Schemat radia Diora Trubadur 20307, DST-201, ZRK 101 – gdzie znaleźć i różnice modeli

Pytanie

Schemat radia trubadur

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Najczęściej wyszukiwanym schematem pod hasłem „Trubadur” jest lampowy odbiornik Unitra DIORA Trubadur 20307; schemat fabryczny nosi oznaczenie RA-11/70/s.271.
• Pliki PDF (schemat ideowy, montażowy i wykaz części) są dostępne bezpłatnie m.in. na:
  • oldradio.pl → Karta modelu 20307
  • Radiomuseum.org (wymaga rejestracji)
  • forum elektroda.pl / baza schematów
• W rodzinie „Trubadur” występowały również wersje tranzystorowe (DST-201, 101) – do nich obowiązują osobne schematy.

Kluczowe punkty
• Najpewniejsze oznaczenie schematu lampowego: RA-11/70/s.271
• Wersje tranzystorowe: schematy DST-201 i ICF-201/202 (Trubadur 1/2)
• Jeśli model nie jest jednoznacznie zidentyfikowany ‑ sprawdzić tabliczkę znamionową!

Szczegółowa analiza problemu

1. Warianty konstrukcyjne

1. Trubadur 20307 (lampowy, ~1970 r.) – najbardziej rozpowszechniony, pokrewne Relax II.
2. Trubadur 2 / 3 (lampowe, wcześniejsze, nieco inna mechanika podwozia).
3. Trubadur DST-201 oraz Trubadur 101 (tranzystorowe, sieciowe lub bateryjne).

2. Topologia elektryczna modelu 20307

Blok funkcjonalny        Lampy / elementy
– Głowica UKF      ECC85 (osc./mieszacz UKF)
– Mieszacz AM + heterodyna  ECH81
– Wzmacniacz p.cz. AM/FM + detekcja AM EBF89
– Detektor FM (ratio)    diody germanowe OA90 (w obudowie filtrów p.cz. 10,7 MHz)
– Wskaźnik strojenia    EM84
– Wzmacniacz m.cz. w klasie AB ECL86 (triodo-pentoda)
– Zasilacz      Mostek selenowy/diody Si + CLC (2×50 µF, dławik 5 H)

Schemat RA-11/70/s.271 obejmuje również tor gramofonowy (wejście PU) i przełącznik źródeł. Układ jest prawie identyczny jak w Relax II – różnice to: inne chassis, dodane gniazdo magnetofonowe i przełącznik głośnika zewnętrznego.

3. Topologia wariantu tranzystorowego DST-201

– Superheterodyna AM/FM na tranzystorach germanowych AF117/AF125 (UKF) oraz AC180/AC181 (końcówka mocy).
– Częstotliwość p.cz.: 465 kHz (AM) i 10,7 MHz (FM) – wspólne filtry przełączane sekcją zakresów.
– Zasilacz sieciowy niestabilizowany 9 V z mostkiem diodowym i stabilizatorem zener 6,8 V dla głowicy FM.

4. Często spotykane usterki

Lampowy 20307

1. Wyschnięte kondensatory elektrolityczne (50 µF/350 V, 2 × 100 µF/25 V).
2. Upływ lub zwarcie kondensatorów sprzęgających (22 nF-47 nF) → siatka pentody ECL86 dostaje składową stałą, szybkie spalenie głośnika.
3. Przepalony mostek selenowy – wymiana na 1N4007 + rezystor 120 Ω/5 W dla kompensacji spadku napięcia.
4. Rozstrojone filtry p.cz. – konieczny wobulator lub generator 10,7 MHz.

Tranzystorowy DST-201

1. Trzaski/zaniki UKF – korozja ekranowanych tranzystorów AF117 (tzw. whiskers); usuwa się zwarcie jednorazowym „zwarciem kolektor-emiter” lub wymienia na BF245/BF199.
2. Wzbudzanie w stopniu mocy – wyschnięte duże elektrolity 1000 µF/16 V.
3. Mechaniczne zużycie przełączników zakresów → czyszczenie preparatem kontaktowym.

