Silnik SMUN-1 MERA-PAFAL 230V 375 obr/min – typowe usterki, zamienniki, naprawa rożna Predom-Selfa

Pytanie

silnik SMUN-1

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Silnik SMUN-1 to jednofazowy silnik synchroniczny wolnoobrotowy zintegrowany z przekładnią, produkcji MERA-PAFAL (lata 70.–90.).
• Występował w dwóch głównych odmianach: 230 V / 50 Hz oraz 24 V / 50 Hz. Prędkość synchroniczna wirnika wynosi 375 obr./min (8 par biegunów), a po redukcji uzyskuje się ok. 2–6 obr./min na wyjściu.
• Najczęstsze zastosowanie: napęd rożenów/opiekaczy Predom-Selfa 58.xxx; spotykany także w niektórych licznikach energii i prostych mechanizmach zegarowych.
• Typowe awarie: odklejenie magnesów, zużyte tuleje, zaklejona lub uszkodzona przekładnia, przerwa w uzwojeniu, kondensator fazowy (w wersjach z kondensatorem).

Szczegółowa analiza problemu

1. Budowa i zasada działania

1.1 Część elektryczna
• Jednofazowe uzwojenie stojana (wariant shaded-pole lub z kondensatorem 0,47–1 µF).
• Wirnik z magnesem trwałym (8 par biegunów → 375 rpm przy 50 Hz).
• Reżim pracy S1 (ciągły), moc 4–12 W zależnie od wersji.
1.2 Część mechaniczna
• Zamknięta, wielostopniowa przekładnia zębata (przeważnie moduł 0,4–0,5; koła z tworzywa lub ZnAl).
• Przełożenie typowo 1 : 60 – 1 : 150 → 2–6 obr./min, ~1 N·m momentu na wyjściu.
• Tuleje ślizgowe z brązu lub stalowe gniazda w obudowie ZnAl.
1.3 Warianty napięciowe
| Napięcie | Rezystancja uzwojenia | Prąd startowy | Typowe zastosowanie |
|-----------|-----------------------|---------------|---------------------|
| 230 V AC | 7–15 kΩ | 25–40 mA | Rożna Predom, liczniki |
| 24 V AC | 50–80 Ω | 0,3–0,5 A | Rożna z transformatorem, automatyka |

2. Diagnostyka i typowe usterki

2.1 Brak obrotów, cisza → brak zasilania lub przerwa w uzwojeniu (∞ Ω).
2.2 Buczenie bez ruchu → zablokowana przekładnia, odklejone magnesy, brak fazy pomocniczej.
2.3 Losowe „szarpanie” → rozmagnesowanie wirnika, kondensator utraty pojemności (<50 % nom.).
2.4 Głośna praca → suche lub wybite tuleje, wytarte zęby kół.

3. Naprawa

3.1 Elektryka:
• Pomiar rezystancji; przewinięcie ekonomicznie nieopłacalne – taniej wymienić silnik.
• Kondensator: wymiana na X2 275 VAC, 0,47–1 µF.
3.2 Mechanika:
• Demontaż przekładni, usunięcie zaschniętego smaru (IPA, benzyna ekstrakcyjna).
• Ocena kół; brak części – możliwy druk 3D z POM lub PA12.
• Smarowanie cienką warstwą smaru litowo-PTFE dla przekładni mieszanej (metal-tworzywo).
• Regeneracja tulei: rozwiercenie + wprasowanie tulei sinter-bronze ø4/ø6 mm.

4. Zamienniki

• Chińskie silniki synchroniczne TY-50 / TYD-50, 230 V, 2,5–6 rpm, 4–6 W (≈35–50 zł).
• Motoreduktory AC S4KGxx (Crouzet) – trwalsze, droższe.
• Przy wyborze: zwrócić uwagę na średnicę i kształt wału (D-shaft 4/5 mm), rozstaw śrub (Ø60 mm), moment ≥1 N·m.

Aktualne informacje i trendy

• Rynek oryginalnych SMUN-1 praktycznie ogranicza się do serwisów aukcyjnych (Allegro, OLX) i forów (Elektroda).
• Rośnie popularność drukowanych kół zębatych oraz gotowych motoreduktorów 230 V jako zamienników.
• Wzrost cen magnesów ferrytowych i zamienników z NdFeB zwiększa opłacalność regeneracji istniejącej części mechanicznej.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Dlaczego 375 rpm? 50 Hz → n = 120 f/p. Przy 16 biegunach (8 par) n = 120 × 50 / 16 ≈ 375 rpm.
• Przekładnia wielostopniowa jest konieczna, bo silnik synchroniczny nie pozwala regulować prędkości zmianą napięcia.

Aspekty etyczne i prawne

• Modernizując stare urządzenie AGD należy zachować II klasę ochronności lub zastosować przewód PE.
• Stosowanie zamienników musi spełnić aktualne normy bezpieczeństwa (PN-EN 60335-1).
• Utylizacja starych silników – oddać do punktu zbiórki ZSEE (Zużyty Sprzęt Elektryczny i Elektroniczny).

Praktyczne wskazówki

1. Na etapie demontażu rób zdjęcia, aby nie pomylić kolejności kół.
2. Smar – tylko cienka warstwa; nadmiar zwiększa opory rozruchowe.
3. Po naprawie zawsze wykonaj 30-min test ciągły na biegu jałowym – obserwuj temperaturę (≤60 °C).

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Silnik nie ma momentu rozruchowego jak indukcyjny z kondensatorem – łatwo go zablokować.
• Rozmagnesowanie ferrytu praktycznie nieodwracalne → konieczna wymiana wirnika.

Sugestie dalszych badań

• Analiza możliwości zastąpienia SMUN-1 bezszczotkowym BLDC 24 V z przekładnią planetarną – wyższa sprawność, niższa temperatura.
• Próby wykonania kół zębatych z kompozytu PET-CF drukiem FDM – poprawa trwałości.

Krótkie podsumowanie

SMUN-1 to prosty, ale specyficzny synchroniczny motoreduktor (230 V lub 24 V, 375 rpm wirnika, ~3 rpm na wyjściu), szeroko stosowany w rożnach Predom. Najczęstsze awarie wynikają z wieku: rozmagnesowanie, zużyte tuleje, zaklejona przekładnia. Naprawa mechaniczna jest możliwa; przy uszkodzeniu uzwojenia sensowniejsza jest wymiana na współczesny motoreduktor o zbliżonych parametrach.