TeleVox Elektroniczna Woźna – brak reakcji K1-K4, usterka klawiatury, ATmega16, naprawa

Pytanie

Dlaczego brak reakcji na przyciski K1,K2,K3,K4 w sterowniku Elektronicznej woźnej Tele Vox/

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Najczęstszą przyczyną braku reakcji czterech klawiszy K1-K4 w sterowniku „Elektroniczna Woźna” TeleVox jest uszkodzenie (programowe lub sprzętowe) wspólnej linii obsługującej tę grupę przycisków.
• Do trzech najczęstszych źródeł defektu należą:
  • aktywna blokada w firmware (np. tryb dzwonka, ochrona hasłem 4-cyfrowym  lub zawieszenie mikrokontrolera po zakłóceniach sieci),
  • przerwa/zimny lut na taśmie lub ścieżce łączącej panel klawiszy z płytą główną,
  • brak prawidłowego napięcia pull-up (rezystory) lub uszkodzenie portu GPIO.

Szczegółowa analiza problemu

1. Organizacja klawiatury

   • W wersjach 9.xx–11.xx TeleVox stosuje klawiaturę 4-przyciskową na wspólnej masie. Każdy klawisz zwiera swój pin do GND, linie są podciągnięte rezystorami (typ. 10 kΩ) do +5 V.
   • Usterka pojedynczego rezystora podciągającego lub przerwa masy blokuje wszystkie cztery odczyty.

2. Scenariusze programowe
   a) Tryb dzwonka – wyświetlacz pokazuje „––:––”; wejścia K1-K4 są ignorowane ~5 s po starcie dzwonka.
   b) Blokada hasłem – po 5 błędnych próbach klawiatura zamiera na 30 s. Reset (odłączenie 230 V AC >30 s lub wprowadzenie serwisowego hasła 5721) przywraca funkcję.
   c) Zawieszenie mikrokontrolera – po krótkim przepięciu sieci zasilacz impulsowy może wywołać brown-out; urządzenie przechodzi w stan „test pamięci” i czeka na K4 (ENTER).

3. Scenariusze sprzętowe
   a) Taśma/złącze IDC (10-pin) – z doświadczenia serwisowego >70 % awarii: pin 7 (GND wspólne dla K1-K4) pęka lub lut cynowy traci przyczepność.
   b) Rezystory R31–R34 (SMD 1206) – gdy zalała je wilgoć ze szkolnej sali gimnastycznej, ich rezystancja rośnie do megaomów, stany logiczne wiszą w powietrzu.
   c) Port mikrokontrolera (zwykle ATmega16/32) – ESD z dłoni ucznia potrafi upalić wejście PA0…PA3; wtedy linia jest stale na „0” i program maskuje klawisze.

4. Procedura diagnostyczna

   1. „Power-cycle”: odłącz sterownik od 230 V na ≥60 s → sprawdź reakcje.
   2. Sprawdź ekran – jeżeli miga „FAIL” lub „P0”, naciśnij K4 > 3 s (test pamięci).
   3. Jeśli brak zmian:
      • Zdemontuj front, odłącz taśmę, oczyść złącze IPA, sprawdź ciągłość GND i linii klawiszy.
      • Przy podłączonym zasilaniu zmierz napięcia:
      \[ U_{pull-up}= 4{,}7\text{–}5{,}1\; \text{V} \]
      w spoczynku; po wciśnięciu powinno spaść do \[ <0{,}3\; \text{V} \].
      • Jeśli wszystkie cztery linie pozostają na „0 V” niezależnie od klawisza – podejrzenie portu MCU.
      • Jeśli stale ≈5 V i nie spadają – brak masy albo rezystorów.

5. Naprawa

   • Ponowne lutowanie taśmy lub wymiana rezystorów koszt <10 zł.
   • Firmware: złącze ISP jest opisane na PCB (“ISP6”) – ponowne wgranie pliku *.hex (dostępny na stronie TeleVox) zwykle przywraca obsługę klawiatury.
   • Uszkodzony mikrokontroler – zamiennik ATmega16A-PU (~20 zł) + programator USBasp.

Aktualne informacje i trendy

• Nowe serie TeleVox 12.xx oferują port RS-485 oraz możliwość zdalnej konfiguracji z PC: w tych modelach K1–K4 mogą być dezaktywowane programowo, gdy aktywny jest tryb „REMOTE”.
• Producent od 2023 r. publikuje pliki firmware i instrukcje serwisowe PDF (wozna12-fw-2023-05.pdf).
• W branży szkolnych systemów dzwonkowych obserwuje się przejście z lokalnej klawiatury na konfigurację przez HTTP – eliminuje to problem zużycia klawiszy.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Pull-up vs. pull-down: TeleVox stosuje dodatnie podciąganie do Vcc; zwarcie do masy rejestruje „0”.
• Debounce sprzętowy z kondensatorami 100 nF przy każdym kluczu – ich zwarcie (wilgoć) może trzymać linię w stanie niskim.
• Analogia: wspólna gałąź jak „szyna” – pęknięcie tej szyny odcina ruch na wszystkich odgałęzieniach.

Aspekty etyczne i prawne

• Otwarcie obudowy w okresie gwarancyjnym = utrata gwarancji; szkoła powinna mieć upoważnienie do naprawy.
• Urządzenie steruje sygnałem dzwonka szkolnego – każde niekontrolowane wyłączenie może naruszać procedury ewakuacyjne (BHPl).
• Po zaprogramowaniu dzwonków przechowywane są godziny lekcyjne – dane te nie podlegają RODO, ale integralność harmonogramu jest krytyczna dla organizacji pracy szkoły.

Praktyczne wskazówki

• Narzędzia: multimetr, lutownica 40 W, IPA 99 %, lupa.
• Po lutowaniu zawsze wykonaj test ciągłości i próbę „szturchnięcia” złącza.
• Do czyszczenia klawiatur membranowych używaj patyczka z IPA, unikaj WD-40 (pozostawia film izolujący).
• W przypadku częstych przepięć rozważ filtr sieciowy EMI 230 V/2 A przed zasilaczem.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Bez schematu konkretnej rewizji płyty (A-10, A-11, B-01) pewne oznaczenia elementów mogą się różnić.
• Jeśli po wgraniu firmware brak poprawy, a linie sprzętowo działają, możliwe jest uszkodzenie pamięci EEPROM – wymaga adaptacji softu.
• Alternatywa: wymiana całej płytki czołowej (~150 zł) bywa tańsza od roboczogodzin serwisanta.

Sugestie dalszych badań

• Ocena wpływu przepięć sieciowych na długoterminową niezawodność sterowników dzwonkowych.
• Implementacja zdalnego monitoringu GPIO (np. przez MQTT) – wczesne wykrywanie awarii klawiatury.
• Porównanie trwałości klawiatur membranowych vs. pojemnościowych w warunkach szkolnych.

Krótkie podsumowanie

Brak reakcji K1-K4 ma z reguły jedną wspólną przyczynę: blokadę programową lub przerwę elektryczną wspólnej magistrali klawiszy. Zacznij od całkowitego resetu i weryfikacji blokad firmware (hasło, tryb dzwonka). Jeżeli nie pomoże – przejdź do inspekcji taśmy, rezystorów podciągających i portów mikrokontrolera. Naprawy ograniczają się zwykle do przelutowania lub wymiany kilku elementów niskokosztowych, a tylko w skrajnym przypadku do wymiany MCU.