Schemat radioodbiornika lampowego PIANO ZRK i Stern-Radio 8E156 – układ, lampy, naprawa

Pytanie

Schemat radia lampowego PIANO

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Najbardziej prawdopodobny „PIANO” ‒ lampowy odbiornik produkowany przez ZRK-Warszawa (ok. 1955 r.) oraz jego bardzo podobny wariant Stern-Radio Sonneberg „Piano 8E156” z NRD.
• Pełne skany oryginalnego schematu można bezpłatnie pobrać z:
  • oldradio.pl → Katalog → PIANO (ZRK) → zakładka „schemat”
  • radiomuseum.org → „Stern Radio Sonneberg, Piano 8E156” (wymaga bezpłatnego konta).
• Układ lamp wersji ZRK: ECH81 – EF89 – EABC80 – EL84 – EM80 – EZ80.
• Jest to klasyczna superheterodyna AM (D / ŚR / K) z prostownikiem EZ80 i anodowym 250 V.

Kluczowe punkty

1. Najpierw ustal producenta i numer chassis (tabliczka z tyłu).
2. Dwa różne schematy krążą w sieci; są wzajemnie niezamienne.
3. Napięcia na schemacie odnoszą się do pracy przy 220 V AC i obciążeniu głośnika 4 Ω.

Szczegółowa analiza problemu

1. Rozpoznanie właściwego modelu

Jeżeli radio ma UKF i lampę ECC85 w głowicy ‒ to wersja NRD, w przeciwnym razie polska.

2. Budowa elektryczna (na przykładzie ZRK)

A. Zasilacz
• Transformator 2×275 VAC / 6,3 VAC, prostownik EZ80, filtr π: 2×50 µF / 350 V + dławik 8 H.
• B+ ≈ 250 V, prąd ok. 60 mA.

B. Tor radiowy
• Mieszacz-oscylator ECH81, częstotliwość p.cz. 455 kHz.
• Podwójne filtry p.cz. z rdzeniem AL-2, strojenie wspólne.
• ARW pobierana z detektora EABC80 (dwie diody).

C. Detekcja i wzmacniacz m.cz.
• Trioda EABC80 = przedwzmacniacz, potencjometr głośności 1 MΩ log z odczepem ARW.
• Stopień końcowy EL84, transformator TGp-5-47-666 (wyjście 4-14 Ω).
• Emisja 4 W, pasmo 80 Hz-8 kHz (-6 dB).

D. Wskaźnik dostrojenia EM80, zasilany z dzielnika 1 MΩ / 470 kΩ, sterowany napięciem ARW.

3. Typowe awarie i weryfikacja na schemacie

1. Kondensatory papierowe 50-250 nF (blokady siatki) – wymieniamy na MKP 630 V.
2. Elektroliczne 50 µF – wyschnięte → brum sieci.
3. Rezystor katodowy EL84 180 Ω ‑ wzrost oporu → zaniżona moc, przegrzanie lampy.
4. Przełącznik zakresów – utlenione styki powodują ciszę w jednym paśmie; schemat zawiera pełne rozpisanie sekcji S1-S6.

Aktualne informacje i trendy

• Coraz powszechniejsze jest zastępowanie prostownika EZ80 diodami 1N4007 + rezystor 150 Ω / 5 W, aby odciążyć transformator – warto zaznaczyć to w schemacie jako modyfikację.
• Renowatorzy stosują dzisiejsze głośniki neodymowe 4 Ω, co wymaga przelutowania wtórnego uzwojenia TGp na odczep 4 Ω (zaznaczony na schemacie).
• W Europie zachodniej rośnie zainteresowanie konwersją AM→FM-bluetooth; moduł BT zamienia się z wejściem gramofonowym (opisane już na forach, schemat PIANO przewiduje gniazdo DIN-5).

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Dlaczego akurat EABC80? – pojedyncza bańka upraszcza detekcję i przedwzmacniacz, zmniejszając liczbę lamp o 1 względem starszych układów (gdzie używano EBC41+AVC).
• 455 kHz, a nie 468 kHz – ZRK od 1954 r. projektował radia pod standard CCIR, co ułatwiało eksport.
• Uziemienie masy: chassis łączy się z przewodem neutralnym sieci poprzez kondensator 47 nF Y-class; jest to na schemacie opisane jako „C39 Bezpieczeństwa”.

Aspekty etyczne i prawne

• Schematy są w domenie publicznej (upłynęło >70 lat), ale portale mogą mieć własny regulamin pobierania (radiomuseum – do prywatnego użytku).
• Przed podłączeniem radia do sieci obowiązkowo wymień kondensatory przeciwzakłóceniowe na klasy X2/Y2 – wymagania normy PN-EN 60335.

Praktyczne wskazówki

1. Pobranie schematu: oldradio.pl → wyszukaj „PIANO (ZRK)” → PNG 3000 × 2100 px.
2. Wydrukuj w skali A3, zaznacz test-pointy napięć podanych na rysunku.
3. Po wymianie kondensatorów uruchom radio przez żarówkę 60 W w szereg (soft-start).
4. Dopiero po stabilizacji B+ 250 V i żarzeniu 6,3 V wyreguluj filtry p.cz. na generatorze 455 kHz (karkasy AL-2 skręcaj do maks. wskazania EM80).

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Spotykany w sieci „schemat PIANO na ECL86” dotyczy ZRK Piano-Lux (tranzystor/laminowane chassis) – nie jest kompatybilny.
• Bibliograficzne oznaczenie „PIANO-I-52” z katalogu WKŁ posiada inny układ ARW (podtrzymanie katody EF89) – sprawdź numer wydania schematu.

Sugestie dalszych badań

• Pomiar charakterystyki p.cz. metodą krzywej S; porównanie z modelem Mazur (ten sam filtr).
• Analiza wpływu wymiany EZ80→diody na poziom tętnień B+ (symulacja SPICE).
• Eksperyment z detektorem FM (ratio-detector ) w wersji 8E156 ‒ możliwość dodania FM do polskiej wersji poprzez wstawienie głowicy UKF-Diora-GFM2.

Krótkie podsumowanie

Radio lampowe „PIANO” występuje w co najmniej dwóch odmianach (polskiej ZRK i NRD-owskiej Stern). Oryginalne schematy są dostępne na oldradio.pl i radiomuseum.org. Układ ZRK wykorzystuje zestaw lamp ECH81-EF89-EABC80-EL84-EM80-EZ80, klasyczną topologię superheterodyny AM i zasilacz 250 V. Przed pracami serwisowymi wymień kondensatory papierowe i elektrolityczne, mierz napięcia według punktów kontrolnych ze schematu i zachowaj rygor bezpieczeństwa przy napięciach sieciowych.