SCART – poziome pasy po wymianie telewizora, problem z kablem euro, zanik obrazu RGB/CVBS

Pytanie

Po wymianie telewizora na inny kabel euro przestał podawać poprawnie sygnał. Po podłączeniu przez kilka sekund obraz wyświetlany jest poprawnie, natomiast po chwili zanika i na ekranie pojawiają się poziome pasy.

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Objaw „obraz jest przez kilka s, po czym znika i widać poziome pasy” najczęściej oznacza, że telewizor po wykryciu sygnału sterującego na pinie 16 (blanking) automatycznie przełącza się z Composite (CVBS) na RGB, którego nie otrzymuje poprawnie, bo kabel nie ma wszystkich żył albo któraś z nich jest uszkodzona.
• Najszybsze rozwiązanie: wymuś w menu TV lub urządzenia źródłowego tryb CVBS (lub zmień „RGB” ⇒ „Composite”), albo użyj w pełni okablowanego i dobrze ekranowanego kabla SCART.

Kluczowe punkty
• Pin 16 (1–3 V) przełącza TV w RGB – brak lub przerwa w liniach R, G, B = brak obrazu.
• Pin 8 (5–12 V) uaktywnia wejście AV – może powodować kolejne przełączenia.
• Tanie kable często nie mają podłączonych wszystkich pinów lub mas.

Szczegółowa analiza problemu

1. Mechanizm pojawiającej się usterki
   • Po włożeniu wtyku TV synchronizuje się z sygnałem CVBS (pin 20).
   • Po kilku sekundach odczytuje stan pinów sterujących; jeżeli na pinie 16 pojawia się > 1 V, przełącza matrycę wejściową na RGB.
   • Jeśli przewody R, G, B (piny 15, 11, 7) lub ich masy (piny 13, 9, 5) są przerwane bądź zakłócone, TV traci synchronizację – objawia się to czarnym ekranem, naprzemiennie z poziomymi pasami.

2. Teoretyczne podstawy
   • Złącze SCART (Peritel, EN 50049-1) przewiduje impedancję 75 Ω. Brak terminacji lub przerwa w ekranie powoduje odbicia i „pływanie” poziomej synchronizacji.
   • Linie RGB są przesyłane bez wbudowanej synchronizacji, dlatego brak którejkolwiek powoduje całkowity zanik obrazu, a nie jedynie pogorszenie jakości.

3. Praktyczne zastosowania i procedura testowa
   a) Menu TV – wymuś „Composite”, „CVBS” lub „AV” zamiast „Auto”/„RGB”.
   b) Menu dekodera / DVD – ustaw wyjście „CVBS” albo „PAL”.
   c) Zmierz multimetr-em napięcia:
   • pin 8 ≈ 5 – 12 V (aktywny AV)
   • pin 16 ≈ 1 – 3 V (RGB) lub ≈ 0 V (CVBS)
   d) Jeśli na pinie 16 masz 1–3 V, a kabel jest niepełny – odlutowanie/odcięcie przewodu pin 16 przywróci wymuszenie CVBS (telewizor nie będzie się automatycznie przełączał).
   e) Podmień kabel na „21-pin fully-wired, double-shielded”; długość ≤ 1,5 m.

Aktualne informacje i trendy

• SCART zniknął w nowych odbiornikach od 2022 r. (EU ErP). Producenci ograniczają obsługę RGB do minimum, pozostawiając CVBS jako „fallback”.
• Na rynku dominują aktywne konwertery SCART-HDMI scalające skalowanie i terminację 75 Ω – przy problematycznych źródłach (retro-konsole, VHS) to najstabilniejsze rozwiązanie.
• Rosnąca popularność OSSC / RetroTINK (skanline-konwertery) pozwala całkowicie pominąć analogowe wejścia TV.

Wspierające wyjaśnienia i detale

Pinout SCART (skrót):

 7  11 15 – RGB   |  5  9 13 – ekrany RGB  
19 – CVBS out     | 20 – CVBS in / Sync  
 8 – Status/AR    | 16 – RGB Blanking  
17 – masa wideo   | 18 – masa blanking  

Przerwa w masie wideo (17) = pływające poziome pasy; przerwa w 20 = brak synchronizacji; przerwa w 16 = TV nie włączy RGB.

Analogia: połączenie RGB można porównać do trzech równoległych linii światłowodowych – brak którejkolwiek skutkuje ciemnym ekranem, a nie pogorszeniem barwy.

Aspekty etyczne i prawne

• Przerabiając kabel (odcinanie pinów, lutowanie ekranów) zachowaj zgodność ze standardem i izolację 300 V (PN-EN 60950).
• W sprzęcie objętym gwarancją unikaj ingerencji w gniazda – w razie podejrzenia zimnego lutu zleć serwis autoryzowany.

Praktyczne wskazówki

1. Kolejność działań
   1) Ręcznie wymuś tryb CVBS w TV.
   2) Sprawdź drugim kablem.
   3) Zmierz pin 16 – jeżeli aktywny, a TV nadal gubi obraz → odłącz przewód pin 16 (tymczasowa próba).
   4) Jeśli urządzenie ma wyjście RCA (żółty) – sprawdź obraz; potwierdzisz, że problem dotyczy tylko SCART.
2. Unikaj jednoczesnego podłączania anteny kablowej bez separacji – różnice potencjałów mas potrafią „wpompować” 50 Hz, co potęguje pasy na SCAR-cie.
3. Nie prowadź kabla SCART równolegle z przewodem zasilającym 230 V dłużej niż 30 cm.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Jeśli poziome pasy występują na KAŻDYM źródle sygnału (HDMI, tuner DVB-T), możliwa jest usterka sterowników gate matrycy – typowa dla paneli LCD; to jednak rzadkie przy objawie „po chwili zanika”.
• Telewizory z jednym fizycznym złączem SCART mogą wewnętrznie multipleksować A/D – uszkodzenie przetwornika ADC może dawać podobne symptomy, ale można to wykluczyć, testując port kompozytowy RCA.

Sugestie dalszych badań

• Oscyloskop 100 MHz + rezystancja 75 Ω: sprawdź amplitudę synchronizacji (0,3 Vpp) i R/G/B (0,7 Vpp).
• Kamera termowizyjna: po 5 min pracy zbadaj, czy gniazdo/wejściowy scaler w TV nie przegrzewa się (> 60 °C).
• Porównaj dwa kable: tani nieekranowany vs markowy; nagraj przebieg EMC – przydatne do analizy widma zakłóceń.

Krótkie podsumowanie

Najprawdopodobniej nowy telewizor, po otrzymaniu sygnału na pinie 16, przełącza się na tryb RGB, którego z obecnego kabla nie dostaje (brak lub uszkodzone żyły). Skutkuje to utratą synchronizacji i poziomymi pasami. Wymuś tryb CVBS albo zastosuj w pełni okablowany, ekranowany kabel SCART; ewentualnie odłącz przewód pin 16. Jeżeli po tych działaniach problem ustąpi – przyczyną był kabel/konfiguracja, a nie sam telewizor.