Telefon stacjonarny – słyszę rozmówcę, ale mnie nie słychać: mikrofon, kabel, MUTE, VoIP

Pytanie

telefon stacjonarny - ja słyszę ale mnie nie słychać?

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Objaw „słyszę rozmówcę, ale on mnie nie słyszy” wskazuje w >90 % przypadków na przerwę w torze nadawczym telefonu: uszkodzony mikrofon w słuchawce, przerwany przewód spiralny RJ-9/RJ-10 lub aktywne wyciszenie (MUTE).
• Najpierw wyklucz MUTE i luźny wtyk, następnie podepnij inną, sprawną słuchawkę lub cały aparat; jeśli drugi telefon działa poprawnie – winny jest Twój aparat, jeśli nie – problem leży w instalacji lub po stronie operatora.

Kluczowe punkty
• MUTE ⇨ wyłącz.
• Kabel spiralny ⇨ ruszaj podczas rozmowy; jeśli głos „przeskakuje” – wymień.
• Tryb głośnomówiący ⇨ działa? Mikrofon słuchawki uszkodzony.
• Drugi telefon ⇨ sprawdza, czy przyczyna jest w aparacie czy w linii.
• VoIP ⇨ sprawdź router/NAT; klasyczne PSTN ⇨ sprawdź gniazdko i zgłoś usterkę operatorowi.

Szczegółowa analiza problemu

1. Tor nadawczy (mikrofonowy) telefonu

1. Mikrofon elektretowy (w starszych) lub MEMS (w nowszych) wymaga zasilania BT (Bias-Tee).
2. Sygnał przechodzi przez:
   • przewód spiralny (4-żyły, najczęściej 2 × TX, 2 × RX),
   • wzmacniacz/przełącznik audio w bazie (dla aparatów przewodowych) lub kodek DECT (dla bezprzewodowych),
   • obwód hybrydy 2-/4-przewodowej na linię PSTN lub kodek VoIP/SLIC w przypadku telefonów IP.
3. Jakakolwiek przerwa/utlenienie/zwarcie w powyższym torze powoduje tylko brak nadawania – odbiór (RX) pozostaje nienaruszony.

2. Diagnostyka krok po kroku

1. Wizualnie i dotykowo sprawdź:
   • czy przycisk MUTE nie świeci/migocze,
   • czy złącza RJ-9 (słuchawka-baza) i RJ-11 (baza-gniazdko) są dociśnięte „na klik”.
2. Podczas rozmowy powoli wyginaj przewód spiralny – chwilowe „pojawianie się” Twojego głosu potwierdza złamaną żyłę.
3. Przełącz na speakerphone – jeśli rozmówca Cię słyszy, uszkodzony jest wyłącznie mikrofon słuchawki.
4. Podłącz drugi, pewny aparat:
   • działa → Twój telefon uszkodzony,
   • nie działa → problem instalacyjny lub operator.
5. Jeśli telefon jest IP/VoIP:
   • zrób test na wewnętrznym połączeniu (extension–extension); jeśli dźwięk jest jednostronny, sprawdź konfigurację NAT/SBC w routerze (blokada RTP > 1024/UDP).
6. Dodatkowe pomiary:
   • multimetr: rezystancja mikrofonu elektretowego typ. 600–1 kΩ; przerwa = ∞, zwarcie < 10 Ω,
   • oscyloskop lub rejestrator PC – nagraj sygnał z wkładki.

3. Typowe naprawy

1. Wymiana kabla spiralnego (4P4C, koszt ~10 zł).
2. Rozkręcenie słuchawki, wymiana wkładki mikrofonowej (elektret ø ~10 mm, pin-pitch 0,2”, koszt ~5 zł) – wymaga lutowania.
3. Przelutowanie gniazda RJ-9 na płytce słuchawki.
4. W aparatach DECT – wymiana mikrofonu SMD MEMS (praca pod mikroskopem, opłacalne głównie w drogich modelach).
5. W telefonach VoIP – aktualizacja firmware’u i korekta portów RTP w routerze (ALG, port forwarding 10000–20000/UDP).

