii PN‑HD 60364 (m.in. części -4-41, -5-53) oraz części szczególnych:
  • Zasilanie EV: PN‑HD 60364‑7‑722 – wymagany typ B lub typ A z zapewnioną detekcją DC ≥ 6 mA w EVSE.
  • PV: PN‑HD 60364‑7‑712 – dobór wg DTR falownika; często dopuszczony typ A, czasem wymagany B.
• Dobór sprzeczny z DTR urządzenia lub normą to ryzyko odpowiedzialności cywilnej i utraty ochrony ubezpieczeniowej.
• Bezpieczeństwo: unikaj „pozornej ochrony” – typ A w obwodzie, gdzie możliwe gładkie DC, może nie zadziałać.

Praktyczne wskazówki

• Zrób inwentaryzację odbiorników: EV, PV, VFD, UPS, pompa ciepła? – na tej podstawie przypisz typy RCD do konkretnych obwodów.
• Minimalizuj niepotrzebne zadziałania:
  • Dziel obwody z dużą liczbą zasilaczy impulsowych na kilka RCD.
  • Wybierz RCD o podwyższonej odporności na zakłócenia (SI/HI/G) na obwody „elektroniczne”.
• Koordynacja z SPD: montuj SPD przed RCD, a RCD wybieraj o odpowiedniej odporności na impulsy.
• Dokumentuj: w rozdzielnicy oznacz typy RCD i obwody, prowadź protokół okresowych testów.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Typ B jest drogi i większy – przewidź miejsce w rozdzielnicy i budżet; w EV rozważ EVSE z RDC‑DD 6 mA, by zastosować upstream typ A.
• Nie wszystkie „B” są równe – zwróć uwagę na pasmo częstotliwości i charakterystykę wyzwalania; dla specyficznych zastosowań bywa zalecany wariant B+ (wg VDE).
• W PV różne topologie falowników mają różne wymagania – zawsze sprawdzaj DTR.

Sugestie dalszych badań

• DTR konkretnej ładowarki EV, falownika PV, pompy ciepła/klimatyzatora – jakiego typu RCD producent wymaga?
• Pomiary wstępne upływów (miernik cęgowy mA) – pomogą dobrać liczbę RCD i ograniczyć zadziałania.
• Wytyczne producentów aparatury (ABB, Schneider, Hager, Eaton) – noty aplikacyjne nt. selektywności i współpracy z SPD.

Krótkie podsumowanie

• Typ A – standard i minimum w nowoczesnych instalacjach ogólnych.
• Typ B – obowiązkowy lub zalecany tam, gdzie możliwe gładkie DC (EV, PV, VFD, część UPS), ewentualnie typ A + 6 mA DC zgodnie z DTR urządzenia.
• Zawsze dobieraj wg DTR urządzeń i norm części szczegółowych; projektuj selektywność i odporność na zakłócenia.

Jeśli podasz: czy planujesz PV/EV, jaką pompę ciepła/UPS, liczbę obwodów i rodzaj sieci (TN‑S/TN‑C‑S), przygotuję konkretny zestaw RCD (typ, IΔn, In, selektywność) dla Twojej rozdzielnicy.