Technics SA-EH60 – przekaźnik nie działa, brak „kliknięcia”, diagnoza protekcji

Pytanie

tuner techniks ''SA-EH60'' nie dziala przekaznik

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• W SA‑EH60 brak „kliknięcia” i pracy przekaźnika najczęściej oznacza, że układ zabezpieczeń nie zezwala na jego załączenie (wykryty DC na wyjściu, błąd zasilania, przegrzanie lub usterka wentylatora), znacznie rzadziej – uszkodzenie samego przekaźnika.
• Zacznij od pomiaru DC na wyjściach końcówki mocy przed przekaźnikiem, weryfikacji napięć zasilających oraz sterowania tranzystora cewki. Dopiero na końcu podejrzewaj przekaźnik.

Kluczowe punkty:

• Prawidłowy DC offset: zwykle <50 mV na kanał. Jeśli >0,3…0,5 V – protekcja zablokuje przekaźnik.
• Na cewce pojawia się ok. 12 V (typowo) po 2–4 s od włączenia, jeśli protekcja nie wykryje błędu.
• Często spotykane usterki: uszkodzony moduł końcówki mocy (hybryda RSN), wyschnięty elektrolit opóźnienia w układzie protekcji, spalony tranzystor sterujący cewką, zimne luty przy przekaźniku/złączach, brak 12 V pomocniczego, błąd wentylatora (F61).

Szczegółowa analiza problemu

• Rola przekaźnika głośnikowego: opóźnione załączanie głośników i odłączanie przy wykryciu napięcia stałego na wyjściach lub awarii. Brak załączenia to skutek działania protekcji – diagnozuj przyczynę, nie objaw.

Procedura krok po kroku (bezpieczna i skuteczna):

1. Wstęp i bezpieczeństwo

• Odłącz kolumny. Głośność = minimum. Używaj żarówki szeregowej 60–100 W (tzw. dim‑bulb) przy pierwszych uruchomieniach po naprawie.
• Uwaga na napięcia sieciowe i na szyny zasilania końcówki mocy (dziesiątki woltów).

2. DC na wyjściu końcówki mocy (PRZED przekaźnikiem)

• Miernik DCV, sonda czarna do masy, czerwona na punktach wyjściowych L/R „przed RL” (łatwo trafić na wyprowadzeniach modułu mocy lub dużych rezystorach emiterowych/wyjściowych).
• Wyniki:
  • <50 mV na kanał: przejdź dalej (protekcja nie powinna blokować z powodu DC).
  • Setki mV lub kilka/kilkanaście V: uszkodzona końcówka mocy (hybryda RSN) lub jej otoczenie (zasilanie, rezystory/elementy sprzężenia zwrotnego).

3. Zasilania

• Główne szyny ±B dla końcówki (np. ±30…±45 V w zależności od wersji) – muszą być obecne i w miarę symetryczne.
• Napięcia pomocnicze: +12 V (protekcja/przekaźnik), +5 V (logika/CPU), ewentualnie ±15 V (przedwzmacniacz). Brak +12 V = przekaźnik nie zaskoczy niezależnie od stanu audio.

4. Układ protekcji i jego otoczenie

• W wielu Technicsach pracuje dedykowany IC protekcji (np. uPC1237/ekwiwalent) lub układ dyskretny:
  • Vcc układu ~12–16 V – musi być stabilne.
  • Wejścia DC detect (zwykle przez dzielniki/diody z wyjść mocy) ≈ 0 V, jeśli nie ma DC.
  • Tor opóźnienia: kondensator elektrolityczny (kilka–kilkadziesiąt µF) + rezystor – jego wyschnięcie opóźnia/zatrzymuje start.
• Jeśli na wejściach detekcji jest „czysto”, a układ nie wydaje sygnału ON – podejrzany kondensator opóźnienia, sam układ protekcji lub zbyt niskie Vcc.

5. Sterowanie przekaźnikiem

• Sprawdź, czy na jednej stronie cewki jest stałe +12 V. Druga strona idzie zwykle na kolektor tranzystora NPN, który zwiera ją do masy.
• Pomiar:
  • Napięcie na cewce tuż po włączeniu: 0 V, po 2–4 s powinno wzrosnąć do ~12 V.
  • Brak 12 V po czasie: sprawdź tranzystor sterujący (B–E ≈ 0,6–0,7 V przy załączeniu), rezystor bazy, diodę flyback równoległą do cewki i zimne luty.
• Rezystancja cewki przekaźnika (wypięty): typowo 250–500 Ω dla 12 V; nieskończoność = przerwa cewki.