4. Gdy problem leży poza aparatem

1. Uszkodzone gniazdko T/R (L-1, L-2) – poluzowane śruby lub korozja; sprawdź obecność napięcia liniowego 48 V DC.
2. Filtr ADSL/ONT – zwarcie w sekcji TX.
3. Linia miedziana – asymetryczna para, tzw. „jedną żyłą” (single-party) – klasyczna usterka powodująca jednostronny dźwięk. Operator powinien wykonać pomiar reflektometrem TDR.

Aktualne informacje i trendy

• Klasyczny PSTN w Polsce jest stopniowo zastępowany telefonią VoIP/LTE (Orange Światłowód, Netia, UPC). W telefonach IP jednostronny dźwięk częściej wynika z błędnej konfiguracji NAT-Traversal niż z awarii sprzętowej.
• Nowe słuchawki DECT (Gigaset, Panasonic) przechodzą na mikrofony MEMS, które są bardziej odporne, lecz trudniejsze w domowej wymianie.
• Coraz powszechniejsze są aparaty z USB-C-donglem VoIP, gdzie firmware update rozwiązuje >30 % zgłoszonych problemów z audio.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Mikrofon elektretowy wymaga polaryzacji 2-5 V przez rezystor 2,2 kΩ – przerwanie rezystora lub ścieżki eliminuje sygnał TX bez wpływu na RX.
• W trybie głośnomówiącym pracuje inny przetwornik (mikrofon szerokopasmowy) oraz inny tor AEC – dlatego test „speaker OK / słuchawka NOK” precyzyjnie lokalizuje usterkę.

Aspekty etyczne i prawne

• Samodzielne ingerowanie w aparat będący własnością operatora (często modemy/ONT z portem FXS) może naruszyć warunki umowy i utratę gwarancji.
• Wymieniając elementy SMD, zachowaj standard ESD – ładunki elektrostatyczne mogą uszkodzić kodeki, co skutkuje nielegalną emisją zakłóceń w paśmie DSL.
• Prywatność: testując linię przy pomocy zewnętrznego rejestratora pamiętaj o RODO – nagrania mogą zawierać dane osobowe.

Praktyczne wskazówki

1. Zastosuj metodę substytucji (podmień słuchawkę/kabel) – najszybszy sposób diagnostyki.
2. Jeśli nie chcesz lutować: najtaniej kupić kompletną słuchawkę (zamiennik OEM z kablem).
3. Aplikuj kontakt elektryczny (np. IPA + wacik) tylko na zdjętym zasilaniu; nigdy nie dmuchaj sprężonym powietrzem do otwartego mikrofonu MEMS – ryzyko uszkodzenia membrany.
4. VoIP: włącz w routerze funkcję SIP ALG tylko, jeśli wymaga tego dostawca; w przeciwnym razie ją wyłącz – to najczęstsza przyczyna „one-way audio”.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• W aparatach starszych niż 20 lat mogą występować kondensatory tantalowe w torze mikrofonowym – wyschnięte powodują spadek AC-coupling, ale zazwyczaj objawia się to zniekształceniem, nie całkowitym brakiem dźwięku.
• W centralach ISDN-BRI (S0) rzadko, lecz możliwie: błędny TEI lub usterka magistrali powoduje brak TX tylko dla jednego kanału B.

Sugestie dalszych badań

• Jeżeli interesuje Cię elektronika telefonów, sprawdź normy ETSI TBR-21 (PSTN) i ETSI ES 203 021-2 (VoIP) – opisują testy jednokierunkowego audio.
• Analiza pakietów RTP w Wiresharku (telefony IP) – zobacz, czy strumień wychodzący opuszcza sieć LAN.
• Zbuduj prosty tester mikrofonu na wzmacniaczu LM358 i głośniku piezo, by szybko sprawdzać kapsuły elektretowe.

Krótkie podsumowanie

Problem jednostronnego dźwięku w telefonie stacjonarnym niemal zawsze sprowadza się do fizycznej przerwy w torze mikrofonowym (mute, kabel, mikrofon) lub – w przypadku telefonii IP – do blokady strumienia RTP. Zacznij od prostych testów: wyłącz MUTE, dociśnij wtyki, podmień słuchawkę/kabel, ewentualnie resetuj sprzęt. Jeżeli drugi aparat działa bez zarzutu, wymień uszkodzoną słuchawkę lub mikrofon; jeżeli nie – zgłoś linię do operatora. Dzięki metodycznemu podejściu większość usterek można usunąć w kilka minut i przy minimalnym koszcie.