Schemat ideowy prostownika Stef-Pol EST 305 – opis blokowy, topologia, typowe usterki

Pytanie

Schemat ideowy prostownika EST 305

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Producent (Stef‑Pol) nie publikuje schematu ideowego prostownika EST‑305; w źródłach publicznych nie ma dostępnej dokumentacji serwisowej. Poniżej podaję odtworzony schemat ideowy (blokowy) i typową topologię tego modelu, wystarczającą do napraw i diagnostyki. Jeśli potrzebujesz schematu 1:1, poproś o fotografie płytki/okablowania – odtworzę go dokładnie na ich podstawie. (stef-pol.com)
• Kluczowe punkty:
  • Topologia: transformator toroidalny ~220 W → mostek 35 A → wyjście 12 V z płynną/stopniową regulacją prądu przez sterowanie fazowe triakiem w obwodzie pierwotnym. (prostowniki24.pl)
  • Zabezpieczenia: bezpiecznik sieciowy, bezpiecznik termiczny na trafie, ograniczenie prądu przez charakterystykę transformatora/sterowanie triakiem, bezpiecznik wtórny; mostek prostowniczy na radiatorze. (Bezpiecznik termiczny na toroida potwierdzają relacje użytkowników.) (poszukaj.elektroda.pl)

Szczegółowa analiza problemu

• Bloki funkcjonalne (od sieci do zacisków wyjściowych):
  1. Wejście AC 230 V
     • Bezpiecznik sieciowy (ok. 2 A zwłoczny, zgodnie z danymi dla EST‑305).
     • Wyłącznik sieciowy.
     • Filtr RFI (nie zawsze obecny w starszych egzemplarzach).
     • Regulator fazowy na triaku (typowo BTA16/BTA20‑600) z obwodem RC (snubber ~100 nF/100 Ω) i potencjometrem „regulacja prądu”. Sterowanie realizowane najczęściej:
       • układem z diakiem (klasyczny regulator fazowy), lub
       • kontrolerem U2008B/U2010B (często stosowane w prostownikach z regulacją pierwotną).
  2. Transformator toroidalny ~220 W
     • Uzwojenie wtórne ~12…14 VAC (prąd ≥15 A).
     • Bezpiecznik termiczny wklejony w uzwojenia (typ: 115–130°C) – element często ulegający przerwaniu po przegrzaniu. (poszukaj.elektroda.pl)
  3. Prostownik główny
     • Mostek KBPC 35 A (np. 3510) na radiatorze.
     • Przewód wyjściowy dodatni przez bocznik (shunt 1–5 mΩ) do amperomierza/wyświetlacza; przewód ujemny bezpośrednio do masy.
  4. Wskaźniki i sterowanie
     • Wersje nowsze/„M” mają prosty moduł wolt/amperomierza na LED zasilany z osobnego małego zasilacza lub mostka pomocniczego; wersje starsze – analogowy amperomierz. (sklep.akba.pl)
  5. Zabezpieczenia wtórne
     • Bezpiecznik po stronie DC (topikowy zwłoczny 15–20 A) i przewody o dużym przekroju do krokodyli.
• Zasada działania i regulacja:
  • Regulacja prądu nie odbywa się po stronie DC, lecz przez zmianę kąta zapłonu triaka po stronie pierwotnej. Im wcześniejszy zapłon w półokresie, tym wyższe napięcie skuteczne na pierwotnym, a w konsekwencji wyższe napięcie i prąd ładowania po stronie wtórnej. Charakterystyka prądowa dodatkowo „ograniczana” przez spadek napięcia transformatora pod obciążeniem i diody mostka – to klasyczny, prosty sposób regulacji, odporny i tani.
  • Napięcie bez obciążenia po prostowaniu można oszacować jako: UDC ≈ 1,41·UAC − 2·VF(dioda), ale pod obciążeniem spada (rezystancja uzwojeń, spadek na mostku ~1,2–1,6 V). Dla UAC ≈ 12,5–13,5 V spodziewaj się 13,8–14,6 V DC bez obciążenia; z akumulatorem praca w zakresie 13,8–14,4 V.
• Elementy najczęściej ulegające uszkodzeniu (i jak diagnozować):
  • Bezpiecznik termiczny transformatora – brak poboru prądu pierwotnego mimo sprawnego bezpiecznika sieciowego; pomiar ciągłości uzwojenia pierwotnego i termika (w szeregu). (poszukaj.elektroda.pl)
  • Triak – zwarcie A‑K skutkuje „brakiem regulacji” (ciągłe maksimum). Sprawdzenie multimetrem i test pod żarówką szeregową.
  • Mostek prostowniczy – przebicie jednej z diod powoduje nadmierne nagrzewanie i wyzwalanie zabezpieczeń; test mostka funkcją „diode test”.
  • Potencjometr/regulator fazowy – przerwa lub niestabilny ślizgacz daje skokową lub zerową regulację.
• Odtworzony schemat ideowy (opisowo):
  • AC(L) → bezpiecznik 2 A (T) → wyłącznik → regulator triakowy (POT + DIAC/U2008B, snubber RC) → pierwotne transformatora → AC(N)
  • Wtórne transformatora → mostek 35 A → bocznik (A) → zacisk „+” → akumulator → zacisk „−” (bezpośrednio z mostka)
  • Dodatkowo: bezpiecznik wtórny, moduł V/A na LED (opcjonalnie), czujnik termiczny przyklejony do trafotorusa.

