Systemy operacyjne i sieci komputerowe – książki Pytel, Osetek, Tanenbaum, Kurose, OSTEP

Pytanie

systemy operacyjne i sieci komputerowe książka

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Szukasz książek obejmujących systemy operacyjne i sieci komputerowe. Poniżej masz sprawdzoną listę pozycji (po polsku i po angielsku) oraz sugerowaną ścieżkę nauki dla różnych poziomów.

• Kluczowe punkty:

  • Dla technikum/szkół policealnych (INF.02): Pytel/Osetek, Bensel.
  • Dla studiów/inżynierów: Tanenbaum, Silberschatz/Gagne, Kurose/Ross.
  • Dla praktyków: OSTEP (Arpaci‑Dusseau), Unix and Linux System Administration Handbook, CCNA (Odom).
  • Dla „wnętrzności”: Windows Internals (Russinovich i in.), pozycje o jądrze Linuksa.

Szczegółowa analiza problemu

• Podstawy (po polsku, zgodne z programem INF.02):

  • Krzysztof Pytel, Sylwia Osetek: „Systemy operacyjne i sieci komputerowe. Część 1” oraz „Część 2” – bardzo dobre, spójne podręczniki do nauki od zera: Windows/Linux, podstawy TCP/IP, adresowanie IP, praca w sieci, administracja na poziomie lokalnym.
  • Paweł Bensel: „Systemy i sieci komputerowe. Podręcznik” – syntetyczne ujęcie zagadnień dla technika informatyka (instalacja i konfiguracja systemów, podstawy LAN, usługi sieciowe).

• Klasyka akademicka (fundamenty teoretyczne):

  • Andrew S. Tanenbaum, Herbert Bos: „Modern Operating Systems” (po polsku często jako „Systemy operacyjne”) – procesy/wątki, planowanie, pamięć wirtualna, systemy plików, bezpieczeństwo.
  • Abraham Silberschatz, Peter B. Galvin, Greg Gagne: „Operating System Concepts” – równoważna klasyka („Dinozaur”), świetna do uporządkowania teorii.
  • James F. Kurose, Keith W. Ross: „Computer Networking: A Top‑Down Approach” – sieci „od góry do dołu”: od HTTP/3/QUIC, przez TCP, routowanie, aż po warstwę łącza.
  • Andrew S. Tanenbaum, David J. Wetherall: „Computer Networks” – podejście warstwowe, dużo intuicji i przykładów.

• Praktyka i laboratoria (systemy + sieci):

  • Remzi H. Arpaci‑Dusseau, Andrea C. Arpaci‑Dusseau: „Operating Systems: Three Easy Pieces (OSTEP)” – fenomenalne, przystępne wytłumaczenie mechanizmów SO z zadaniami (FIFO/LRU, semafory, I/O, journaling).
  • Evi Nemeth, G. Snyder, T. Hein, B. Whaley i in.: „Unix and Linux System Administration Handbook” – realna administracja systemami, usługi sieciowe, bezpieczeństwo, automatyzacja.
  • Wendell Odom: „CCNA 200‑301 Official Cert Guide” – praktyczne podstawy routingu/przełączania, adresacja, VLAN, OSPF, bezpieczeństwo, automatyzacja (NetDevOps – podstawy).

• „Wnętrzności” systemów (dla zaawansowanych):

  • Mark Russinovich, David Solomon, Alex Ionescu i in.: „Windows Internals (7th ed., cz. 1/2)” – architektura jąder Windows 10/11, planowanie, pamięć, I/O, diagnostyka.
  • Kaiwan N. Billimoria: „Linux Kernel Programming” – współczesne API jądra, subsystems, debugowanie (ftrace, perf, BPF).
  • W. Richard Stevens, Kevin Fall: „TCP/IP Illustrated, Vol. 1” – pogłębione zrozumienie TCP/IP na poziomie pakietów i stanów protokołów.

• Pozycje łączące systemy, sieci i programistykę systemową:

  • Randal E. Bryant, David R. O’Hallaron: „Computer Systems: A Programmer’s Perspective (CS:APP)” – most między OS, siecią i architekturą (pamięć, linkowanie, gniazda, współbieżność).