Aktualne informacje i trendy

• Digitalizacja dokumentacji PRL-owskiego sprzętu audio postępuje – oldradio.pl regularnie dodaje skany w lepszej rozdzielczości (2023-2024).
• Rosnąca popularność „przestrojenia” UKF do 87,5-108 MHz: w modelu 20307 wymaga zmiany obwodów w głowicy (cewki L3/L4, kond. C5) i podniesienia napięcia żarzenia ECC85 do 6,35 V stabilizacją RC.
• Coraz częściej stosuje się hybrydowe modernizacje: pozostawienie lampowego wzmacniacza m.cz., a sekcję radiową zastępuje się modułem BT lub DSP (np. TEF6686) – wymaga zachowania oryginalnego zasilacza i filtrów odsprzęgających.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Dla początkujących: superheterodyna to układ, gdzie częstotliwość odbieranego sygnału (\(f_{RF}\)) jest mieszana z lokalną heterodyną (\(f_{LO}\)) dając pośrednią \(f_{IF}\). W 20307 \(f_{IF}^{AM}=465\text{ kHz}\), \(f_{IF}^{FM}=10{,}7\text{ MHz}\).
• Wskaźnik EM84 działa jako detektor poziomu audio – im większe napięcie z detektora, tym węższy „pasek” fluorescencji.

Aspekty etyczne i prawne

• Schematy z epoki PRL nie są objęte aktywną ochroną majątkowych praw autorskich, ale portale (oldradio, Radiomuseum) mogą ograniczać ich redystrybucję – używać wyłącznie do celów edukacyjnych/serwisowych.
• Naprawa urządzeń lampowych wymaga pracy przy napięciach ~300 V DC – obowiązkowa izolacja galwaniczna, rękawice ESD nie chronią przed porażeniem!

Praktyczne wskazówki

1. Pobierz schemat RA-11/70/s.271, wydrukuj w A3 – znacznie ułatwia śledzenie ścieżek.
2. Zanim włączysz zasilanie:
   • odłącz głośnik, zmierz rez. uzwojenia;
   • sprawdź oporność transformatora sieciowego (uzw. pierwotne 360 Ω typ.).
3. Pierwsze uruchomienie po długim postoju – zastosuj żarówkę szeregowo 60 W/230 V („variac-light”).
4. Przy wymianie mostka selenowego dodaj NTC 5D-9 w szereg – ograniczy prąd rozruchowy lamp.
5. Strojenie UKF – generator 10,7 MHz + cewka sprzęgająca, pomiar napięcia na EM84 (maksymalne wygaszenie).

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Spotykane jest nazewnictwo „Trubadur II/III” dla wersji eksportowych; schemat może różnić się wartościami kondensatorów w głowicy UKF (pasmo 66-73 MHz OIRT).
• W sieci krąży skan RA-11/70/s.271 z obciętym fragmentem zasilacza – w razie braku pełnej strony korzystaj z pełnego schematu Relax II.

Sugestie dalszych badań

• Pomiar charakterystyki częstotliwościowej wzmacniacza m.cz. ECL86 (THD vs. Pout) – wartości katalogowe mówią o 4 W/3 % THD przy \(U_{B}=250 V\).
• Analiza wpływu wymiany mostka selenowego na przydźwięk – porównaj psd 50 Hz przed/po.
• Projekt nieinwazyjnego modułu BT zasilanego z uzwojenia żarzenia (6,3 V) + step-up 15 V dla stabilizacji 5 V DC.