6. Sam przekaźnik (ostatni w kolejności podejrzeń)

• Jeżeli 12 V na cewce jest, a „klik” brak – cewka uszkodzona lub mechanicznie zablokowany mechanizm. Wymień na model o:
  • Cewka: 12 V DC,
  • Styki: 2×NO (DPST) lub odpowiednik, min. 5–10 A (lepiej AgSnO2),
  • Raster i gabaryt zbliżone do oryginału. W audio popularne są np. Omron G2R‑2‑DC12, Panasonic JS1‑12V – dobierz prądowo i mechanicznie do płyty.
• Czyszczenie styków w hermetycznych przekaźnikach jest nieskuteczne – lepsza wymiana.

7. Dodatkowe typowe przyczyny w SA‑EHxx

• F61 / błąd wentylatora lub zasilania: protekcja nie puści przekaźnika, jeśli tachometru wentylatora brak lub +12 V jest niestabilne.
• Zimne luty: szczególnie przy przekaźniku, dużych rezystorach, gnieździe zasilania modułów, hybrydzie mocy i radiatorze.
• Moduł końcówki mocy RSN: przebicie wewnętrzne = DC na wyjściu. Wymagana wymiana z dobrą pastą termoprzewodzącą i kontrolą izolacji.

Aktualne informacje i trendy

• Dostępność oryginalnych hybryd końcówek mocy i przekaźników do serii EH spada; rynek ma sporo zamienników/rekonstrukcji oraz niestety podróbek. Zalecana weryfikacja dostawcy i parametrów przed zakupem.
• Dokumentacje serwisowe SA‑EH60/EH60X są dostępne w sieci (manuale/schematy). Korzystaj, aby odnaleźć oznaczenia RLxxx, punkty testowe i napięcia referencyjne.
• W serwisie praktykuje się uruchamianie przez żarówkę szeregową zamiast „spinania” styków przekaźnika – bezpieczniejsze i diagnostycznie czytelniejsze.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Dlaczego protekcja blokuje start: już kilkaset mV DC na wyjściu może rozgrzać cewkę głośnika; układ odcina przekaźnik prewencyjnie.
• Czas opóźnienia jest wyznaczany stałą RC; wyschnięty kondensator = brak osiągnięcia progu = brak „kliknięcia”.
• Tranzystor sterujący zwykle w obudowie TO‑92 (NPN). Jeśli ma przebicie C‑E, przekaźnik może nie zaskakiwać lub klepać.

Aspekty etyczne i prawne

• Praca przy urządzeniu zasilanym z sieci 230 V wymaga kwalifikacji. Nie mostkuj przekaźnika „na słuch” bez jednoznacznej pewności braku DC na wyjściu – ryzyko zniszczenia kolumn.
• Utylizuj wymienione elementy zgodnie z lokalnymi przepisami o elektroodpadach.

Praktyczne wskazówki

• Zrób zdjęcia PCB przed pracami; po przelutowaniach myj topnik (IPA).
• Wymień profilaktycznie małe elektrolity w torze protekcji/opóźnienia (1–47 µF/16–50 V) – to częsta, tania naprawa „bez kliku”.
• Jeśli musisz dobrać przekaźnik: kieruj się prądem ciągłym styków (≥5 A), napięciem przebicia, materiałem styków (AgSnO2) i rezystancją cewki zbliżoną do oryginału.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Różne rewizje SA‑EH60 mogą mieć drobne różnice w wartościach napięć i oznaczeniach elementów; opieraj się na właściwej wersji schematu.
• Hybrydy RSN z rynku wtórnego bywają niskiej jakości – nawet „nowe” mogą być refabrykowane.

Sugestie dalszych badań

• Zdobyć właściwy service manual SA‑EH60/EH60X i odczytać:
  • Napięcia referencyjne na pinach układu protekcji,
  • Oznaczenie przekaźnika (RLxxx) i tranzystora sterującego (Qxxx),
  • Punkty pomiarowe DC detect i opóźnienia.
• Jeśli pojawia się F61 – sprawdzić wentylator (zasilanie i impuls tach), połączenia do CPU oraz 12 V regulator.

Krótkie podsumowanie

• Brak pracy przekaźnika w SA‑EH60 to zwykle efekt blokady protekcji. Najpierw zmierz DC na wyjściach końcówki mocy i sprawdź zasilania, potem układ protekcji/opóźnienia i sterowanie cewką, a na końcu sam przekaźnik. W wielu przypadkach winny bywa wyschnięty kondensator w protekcji lub uszkodzona hybryda mocy.

Jeśli możesz, doprecyzuj:

• Czy słychać jakiekolwiek „klik” po 2–4 s od włączenia?
• Czy na wyświetlaczu pojawia się błąd (np. F61)?
• Jakie są zmierzone napięcia DC na wyjściach L/R przed przekaźnikiem i napięcie na cewce przekaźnika po starcie?