Silnik SMUN-1 MERA-PAFAL 230V 375 obr/min – typowe usterki, zamienniki, naprawa rożna Predom-Selfa

Pytanie

silnik SMUN-1

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Silnik SMUN-1 to jednofazowy, synchroniczny silnik wolnoobrotowy produkcji MERA-PAFAL (PRL).
• Parametry znamionowe: 220–230 V AC | 50 Hz | 375 obr./min (prędkość synchroniczna, 16 par biegunów) | moc ok. 6-12 W.
• Najczęstsze zastosowanie: napęd rożenów Predom-Selfa 58.xxx (z przekładnią redukcyjną do 2-6 obr./min).
• Typowe awarie: odklejenie/ukruszenie magnesów wirnika, zużyte tuleje łożyskowe, uszkodzona przekładnia.
• Części oryginalne są już tylko na rynku wtórnym (fora Elektroda, Allegro), zamienniki – współczesne synchroniczne motoreduktory 220 V (np. serie TY/KT YZ 4-5 obr./min).

Szczegółowa analiza problemu

1. Konstrukcja i zasada działania
   • Stator: jednofazowe uzwojenie na rdzeniu z blach transformatorowych; silnik pracuje w układzie z biegunem pomocniczym (shaded-pole) lub ma wbudowany niewielki kondensator fazowy.
   • Wirnik: ferrytowe magnesy trwałe przyklejone do kubkowego rdzenia; dzięki nim silnik „łapie” synchronizm – prędkość jest dokładnie \(n_s = \frac{120f}{P} = 375 \text{rpm}\).
   • Rozruch: moment rozruchowy mały, dlatego w rożnie zawsze współpracuje z przekładnią ślimakową/kaskadową.

2. Parametry katalogowe spotykane w dokumentacji zakładowej PAFAL
   • Napięcie: 220 V ±10 % (obecnie sieć 230 V – dopuszczalne).
   • Prąd: 60-90 mA (bez obciążenia).
   • Moc wejściowa: 8-10 W.
   • Moment nominalny na wale silnika: 0,12-0,18 N·m.
   • Klasa izolacji: B, temperatura pracy do 120 °C.
   • Stopień ochrony: IP00 (pracuje w obudowie rożna).
   Warianty różniły się długością wału i uzbrojeniem przekładni, ale oznaczenie elektryczne pozostawało SMUN-1.

3. Typowe usterki i diagnostyka	Objaw	Najczęstsza przyczyna	Szybka weryfikacja	Naprawa
   Silnik „szarpie”, obraca się losowo w obie strony	Odklejony lub pęknięty magnes wirnika	Demontaż pokrywy – luz magnesu	Odtłuścić, skleić epoksydem, wycentrować
   Brak startu, tylko ciche buczenie	Zwarcie częściowe uzwojenia, w rzadkich wersjach – uszkodzony kondensator 1-2 µF	Pomiar rezystancji (kilkaset Ω) i pojemności	Przezwojenie nieopłacalne → wymiana
   Głośna praca, hamowanie pod obciążeniem	Zużyte tuleje łożyskowe, zatarcie przekładni	Luz promieniowy >0,2 mm, brak smaru	Wymiana tulei (nieuwarunkowane) lub nasmarowanie przekładni smarem silikonowym do 160 °C

4. Metody pomiarowe
   • Rezystancja uzwojenia: 1 kΩ ± 20 %.
   • Próba izolacji do masy: >10 MΩ przy 500 V DC.
   • Pobór prądu bez obciążenia: <100 mA; wzrost o 30–40 % wskazuje na problem mechaniczny.

5. Dobór zamiennika
   Kluczowe jest zachowanie:
   • zasilania 230 V AC 50 Hz,
   • prędkości wyjściowej (po przekładni) 2-6 obr./min,
   • momentu ≥2 N·m.
   Popularne współczesne motoreduktory synchroniczne 4W-6W serii 60KTYZ lub 49TYJ spełniają te warunki; wymagają jedynie adaptacji uchwytu i wału (np. tuleja lub wydruk 3-D sprzęgła).