Krótkie podsumowanie

• Do radia Trubadur 20307 używaj schematu RA-11/70/s.271 (dostępny na oldradio.pl).
• Upewnij się, jaki wariant „Trubadura” posiadasz; wersje tranzystorowe mają odrębne dokumentacje.
• Przy naprawie wymień elektrolity, sprawdź mostek prostowniczy i zachowaj ostrożność przy wysokich napięciach.
• Wszystkie potrzebne materiały serwisowe można zdobyć online, a modernizacja (np. poszerzenie pasma UKF) jest możliwa przy zachowaniu oryginalnego charakteru odbiornika.

Pytanie

schemat radia trubadur

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Pod nazwą „Trubadur” występuje kilka różnych odbiorników radiowych (lampowych i tranzystorowych) produkcji m.in. Diora / Unitra-ZRK. Dlatego najpierw należy odczytać dokładny symbol z tabliczki znamionowej (np. 20307, DST-201, 101).
• Schemat najpopularniejszego modelu lampowego Diora Trubadur 20307 znajdziesz bezpłatnie w pliku PDF na portalu oldradio.pl (skan „Radioamator i Krótkofalowiec” 11/1970, s. 271). Dodatkowe wersje o wyższej rozdzielczości są w bazie Radiomuseum.org i fonar.com.pl.
• Schematy modeli tranzystorowych (ZRK Trubadur 101/102, Diora DST-201/202) dostępne są na elektroda.pl, oldradio.pl i Radiomuseum.org.

Kluczowe punkty
• najpierw ustal model → potem pobierz właściwy schemat
• podstawowe źródła: oldradio.pl, Radiomuseum.org, fonar.com.pl, elektroda.pl
• lampowy 20307 → RiK 11/1970, str. 271 (plik RA-11-70-s271.pdf)
• tranzystorowe 101/102 oraz DST-201/202 → serwisówki Unitra, działy „schematy” w/w portali

Szczegółowa analiza problemu

1. Różnorodność modeli „Trubadur”

Użytkownik najczęściej poszukuje dokumentacji dla lampowego 20307 – na nim skupia się poniższa analiza.

2. Budowa blokowa Diora Trubadur 20307

1. Głowica UKF: ECC85 – wzmacniacz w.cz. + heterodyna.
2. Mieszacz/oscylator AM / pierwszy wzmacniacz p.cz. FM: ECH81.
3. Drugi wzmacniacz p.cz. + detektor AM + ARW: EBF89.
4. Detektor FM (Foster-Seeley) – diody DOG56/58.
5. Wskaźnik dostrojenia: EM84.
6. Przedwzmacniacz + końcówka mocy audio: ECL86 (Pout ≈ 3 W).
7. Zasilacz: transformator 220 V, prostownik selenowy SPS-6B, filtr C-L-C (2 × 50 µF/350 V + dławik ≈ 4 H).
8. Gramofon: wejście ceramiczne, pasywna korekcja RIAA.

Parametry: zasilanie 220 V AC, pobór mocy ~70 W, pasmo audio (FM) 50 Hz – 12 kHz, czułość FM ≤ 50 µV.

3. Formularz wzajemnych częstotliwości

[
f{\text{heterodyny}} = f{\text{odbierany}} + 10{,}7\ \text{MHz} \quad (\text{zakres FM})
]
Dla pasm AM stosowana jest pośrednia 455 kHz.

4. Typowe usterki i testy

• Kondensatory papierowe (sprzęgający 47 nF między triodą / pentodą ECL86) – upływ → czerwienienie anody, wymiana na MKP 630 V.
• Prostownik selenowy – wzrost R₍wew₎, spadek Ua; zamienić na mostek 4×1N4007 + R ≈ 120 Ω/5 W.
• Wyschnięte elektrolity 2 × 50 µF – przydźwięk 100 Hz; zastąpić 2 × 47 µF/450 V.
• Spadek emisji ECC85 – brak UKF; zastąpić PCC85 (po zmianie żarzenia) lub sprawną ECC85.
• Strojenie OIRT (65,5-74 MHz) → CCIR (87,5-108 MHz): zmniejszyć C obwodów heterodyny i wejściowych ~30-40 %; dokładny opis na elektroda.pl (wątki „przestrojenie Trubadur 20307”).

