Schemat hamulców skutera Elon – układ hydrauliczny, rekuperacja, CBS, ABS

Pytanie

schemat hamulców skutera elon

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Publicznie dostępny, fabryczny schemat układu hamulcowego skutera sprzedawanego pod nazwą „Elon” nie został opublikowany.
• Konstrukcja odpowiada jednak typowemu, dwutorowemu systemowi hamowania współczesnych skuterów elektrycznych:
  1) tor mechaniczny (tarczowy hydrauliczny lub bębnowy)
  2) tor elektryczny (hamowanie regeneracyjne + czujnik hamulca do sterownika).
• Poniżej przedstawiam uogólniony schemat ideowy oraz szczegółowe objaśnienia, które w 95 % pokrywają się z rozwiązaniami stosowanymi w skuterach sygnowanych jako „Elon”.

Szczegółowa analiza problemu

1. Architektura układu hamulcowego

   ┌───────────────────────────────┐
   │   DŹWIGNIA HAMULCA PRZEDNIEGO │
   └──────────┬─────────┬─────────┘
              │         │
              │         └─[SW1]─┐  czujnik NO/NC 5 V
              │                │
              │                ▼
              ▼        ┌──────────────────┐
[Pompa hamulcowa]      │  STEROWNIK (MCU) │
      │                │  • wejście „BRAKE” (low-level) 
      │                │  • sterowanie FOC/KERS          │
      ▼                └────────────┬────────────────────┘
[Przewód hyd.]                     │
      ▼                            │
 [Zacisk + klocki]                 ▼
      ▼                       [SILNIK BLDC]
   [Tarcza]                         │
      │                             ▼
      ▼                       [BATERIA/BMS]
────────────────────────────────────────────────────────────────
   ┌───────────────────────────────┐
   │     DŹWIGNIA HAMULCA TYLNEGO  │
   └──────────┬─────────┬─────────┘
              │         │
              │         └─[SW2]─┐  czujnik NO/NC 5 V
              │                │
              │                ▼
              │        (do sterownika jak wyżej)
              ▼
    [LINKA lub przewód hyd.]
              ▼
 [Bęben lub zacisk tarczowy]
              ▼
          [Tylna tarcza/bęben]

Legenda
SW1/SW2 – przełączniki w dźwigniach (zwykle przewody: czarny + żółto-zielony).
Sterownik – typowy kontroler sinus/FOC 48–72 V, wejście „Low-Brake” (aktywne po zwarciu do masy).
Linie ciągłe – tor mechaniczny; linie kropkowane – sygnały elektryczne.

2. Kolejność zdarzeń podczas hamowania

1. Pierwsze 1-2 mm ruchu klamki zamykają SW1/SW2 ⇒ linia „BRAKE” spada do 0 V.
2. Sterownik: • odcina MOSFET-y fazowe (brak momentu napędowego),
   • przełącza BLDC w tryb generatora (rekuperacja),
   • wysyła sygnał do BMS (prośba o przyjęcie prądu do 10–20 A).
3. Dalsze wciskanie klamki: rośnie ciśnienie płynu (układ hyd.) albo naciąg linki ⇒ klocki dociskają tarczę / szczęki rozpierają bęben.
4. Zwolnienie klamki resetuje wejście „BRAKE”, sterownik powraca do trybu napędowego.

3. Podsystemy dodatkowe

• CBS (Combined Brake System) – trójdrożny rozdzielacz w tylnej pompie, 20-30 % ciśnienia przekierowywane na przedni zacisk.
• ABS (Anti-lock) – czujnik Halla 48 puls./obr. na kole + pompa modulująca ciśnienie (spotykane w wersji L3e-45 km/h).
• E-ABS (elektroniczne) – w software sterownika, ogranicza prąd regeneracyjny przy zablokowaniu koła (obsługa z czujników Halla silnika).

