Sony STR-DE497 – słabo świecący wyświetlacz VFD, naprawa i wymiana kondensatorów

Pytanie

jak naprawić słaboświecący wyświetlacz w amplitunerze Sony STR-DE497

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Najpierw wyklucz ustawienie DIMMER (jasność powinna być „Bright”).
• Jeśli to nie pomaga: zmierz napięcia żarzenia (≈3 … 5 V AC) oraz anodowo-siatkowe (-24 … -30 V DC).
• W 90 % przypadków winne są wyschnięte kondensatory elektrolityczne lub rezystory bezpiecznikowe w gałęzi zasilania VFD – ich wymiana przywraca pełną jasność.
• Gdy napięcia są prawidłowe, wyświetlacz VFD jest zużyty; pozostaje wymiana modułu lub jego regeneracja (podniesienie napięcia żarzenia o ≈5 %).

Szczegółowa analiza problemu

1. Budowa i zasilanie VFD w STR-DE497
   • Żarnik (filament) F1/F2: ~3,4 V AC z osobnego uzwojenia transformatora (T901).
   • Napięcie sterujące „-VF” (-24 … -30 V DC) otrzymywane z tego samego uzwojenia przez prostownik (D903–D906) i filtr (C912 47 µF/35 V, C913 10 µF/50 V) – zasila siatki oraz anody.
   • W szeregu z żarnikiem Sony stosuje najczęściej rezystory 1 Ω–3,3 Ω (R909, R910) ograniczające prąd.

2. Typowe przyczyny przygasania
   a) Starzenie kondensatorów C912/C913 → spadek napięcia ‑VF nawet do ‑15 V.
   b) Wzrost ESR kondensatorów filtrujących filamentu (C905 2200 µF/6,3 V) → tętnienia, obniżenie średniej wartości.
   c) Rezystory bezpiecznikowe (np. R909 2,2 Ω/0,5 W) zmieniają wartość po przegrzaniu.
   d) Zimne luty na płycie frontowej i przy transformatorze.
   e) Naturalne zużycie luminoforu – wyświetlacz ma za sobą >15 lat pracy.

3. Procedura diagnostyczna (wymaga multimetru True RMS i schematu serwisowego)
   1) Sprawdź DIMMER – Music → „Display” (pilota) przełącza jasność.
   2) Odłącz sieć, rozładuj kondensatory, zdejmij górną pokrywę.
   3) Wizualna inspekcja: spuchnięte kondensatory, brązowe rezystory, pęknięte luty na złączach CN601/CN602 (taśma VFD).
   4) Podaj zasilanie, ostrożnie zmierz:
   – F1-F2: 3,2 – 3,6 V AC – jeśli <3 V, podejrzane R909/R910 lub uzwojenie.
   – ‑VF względem masy: ‑24 – -30 V DC – jeśli <-20 V, wymień C912/C913 i sprawdź D903-D906.
   5) Jeżeli oba napięcia są poprawne, a żarnik świeci pomarańczowo lecz segmenty ledwie widać → wyświetlacz wyczerpany.

4. Możliwe naprawy
   A. Wymiana elementów zasilania (najczęstsze)
   • C905 2200 µF/10 V, C906 1000 µF/16 V (filament)
   • C912 47 µF/35 V, C913 10 µF/50 V (-VF)
   • C914 0,1 µF/50 V (odsprzęgający)
   • Rezystory R909/R910 (prąd filamentu), R915 47 Ω (filtr napięcia ujemnego)
   B. Regeneracja VFD
   • Zmniejsz wartość R909/R910 o ~20 % (np. z 2,2 Ω na 1,8 Ω) lub podnieś napięcie filamentu z 3,4 V do ok. 3,7 V – jasność wzrośnie, ale skraca to żywotność.
   • Można też podnieść ‑VF do ok. -32 V (zmiana dzielnika R915/R916).
   C. Wymiana wyświetlacza
   • Oryginalny moduł oznaczony zwykle „SONY 1-684-968-11” – dostępny głównie z dawców.
   • Demontaż wymaga odsunięcia całego panelu przedniego, odlutowania płyty F-Board (płaska taśma).

Aktualne informacje i trendy

• Na rynku pojawiają się LED-owe zamienniki VFD (gotowe płytki z driverem TM1637). Do STR-DE497 brak drop-in, lecz hobbyści adaptują moduł OLED 20×2 I²C; wymaga to własnego mikrokontrolera i ingerencji w firmware.
• Serwisanci RTV raportują, że w 2023 / 2024 zamienniki kondensatorów 47 µF/35 V produkcji Nichicon „PW” lub Panasonic „FR” sprawdzają się najlepiej (niski ESR, 105 °C).

Wspierające wyjaśnienia i detale

• VFD pracuje jak miniaturowy kineskop: żarnik emituje elektrony, siatki je modulują, a luminofor na anodach świeci zielononiebieskim światłem. Spadek któregokolwiek z napięć obniża strumień elektronów → ciemniejszy obraz.
• Charakterystyczny objaw „ciemniej od środka do boków” wskazuje głównie na zbyt niskie napięcie filamentu, bo żarzenie jest rozpięte jedynie na końcach rurki.

Aspekty etyczne i prawne

• Urządzenie podlega dyrektywie WEEE – wymienione kondensatory należy utylizować zgodnie z lokalnymi przepisami.
• Samodzielna ingerencja w sprzęt na gwarancji (jeżeli dotyczy odnowionych/refurbished jednostek) ją unieważnia.

Praktyczne wskazówki

• Do lutowania używaj stacji z grotem ~350 °C i cyny Sn99Cu1 lub Sn60Pb40; unikniesz przelania pól SMD.
• Kondensatory wymieniaj „na gorąco” jeden po drugim, aby nie pomylić polaryzacji.
• Po wymianie uruchom amplituner z żarówką szeregowo (100 W) – ograniczysz skutki ewentualnego zwarcia.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Jeśli jasność spadała bardzo powoli przez lata, nawet pełna regeneracja zasilania może dać tylko 10 – 15 % poprawy – ograniczeniem jest wypalony luminofor.
• Podnoszenie napięcia o >10 % znacząco skróci resztkową żywotność filamentu (cieńszy drucik, szybsza sublimacja).

Sugestie dalszych badań

• Analiza zamiany wyświetlacza VFD → OLED (np. moduł Noritake CU20029-UX1J) sterowany przez adapter 5 V UART – projekt DIY publikowany na GitHub (2024).
• Badanie wpływu dodatków CeO₂ w luminoforze VFD na żywotność – aktualne prace Toshiba Materials.

Krótkie podsumowanie

Przygaszenie wyświetlacza Sony STR-DE497 w 9 na 10 przypadków wynika z wyschniętych kondensatorów w obwodzie filamentu i napięcia ‑VF. Zmierz te napięcia, wymień C905, C912, C913 oraz podejrzane rezystory/diody, odśwież luty. Jeśli napięcia wrócą do normy, a jasność nadal jest niska, wyświetlacz jest zużyty – można go wymienić lub doraźnie zwiększyć napięcie żarzenia. Zachowując podstawowe zasady BHP i korzystając ze schematu serwisowego, naprawę da się przeprowadzić w warunkach domowego warsztatu.