5. Modele tranzystorowe – skrócony opis

• ZRK 101/102: IF 455 kHz, końcówka push-pull AC180/AC181; zasilanie 6 V (4 × R20) lub zasilacz sieciowy.
• DST-201/202: IF 10,7 MHz FM, dekoder UL1601, końcówki TCA-L6 (2 × 4,5 W/4 Ω), zasilanie 14 V DC.

Aktualne informacje i trendy

• Renesans renowacji odbiorników lampowych; powstają zestawy plug-in Bluetooth lub moduły DAB+ montowane bezinwazyjnie (z zachowaniem oryginalnego toru audio).
• Zamiast trudnodostępnej ECL86 używa się adapterów na dwie lampy noval (trioda 12AX7 + pentoda EL84) lub mini-hybryd z MOSFET-em.
• Drukowane adaptery do podstawki EM84 umożliwiają montaż wskaźników LED V-bargraph (zamiennik przy braku lamp).

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Wartość dławika w filtrze zasilacza (≈ 4 H) jest kluczowa dla tłumienia tętnień; przy zastąpieniu dławika rezystorem należy zwiększyć pojemność końcowego kondensatora do 100-150 µF.
• W torze FM filtry ceramiczne 10,7 MHz bywają zastępowane kwarcowymi 10,7 MHz dla poprawy selektywności (trzeba skorygować impedancję).

Aspekty etyczne i prawne

• Schemat z RiK 11/1970 znajduje się w domenie publicznej (prawa autorskie wygasły), jednak skany portali mogą być chronione regulaminem – nie publikuj dalej bez zgody.
• Podczas pracy z napięciami > 300 V DC obowiązuje procedura „zero-energetyczna” (LOTO) i RCD ≥ 30 mA w linii zasilającej.

Praktyczne wskazówki

1. Najpierw wykonaj pomiar napięcia anodowego (punkt testowy na kondensatorze 50 µF) – powinno być 250-265 V.
2. Jeśli UA < 200 V → podejrzenie prostownika selenowego.
3. Po wymianie kondensatorów wykonaj wstępny rozruch przez lampową żarówkę szeregowo (60 W) – ogranicza prąd przy ewentualnym zwarciu.
4. Przy przestrojeniu UKF użyj generatora sygnałowego 88 MHz i woltomierza w.cz albo metodą „na max.”, śledząc wskazanie EM84.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Wysokie temperatury pracy ECL86 potrafią deformować płytę montażową – długotrwałe słuchanie przy maksymalnym wysterowaniu skraca żywotność lampy.
• Niektóre egzemplarze mają transformator sieciowy z odczepem 240 V – przy dzisiejszych 230 V AC zalecane jest wykorzystanie wyższego odczepu, aby zmniejszyć nagrzewanie lamp.

Sugestie dalszych badań

• Modernizacja detektora FM na bazie demodulatora SDR – ocena wpływu na odstęp sygnał-szum.
• Analiza charakterystyki ARW dla różnych poziomów sygnału i jej adaptacja do odbioru emisji SSB (krótka fala).
• Opracowanie uniwersalnej płytki przestrojenia OIRT→CCIR dla lampowych głowic ECC85/ECC81.

Krótkie podsumowanie

Schemat każdego radia „Trubadur” znajdziesz online, ale kluczem jest identyfikacja modelu:
• lampowy 20307 → oldradio.pl (RiK 11/70), Radiomuseum, fonar.com.pl;
• tranzystorowe 101/102 i DST-201/202 → elektroda.pl, serwisówki Unitra.
Przed naprawą wymień kondensatory, sprawdź prostownik i zachowaj ostrożność przy wysokim napięciu. Jeśli potrzebujesz konkretnego fragmentu schematu lub porad serwisowych – daj znać, podając symbol odbiornika.