Aktualne informacje i trendy

• EST‑305 (12 V/15 A) – dane katalogowe producenta i dystrybutorów: zasilanie 230 V, moc ok. 220 W, prąd znamionowy 12 A (szczytowy 15 A), zakres akumulatorów 34–150 Ah, regulacja prądu, zabezpieczenie przed przegrzaniem transformatora. Wersja 305M ma wyświetlacz elektroniczny. Dokumentacji serwisowej/schematu producent nie udostępnia publicznie. (stef-pol.com)
• Na forach (Elektroda) od lat przewija się ten sam problem: użytkownicy szukają schematu, zwykle bez skutku – to wskazuje, że serwisówki krążą co najwyżej wewnętrznie. (poszukaj.elektroda.pl)
• Trend konstrukcyjny w tej klasie cenowej: nadal dominacja transformatora + regulacja fazowa w pierwotnym (prosto, tanio, akceptowalne dla Pb‑acid), a nie przetwornice SMPS.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Dobór/ocena elementów:
  • Triak: BTA16‑600/BTA20‑600 (zapewnia zapas prądowy), radiator niewielki, snubber 100 nF/275 VAC + 100 Ω.
  • Transformator: 200–220 VA toroidalny, wtórne 12–14 VAC (≥15 A).
  • Mostek: KBPC3510/3515 (na radiatorze).
  • Bocznik: 1–5 mΩ (do wskazań 0–15 A).
  • Bezpiecznik sieciowy: T2A; wtórny: 15–20 A T (w zależności od przewidzianego prądu szczytowego).
• Dlaczego regulacja w pierwotnym?
  • Mniejsze straty niż rezystor szeregowy po stronie DC, brak konieczności elementów mocy na prąd 15 A DC, prostsze chłodzenie.

Aspekty etyczne i prawne

• Praca przy 230 V wymaga kwalifikacji i przestrzegania norm (PN‑EN 60335, PN‑EN 61558). Samodzielne modyfikacje naruszają zgodność/oznakowanie CE i mogą unieważnić gwarancję.
• Producent nie udostępnia schematu – to jego własność intelektualna; dopuszczalne jest jednak odtworzenie schematu na własny użytek serwisowy.

Praktyczne wskazówki

• Szybka diagnostyka bez ryzyka:
  • Użyj żarówki 60–100 W szeregowo z siecią (ograniczenie prądu) przy pierwszym uruchomieniu po naprawie.
  • Sprawdź: ciągłość pierwotnego (z termikiem), triak (zwarcie), mostek (test diody), spadek napięcia na boczniku (czy amperomierz mierzy).
  • Zmierz VAC wtórne bez obciążenia i pod obciążeniem (np. żarówka 12 V/55 W); obserwuj zmianę przy kręceniu potencjometrem – brak zmiany wskazuje na uszkodzenie regulatora fazowego.
• Zamienniki:
  • Triak: BTA16/20‑600, U2008B (jeśli w oryginale był regulator z układem scalonym), diak DB3 do prostych regulatorów.
  • Mostek: KBPC35xx (≥200 V).
  • Termik: o tej samej temperaturze zadziałania i prądzie – montować w kontakcie z uzwojeniem.
• Modernizacja (gdy regulacja padła):
  • Można pozostawić transformator i mostek, a sterowanie zastąpić gotowym modułem regulatora triaka (np. na U2008B) – to praktyka często opisywana przez użytkowników. (poszukaj.elektroda.pl)

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Istnieją warianty z analogowym amperomierzem i z wyświetlaczem LED (305M); drobne różnice w okablowaniu i zabezpieczeniach. (sklep.akba.pl)
• Uwaga na możliwe nieporozumienie z „EST‑305” jako prostownikiem spawalniczym 305 A – to inna klasa urządzeń; tutaj mowa o ładowarce 12 V/15 A firmy Stef‑Pol. Jeśli jednak chodziło o prostownik spawalniczy, proszę doprecyzować (model i producent) – to będzie inny schemat i inne bloki mocy.

Sugestie dalszych badań

• Prześlij zdjęcia wnętrza (oboje stron PCB, okablowania, oznaczeń triaka/mostka) – przygotuję schemat ideowy 1:1 z wartościami elementów.
• Skontaktuj się z działem serwisu Stef‑Pol (na stronie producenta) – czasem udostępniają fragmenty dokumentacji lub wymieniają moduł sterowania. (stef-pol.com)
• Jeśli planujesz „tuning”: rozważ dodanie NTC w pierwotnym (ograniczenie prądu rozruchowego) i bezpiecznika wtórnego o właściwej charakterystyce.

Krótkie podsumowanie

• Publicznie dostępnego schematu EST‑305 nie ma; konstrukcja to klasyczny prostownik transformatorowy 12 V/15 A z regulacją fazową w pierwotnym, mostkiem 35 A i termikiem na trafie. Na bazie powyższego opisu (i zdjęć, jeśli dostarczysz) da się wykonać dokładny schemat i skutecznie naprawić urządzenie. (stef-pol.com)

Chcesz, żebym na tej podstawie narysował szczegółowy schemat ideowy (PDF) – podeślij zdjęcia płytki i podaj oznaczenia elementów półprzewodnikowych, a przygotuję kompletną dokumentację serwisową do Twojej wersji EST‑305.