• Jak czytać (proponowana ścieżka 3‑etapowa):

  1. Start (praktyka + intuicja): Pytel/Osetek lub Bensel → OSTEP (wybrane rozdziały: procesy, wirtualizacja pamięci, systemy plików) → Kurose/Ross (warstwa aplikacji i transport).
  2. Fundamenty akademickie: Tanenbaum lub Silberschatz (SO) + Tanenbaum/Wetherall lub kontynuacja Kurose/Ross (sieci) → małe projekty: pisanie własnego planisty w symulatorze, konfiguracja VLAN/OSPF w GNS3/Packet Tracer.
  3. Zaawansowanie: Windows Internals / Linux Kernel Programming + TCP/IP Illustrated → laboratoria: śledzenie ścieżki pakietu (tcpdump + iproute2 + eBPF), implementacja mini‑FS lub mini‑RPC.

Aktualne informacje i trendy

• W systemach: rosnące wykorzystanie Rust w jądrze Linuksa, powszechny eBPF do obserwowalności/filtracji, izolacja przez kontenery i lekkie maszyny wirtualne (Kata, Firecracker), confidential computing (TEE).
• W sieciach: HTTP/3/QUIC stały się standardem wdrożeniowym; rośnie udział IPv6; sieci definiowane programowo i programowalne dataplane (P4); powszechne Wi‑Fi 6E/7 w sprzęcie konsumenckim; „zero trust” i segmentacja jako normy w projektach.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Dlaczego dwa „kanony” (Tanenbaum vs. Silberschatz)? Obie książki pokrywają pełne spektrum SO; Tanenbaum bywa bardziej narracyjny i systemowy, Silberschatz – bardziej „encyklopedyczny”. W praktyce wiele programów studiów korzysta z obu.
• Dlaczego Kurose/Ross „top‑down”? Ułatwia szybkie połączenie teorii z praktyką (HTTP/3 → QUIC → UDP/TLS → IP), co jest naturalne w projektach webowych i mobilnych.

Aspekty etyczne i prawne

• Licencje i treści: korzystając z materiałów i kodu (np. jądra Linux – GPLv2), zwracaj uwagę na zgodność licencyjną. Do laboratoriów używaj własnych środowisk testowych (skanowanie i testy penetracyjne tylko za zgodą właściciela).
• Ochrona danych: konfigurując usługi sieciowe, stosuj minimalne uprawnienia, szyfrowanie, aktualizacje; pamiętaj o zgodności z lokalnymi przepisami dot. prywatności.

Praktyczne wskazówki

• Dla początkujących (technikum/INF.02):
  • Pytel/Osetek Część 1 → Część 2, równolegle Packet Tracer i proste laby Linux (instalacja, users/groups, SSH, NFS/Samba).
• Dla studentów:
  • OSTEP (zadania) → Tanenbaum/Silberschatz → Kurose/Ross. Rób mini‑projekty: własny alokator pamięci, implementacja niezawodnego kanału nad UDP, routing w GNS3.
• Dla praktyków:
  • Unix and Linux System Administration Handbook + Windows Internals wybrane rozdziały; automatyzacja (Ansible), obserwowalność (eBPF), hardening (CIS Benchmarks).
• Narzędzia labowe: QEMU/KVM, VirtualBox/VMware, GNS3/Packet Tracer, Wireshark, iperf3, iproute2, tcpdump.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Wydania/druk: edycje klasyków aktualizują się wolniej niż technologie (np. eBPF, QUIC). Uzupełniaj książki dokumentacją projektów i aktualnymi RFC/draftami.
• Pozycje kernelowe Linuksa bywają szybko dezaktualizowane; do najnowszych funkcji (Rust for Linux, nowe BPF) sięgaj do dokumentacji jądra i blogów deweloperów.

Sugestie dalszych badań

• RFC i Internet‑Drafts (IETF) – szczególnie HTTP/3, QUIC, TLS 1.3, BGP, OSPF.
• Dokumentacja jądra Linux („Documentation/”), LWN.net, eBPF.io – dla współczesnych praktyk w jądrze i obserwowalności.
• Kursy akademickie OS/Networks (projektowe) – żeby „zderzyć” teorię z implementacją.

Krótkie podsumowanie

• Jeśli chcesz jedną polską serię „od zera”: Pytel/Osetek (Cz. 1 i 2).
• Jeśli chcesz fundamenty akademickie: Tanenbaum (+ Silberschatz) dla SO oraz Kurose/Ross dla sieci.
• Jeśli chcesz praktykę i głębokie zrozumienie: OSTEP + Unix and Linux System Administration Handbook + TCP/IP Illustrated; dalej Windows Internals / Linux Kernel Programming.

Jeśli podasz swój poziom (np. technikum, I rok studiów, administrator-junior) i cel (egzamin INF.02, CCNA, programowanie systemowe, bezpieczeństwo), dobiorę precyzyjny zestaw 2–3 książek i plan nauki na 8–12 tygodni.