Aktualne informacje i trendy

• Rynek wtórny: Allegro i OLX – ceny sprawnych silników 60-120 zł, kompletnych napędów 120-200 zł (2024 r.).
• Naprawialność: w duchu „right-to-repair” popularne stało się regenerowanie wirników (kleje epoksydowe Hysol 9462, Loctite 648) oraz druk 3-D kół zębatych z filamentu PA-CF.
• Zamienniki: producenci azjatyccy oferują kompaktowe gearmotory 230 V z deklarowanym momentem 3-5 N·m – rośnie ich dostępność w UE.
• Przyszłość: w nowych rożnach stosuje się małe zasilacze SMPS 12 V oraz silniki BLDC z enkoderem Hall – wyższa sprawność i regulowana prędkość.

Wspierające wyjaśnienia i detale

Różnica synchroniczny / asynchroniczny:
Silnik asynchroniczny (indukcyjny) zawsze „ślizga się” – \(n<n_s\). W SMUN-1 prędkość jest stała i równa \(n_s\); potwierdza to obecność magnesów oraz charakterystyczne „zatrzaskiwanie” po ręcznym obrocie wału (moment detent). Stąd poprawna klasyfikacja: synchroniczny silnik AC z magnesami trwałymi.

Aspekty etyczne i prawne

• Bezpieczeństwo pracy przy 230 V – wymagane odłączenie od sieci, sprawdzenie izolacji; urządzenie nie posiada podwójnej izolacji → przewód ochronny PE obowiązkowy.
• Utylizacja: stare silniki zawierają miedź, stal i ferryt – należy przekazać do punktu ZSEE.
• Prawo konsumenckie: części zamienne do urządzeń AGD wycofanych z produkcji nie są objęte obowiązkiem 7-letniej dostępności, dlatego rynek wtórny ma znaczenie.

Praktyczne wskazówki

1. Demontaż przekładni przeprowadzić w temperaturze pokojowej – plastikowe koła zębate stają się kruche <10 °C.
2. Do smarowania używać smaru silikonowego NSF-H1 (kontakt z żywnością).
3. Sklejając magnesy, zachować polaryzację – oznaczyć markerem przed demontażem.
4. Jeżeli potrzebny jest kondensator (wersje z kondensatorem rozruchowym 1,5 µF/400 V), stosować wyłącznie typ MKP (nie elektrolityczny).

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Spotyka się pojedyncze egzemplarze SMUN-1 o innej prędkości (250 obr./min – 24 polowe) stosowane w programatorach pralek; przed wymianą zawsze odczytaj tabliczkę.
• Ze względu na niewielką moc uszkodzenia uzwojeń zwykle wynikają z pracy zablokowanego wirnika; warto najpierw skontrolować mechanikę.

Sugestie dalszych badań

• Pomiary charakterystyki moment-prąd w funkcji obciążenia dla oryginału i zamienników – pomocne przy projektowaniu przekładni 3-D.
• Analiza wpływu temperatury (>120 °C w pobliżu grzałek) na trwałość magnesów ferrytowych – ewentualnie zastosowanie magnesów NdFeB z pokryciem.
• Zastąpienie SMUN-1 kompaktowym silnikiem BLDC 24 V z driverem – wymaga małego zasilacza, ale pozwala płynnie regulować prędkość i kierunek.

Krótkie podsumowanie

Silnik SMUN-1 to historyczny, synchroniczny napęd 230 V/375 obr./min stosowany głównie w rożnach Predom-Selfa. Kluczowe problemy to odklejające się magnesy i zużyta przekładnia; uzwojenie uszkadza się rzadko. Oryginały są coraz trudniej dostępne, lecz można je naprawić lub zastąpić współczesnym motoreduktorem synchronicznym 230 V o zbliżonych parametrach. Zachowanie bezpieczeństwa sieciowego oraz odpowiednie smarowanie przekładni zapewnią kolejne lata bezawaryjnej pracy urządzenia.