Szarpak nie działa, jest luźny sznurek
• Luźny sznurek w szarpaku niemal zawsze oznacza, że sprężyna powrotna wyskoczyła z zaczepu lub pękła, ewentualnie zerwany lub źle zamocowany jest sam sznurek.
• Aby przywrócić sprawność: zdemontuj pokrywę rozrusznika, oceń stan sprężyny, linki i zapadek, a następnie wymień lub poprawnie osadź uszkodzone elementy, nadając sprężynie właściwe wstępne napięcie.
Budowa i zasada działania szarpaka
• Energia ręcznego pociągnięcia linki odkłada się w spiralnej sprężynie płaskiej.
• Sprężyna zwija linkę z powrotem, a zapadki (psy) zazębiają się z kołem zamachowym, obracając wał korbowy silnika.
• Jeśli dowolny z tych trzech podzespołów (linka–sprężyna–zapadki) traci ciągłość lub zaczep, szarpak „kręci się na pusto”.
Najczęstsze usterki – objawy i diagnoza
| Objaw | Najbardziej prawdopodobna przyczyna | Sposób potwierdzenia |
|-------|--------------------------------------|----------------------|
| Linka luźna, nie chowa się | Sprężyna pęknięta lub wypięta | Po zdjęciu pokrywy sprężyna często leży luzem w kanale |
| Linka wraca, ale silnik nie łapie | Zapadki zużyte / sprężynki zapadek pęknięte | Przy ręcznym obrocie szpulki zapadki nie wysuwają się |
| Linka zerwana, luźny uchwyt | Przetarcie lub gwałtowne szarpnięcie | Widoczne strzępienie końców linki |
Procedura naprawcza krok po kroku
a) Bezpieczeństwo: świecę zapłonową odłącz, załóż okulary i rękawice – sprężyna jest pod napięciem!
b) Demontaż: odkręć 3-5 wkrętów Torx, zdejmij pokrywę.
c) Inspekcja:
• sprężyna – ciągłość, zaczepy;
• bęben (szpulka) – pęknięcia kanału sprężyny, zęby;
• linka – zużycie, węzeł;
• zapadki – swoboda ruchu, sprężynki.
d) Usunięcie przyczyny:
• sprężyna cała, ale wyskoczyła – umieść końce w gniazdach;
• sprężyna pęknięta – wymień na oryginalną (średnio 8-11 zwojów, grubość 0,9-1,1 mm);
• linka: ø 3-4 mm, dł. 100-120 cm; przeciągnij przez bęben i obudowę, zawiąż węzeł „figure-eight” lub podwójny.
e) Nadanie napięcia wstępnego:
Podstawy teoretyczne – dlaczego sprężyna pęka?
• Zmęczenie materiału: liczba cykli N ~ 10⁴-10⁵; naprężenie σ ≈ \( \frac{M\cdot t}{2I} \) (moment M rośnie skokowo przy szarpnięciu).
• Nagłe rozprężenie przy zerwaniu linki = lokalne przeciążenie pierwszych zwojów.
• Korozja naprężeniowa – brak smaru, wilgoć, kwasy z trocin.
Praktyczne zastosowania w terenie
• Na placu budowy lub w lesie często wymienia się sam sznurek „na szybko” – pamiętaj, że bez właściwego napięcia sprężyny nie uruchomisz silnika.
• Awaryjnie można nawinąć 3-4 metry linki bez sprężyny i odpalić silnik „na krótką żyłkę”, ale to jednorazowe rozwiązanie.
• Producenci (Husqvarna, Stihl) w nowych modelach stosują:
– sprężyny z powłokami PTFE redukującymi tarcie;
– system „Smart Start” – dodatkowe koło z przekładnią sprężynową zmniejszające siłę rozruchu;
– linki poliestrowo-aramidowe (np. Technora) o 5-krotnie większej żywotności.
• Na rynku pojawiają się retrofitowe zestawy „Easy-Start” z dodatkową sprężyną wspomagającą, możliwe do zamontowania w starszych modelach.
• Różnica między sprężyną płaską a skrętną: ta pierwsza magazynuje energię liniowo z kątem o 85-90 % sprawności; druga – w świecach rozruchowych od kosiarki.
• Analogią jest zwijacz pasa bezpieczeństwa w samochodzie – podobny bęben i sprężyna, inny mechanizm blokady.
• Gwarancja: samodzielna ingerencja w szarpak w okresie gwarancyjnym może ją unieważnić – sprawdź warunki producenta.
• BHP: nieprawidłowo zwinięta lub uszkodzona sprężyna może „wystrzelić” z siłą >100 N – ryzyko urazu oczu.
• Utylizacja: zużyte linki poliestrowe klasyfikuje się jako odpady tworzyw sztucznych, a sprężyny ze stali – złom metali; segreguj zgodnie z lokalnymi przepisami.
• Narzędzia: Torx T27/T30, szczypce długonosowe, imadło z miękkimi szczękami, smar litowy, rękawice skórzane.
• Najlepsze praktyki:
– co 50 h pracy wyczyść mechanizm sprężonym powietrzem;
– linkę wymieniaj, gdy oplot jest w 20 % przetarty;
– nie ciągnij linki do samego końca – skraca żywotność sprężyny.
• Typowe wyzwania:
– sprężyna „ucieka” przy montażu → użyj plastikowej obejmy lub taśmy malarskiej do chwilowego spięcia zwojów;
– brak części: do modeli >10 lat części OEM bywają niedostępne – zamienniki renomowanych firm (Oregon, Tecomec).
• Jeśli po wymianie sprężyny linka nadal nie wraca, sprawdź oś bębna – czasem aluminium koroduje i zwiększa tarcie.
• Przy silnikach z dekompresorem niska prędkość obrotowa może maskować problemy z zapadkami – oceń ich wysuw przy ~300 obr/min (ręczny test z wiertarką akumulatorową).
• Konstrukcje kompozytowych sprężyn CFRP – 40 % lżejsze, brak korozji.
• Monitorowanie stanu sprężyny za pomocą czujnika kąta – przewidywanie awarii (predictive maintenance) w sprzęcie profesjonalnym.
• Wpływ smarów suchego filmu (MoS₂, PTFE) na żywotność bębnów poliamidowych – temat dla prac inżynierskich.
Luźny sznurek oznacza utratę funkcji zwijania – w 80-90 % przypadków winna jest sprężyna powrotna, rzadziej sama linka lub zapadki. Najpewniejsza naprawa polega na: demontażu pokrywy, kontroli elementów, wymianie uszkodzonych części i prawidłowym napięciu sprężyny. Stosuj oryginalne komponenty, zachowaj środki bezpieczeństwa, a szarpak odzyska pełną sprawność.