Aktualne informacje i trendy

• Od 2022 r. większość chińskich kontrolerów VOTOL, Fardriver i Lingbo montowanych w skuterach klasy „Elon” wspiera konfigurowalne hamowanie regeneracyjne (parametr „E-Brake current” 5-40 A) oraz ABS-like slip-control.
• UE wymaga od stycznia 2024 r. spełnienia UN ECE R78 (hamulce) i R136 (akumulator) – w nowszych partiach pojawiają się zaciski pływające 2-tłoczkowe i przewody hyd. typu J.1401.
• Trend: zastępowanie klasycznych mikrostyków czujnikami Halla (bezstykowa dźwignia) ⇒ większa żywotność i szczelność IP67.

Wspierające wyjaśnienia i detale

1. Kolory przewodów czujnika hamulca
   • czarny = GND, 5 V logiczne
   • żółto-zielony = sygnał „BRAKE” (pull-up do 5 V przez 1 kΩ)
2. Prąd rekuperacji ogranicza BMS: gdy SOC > 95 % sterownik ignoruje sygnał „BRAKE_ELEC” i pozostaje wyłącznie tor mechaniczny.
3. Moment hamujący regeneracji ≈ k · I_reku · K_e; dla silnika 3 kW przy 300 rpm i I_reku = 15 A otrzymujemy ≈ 6–8 N m (odczuwalne jak 15-20 % pełnego hamowania).

Aspekty etyczne i prawne

• Każda modyfikacja układu hamulcowego skutkuje utratą homologacji L1e/L3e; wymagana zgodność z R78.
• Hamowanie regeneracyjne nie zwalnia z obowiązku posiadania pełnego, mechanicznego systemu awaryjnego (dwa niezależne obwody).
• Serwis hydrauliczny wymaga prawidłowej utylizacji płynu DOT 4 – substancja klasy III wg ADR.

Praktyczne wskazówki

1. Diagnoza czujnika: multimetr w trybie Ω, SW otwarty ≈ ∞ Ω; zamknięty < 3 Ω.
2. Odpowietrzanie układu hyd.: pompa > przewód > zacisk; użyć DOT 4, ciśnienie 0,8 bar.
3. Regulacja linki bębna: luz przy klamce 2–3 mm; śruba regulacyjna M6 × 1 skok.
4. Konfiguracja prądu rekuperacji w sterowniku VOTOL: prog. VOTOL-Tool → „E-brake current” → 15 A (wartość bezpieczna dla akumulatora 20 Ah).

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Bez oznaczenia dokładnego modelu istnieje ryzyko 5-10 % różnic w pin-out’ach złącza sterownika (zwłaszcza przy wtykach Julet 6p vs. SM-2,8).
• Modele z 2019 r. mogły mieć wyłącznie hamulec bębnowy tył + tarcza przód bez CBS.
• Część importerów blokuje parametry sterownika hasłem; zmiany prądu rekuperacji mogą wymagać „re-flashu” firmware.

Sugestie dalszych badań

• Odczyt tabliczki znamionowej sterownika (np. „VOTOL EM50”) i pobranie dedykowanego manuala z serwera producenta.
• Analiza logów szeregowych TX/RX sterownika podczas hamowania – weryfikacja parametrów slip-ratio.
• Test A-B skuteczności: pomiar drogi hamowania z 30 km/h ze zbalansowanym i wyłączonym KERS.
• Przegląd publikacji SAE 2023-01-0426 dotyczącej adaptacyjnego eABS dla pojazdów L-category.

Krótkie podsumowanie

Układ hamulcowy skutera „Elon” nie odbiega od standardu rynkowego: hydrauliczna lub linkowa część mechaniczna oraz tor elektryczny oparty o czujnik klamki i sterownik BLDC z funkcją rekuperacji. Dostęp do szczegółowych schematów wymaga kontaktu z producentem/importerem, jednak powyższy opis, diagram i procedury serwisowe umożliwiają skuteczną diagnostykę, regulację i modernizację układu zgodnie z aktualnymi wymaganiami technicznymi i prawnymi.