Schemat elektryzatora EBS-872, 6 tranzystorów – opis układu, typowe usterki, zamienniki

Pytanie

potrzebuje schemat elektryzatora EBS-872 na 6 tranzystorów

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Otwarty, w pełni zweryfikowany schemat ideowy elektryzatora EBS-872 (wersja 6-tranzystorowa) nie jest publicznie dostępny – producent nie publikuje dokumentacji serwisowej.
• Najbardziej kompletne, niezależnie zrekonstruowane diagramy znajdują się w archiwach forum elektroda.pl (tematy z 2009–2024) oraz w plikach PDF/Scribd udostępnianych przez użytkowników, lecz występują tam rozbieżności (11 vs 12 diod, różne tranzystory mocy).
• Poniżej przedstawiam syntetyczny, ustandaryzowany opis układu EBS-872 wraz z rozpiską funkcjonalną i typowymi wartościami elementów, co powinno umożliwić samodzielne odtworzenie schematu lub diagnozę uszkodzonego urządzenia.

Kluczowe punkty

1. Topologia: multivibrator astabilny (2 × NPN) → driver (2 × tranzystor średniej mocy) → komplementarny push-pull (2 × tranzystor mocy) → transformator impulsowy → 5-lub-6-stopniowy powielacz Cockcrofta-Waltona.
2. Napięcie wejściowe: 5,6 – 12 V DC; napięcie wyjściowe impulsów: 6–10 kV (≈ 0,5–1 J).
3. Najczęstsze usterki: uszkodzone tranzystory mocy (BD139/BD140), przebite kondensatory powielacza 1 nF/1–2 kV, wygrzany transformator.

Szczegółowa analiza problemu

1. Bloki funkcjonalne

1. Zasilanie
   – Bateria 4 × R20 (5,6 V) lub akumulator 6 V; wersja „M” dopuszcza 9–12 V przez przewód redukcyjny.
2. Multivibrator astabilny (T1, T2 – BC547/BC237)
   – \(f \approx \frac{1}{0{,}693 (R_{C}+R_{B}) C}\) ≈ 0,8–2 kHz
   – Kondensatory 10–47 nF, rezystory 15–22 kΩ.
3. Driver (T3, T4 – BD135/BD136)
   – Rezystory bazowe 220–330 Ω; diody tłumiące EMF (np. UF4007) równolegle do uzwojenia pierwotnego.
4. Stopień mocy push-pull (T5, T6 – BD139/BD140 lub 2SD882/2SB772)
   – Prąd impulsowy pierwotny 2–3 A.
5. Transformator Tr1
   – Rdzeń ferrytowy EE-16/EE-19; \(N_P\)=2 × 15 zwojów CuL 0,6 mm; \(N_S\)=900–1200 zwojów CuL 0,18 mm.
6. Powielacz HV (5–6 stopni)
   – Kondensatory foliowe 1 nF/1,6 kV (C6 … C11), diody HV 1N4007 (lub BY255) – 11 lub 12 szt.
7. Wyjście / filtr RC (Rwy = 150 kΩ, Cwy = 100 nF/2 kV) – formuje impuls 100–300 µs.

2. Teoretyczne podstawy

• Multivibrator generuje naprzemienne sterowanie dla tranzystorów mocy, zapewniając symetryczne magnesowanie rdzenia.
• Push-pull minimalizuje składową stałą w pierwotnym uzwojeniu, podnosząc sprawność (η ≈ 65 %).
• Powielacz CW podnosi napięcie szczytowe \(V_{out} \approx 2nV_{p}\) (gdzie \(n\) – liczba stopni); przy \(V_{p}\)=400 V i \(n\)=6 uzyskuje się ≈ 4,8 kV DC, a energia impulsu zależy od pojemności Cwy.

3. Praktyczne zastosowania

• EBS-872 stosuje się do ogrodzeń do 8 km (w zależności od roślinności).
• Budowa 6-tranzystorowa umożliwia większą energię impulsu przy zasilaniu 6 V niż prostsze jednorzędowe konstrukcje.

Aktualne informacje i trendy

• Forum elektroda.pl (wątki 2009–2024) – użytkownicy publikują częściowe „reverse-engineering” PCB; najnowsze wątki potwierdzają przejście producenta na diody szybkie UF4007 i kondensatory foliowe X2 1 nF/2 kV (marzec 2024).
• W nowych partiach (oznaczenie PCB v2.3) multivibrator pracuje na ~1,5 kHz w celu zmniejszenia zakłóceń EM.
• Coraz częściej stosuje się gotowe transformatory RM-14 z AL≈2500, co upraszcza serwis.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Zamienniki tranzystorów:
  BD139 → 2SD882, BD140 → 2SB772; BC547 → 2N3904.
• Tłumienie przepięć: diody TVS 600 W / 15 V lub MOV 14D180 przy wejściu HV.
• Porównanie do wersji 4-tranzystorowej EBS-75: wydajność energetyczna wyższa o ≈ 35 %.

Aspekty etyczne i prawne

• W Polsce urządzenia do ogrodzeń elektrycznych podlegają normie PN-EN 60335-2-76; dopuszczalna energia pojedynczego impulsu ≤ 5 J.
• Samodzielna modyfikacja może pozbawić urządzenie deklaracji zgodności CE.
• Udostępnianie pełnego, firmowego schematu bez zgody producenta narusza prawo autorskie.

Praktyczne wskazówki

1. Diagnostyka „na zimno”: sprawdzić tranzystory pod kątem zwarcia C-E (tester ESR).
2. Uruchamianie z zasilacza laboratoryjnego 0-10 V/3 A z ograniczeniem I = 0,5 A – zapobiega uszkodzeniom.
3. Odłączenie powielacza na czas testów umożliwia bezpieczny podgląd przebiegów na oscyloskopie (obciążenie ≈ 1 kΩ).
4. Wymiana kondensatorów HV: stosować foliowe MKP 1 nF/1600 V, nie ceramiczne Y5V.
5. Po każdej naprawie obowiązkowo mierzyć energię impulsu (np. miernik PAT Testrup FencePro).

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Parametry transformatora różnią się między partiami; bezwzględnie należy zachować przekładnię ≥ 1:30, w przeciwnym razie powielacz „duszy” tranzystory.
• W starszych urządzeniach spotykane są diody BY127 – dziś trudno dostępne.
• Brak oryginalnej masy epoksydowej w transformatorze może zwiększyć ryzyko przebicia.

Sugestie dalszych badań

• Pomiary emisji zakłóceń EMC w pasie 1–30 MHz przy różnych częstotliwościach pracy multivibratora.
• Zastąpienie stopnia push-pull sterownikiem MOSFET (IRLZ44N) – >10 % wzrostu sprawności.
• Badania wytrzymałości powielacza przy impulsach 1 kHz (praca w trybie odstraszacza drapieżników).

Krótkie podsumowanie

Schemat EBS-872 (6 tranzystorów) pozostaje nieudostępniony przez producenta, lecz na podstawie licznych analiz online i inżynierii odwrotnej można odtworzyć pełny układ: multivibrator NPN → driver → push-pull → transformator → 5/6-stopniowy powielacz HV. W załączonej charakterystyce podałem typowe wartości elementów i procedury serwisowe, co pozwoli naprawić lub sklonować urządzenie z zachowaniem norm bezpieczeństwa. Pamiętaj o przepisach PN-EN 60335-2-76 i o tym, że każda praca z napięciami kilkudziesięciu kV wymaga wzmożonej ostrożności.