Sansui radio – brak dźwięku, nagłe wyłączenie, typowe usterki i diagnostyka

Pytanie

Co się stało? Radio SANSUI nagle pretaĺo grać.

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Nagłe zamilknięcie radia Sansui w 90 % przypadków wynika z awarii w obszarze: zasilanie → układ zabezpieczający (PROTECT/przekaźnik) → końcówka mocy → utlenione styki/selektor źródeł.
• Aby ustalić dokładną przyczynę, konieczne są proste pomiary (bezpiecznik, napięcia zasilacza, napięcie DC na wyjściu), obserwacja przekaźnika głośnikowego i weryfikacja styków przełączników.

Kluczowe punkty
• zacznij od bezpiecznika i napięcia sieciowego,
• sprawdź, czy po włączeniu słychać klik przekaźnika,
• odłącz głośniki, przełącz źródło na AUX i sprawdź czy dźwięk się pojawia,
• jeśli brak reakcji ‒ niezwłocznie zmierz DC na wyjściach i napięcia zasilacza; w razie odchyleń od specyfikacji oddaj urządzenie do serwisu.

Szczegółowa analiza problemu

1. Zasilanie

   • Bezpiecznik sieciowy (szkło 5 × 20 mm lub 6,3 × 32 mm) – wizualna inspekcja + pomiar ciągłości.
   • Transformator i mostek prostowniczy – pomiar napięcia AC z uzwojeń wtórnych oraz DC po prostowniku:
     \[ U{DC} \approx 1{,}41 \cdot U{AC(RMS)} \]
   • Kondensatory filtrujące – przy starzeniu > 20 % spadek pojemności powoduje zapadanie napięcia i wejście układu w protect.

2. Układ zabezpieczający (PROTECT)

   • Po ~2–4 s od włączenia powinien zadziałać przekaźnik głośnikowy.
   • Brak „kliku” = sterownik przekaźnika wykrywa:
     • DC > ±0,5 V na wyjściu,
     • przeciążenie lub zwarcie na wyjściu,
     • niepoprawne napięcia zasilania.
   • Pomiar napięcia DC tuż przed przekaźnikiem:
     \[ |U_{DC}| > 100 mV \Rightarrow awaria końcówki mocy \]

3. Końcówka mocy

   • Typowo bipolarny push-pull lub układ Darlington. Przy zwarciu głośnika/wysokiej temperaturze przepala się tranzystor lub rezystor emiterowy → „protect” na stałe.
   • Sprawdzić tranzystory końcowe (test diody B-E, B-C multimetrem) oraz rezystory 0,22–0,47 Ω.

4. Tor sygnałowy i styki

   • Zabrudzony selektor „Tape Monitor”, „Source/Tape”, „Speaker A/B” to częste źródło ciszy.
   • Czyszczenie preparatem kontaktowym (np. Kontakt PR, DeoxIT D5) + wielokrotne przełączenie.

5. Sekcja tunera vs inne wejścia

   • Jeśli AUX gra, a FM/AM milczy → sprawdzić zasilanie tunera (regulator 12 V lub 5 V), kondensatory w p.cz., układ LA1235/HA1196 itp.
   • Jeśli wszystkie źródła milczą – wracamy do punktów 1–3.

Aktualne informacje i trendy

• Renesans sprzętu vintage spowodował wzrost liczby napraw Sansui; obecnie najczęściej wymienia się elektrolity > 30 lat i styki przekaźników.
• Popularne są zestawy „recap kits” z niskoszumowymi kondensatorami audio-grade (Nichicon FW/KW, Elna Silmic II).
• Serwisanci zastępują trudno dostępne tranzystory 2SC1116, 2SA747, 2SD424 itp. parametrycznymi zamiennikami (np. MJ21193/94).

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Bezpiecznik przepala się zwykle wskutek zwarcia w końcówce mocy; wymiana „w ciemno” na większy prąd grozi spaleniem transformatora.
• Przekaźnik głośnikowy Sansui (np. Omron MY2) po latach ma rezystancję stykową > 100 mΩ, co objawia się zanikami dźwięku przy cichym słuchaniu.
• Zimne luty na radiatorach: cyna ołowiowa + aluminiowy radiator = cykliczne rozszerzalności, pękanie lutów po ~20 latach.

Aspekty etyczne i prawne

• Praca przy otwartym urządzeniu wymaga odłączenia z sieci i rozładowania kondensatorów (> 50 V to już napięcie niebezpieczne wg PN-EN 50191).
• Samodzielna ingerencja w sprzęt grozi utratą gwarancji renowacyjnej (jeżeli była wystawiona przez sprzedawcę).
• Utylizacja zużytych kondensatorów – zgodnie z ustawą o odpadach elektronicznych (Dz.U. 2015 poz. 1688).

Praktyczne wskazówki

1. Multimetr True-RMS, sonda krokodylkowa, termometr kontaktowy.
2. Kolejność pomiarów: bezpiecznik → napięcia zasilacza → DC na wyjściu → rezystancja cewki przekaźnika → tranzystory końcowe.
3. Przy braku doświadczenia – minimum: pomiar bezpiecznika i obserwacja przekaźnika, resztę zlecić serwisowi.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Starsze modele (AU-517/717, Eight, 9090) mają znane wady fabryczne (klej Sansui, który staje się przewodzący). Sprawdź płytki pod kątem brunatnego kleju wokół kondensatorów.
• Niektóre amplitunery posiadają osobny bezpiecznik tylko dla sekcji tunera – użytkownicy często go przeoczają.

Sugestie dalszych badań

• Analiza ESR kondensatorów elektrolitycznych – pomiar mostkiem RLC.
• Termowizja radiatorów przy krótkim zasileniu przez żarówkę szeregowo (lamp-limiter) – wykrywa asymetrię poboru prądu końcówek.
• Zapoznanie się z dokumentacją serwisową (HiFiEngine.com).

Krótkie podsumowanie

Najpierw sprawdź bezpiecznik i napięcie sieciowe; jeśli radio się włącza, ale przekaźnik nie „klika”, winny jest układ PROTECT wywołany uszkodzoną końcówką mocy lub błędem zasilania. Przy poprawnym „kliku” podejrzyj selektor źródeł i styki przekaźnika. Bez podstawowych przyrządów nie próbuj dalszej naprawy – sprzęt vintage Sansui ma wysokie napięcia i cenny kolekcjonersko charakter, dlatego bezpieczniej oddać go do serwisu specjalizującego się w audio z lat 70/80.