Transformator do lampy halogenowej 230V 11,8V 50A/50VA – dobór, zamienniki, Zamel, Talema

Pytanie

szukam transformatora do starej lampy stojącej o parametrach 230V 11.8V. 50A

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Najpierw zweryfikuj, czy „50 A” nie oznacza w rzeczywistości „50 VA” lub „5,0 A”.
• Jeśli chodzi o 50 VA (≈ 4,2 A): kup typowy transformator/zasilacz do halogenów 230 V AC → 11,5-12 V AC o mocy 50–60 VA (np. Zamel ETZ-50, Talema 50 VA).
• Jeżeli lampa rzeczywiście potrzebuje 50 A (≈ 600 W): konieczny jest transformator toroidalny ≥ 600 VA zamawiany indywidualnie lub zasilacz impulsowy 12 V DC/50 A (regulacja do 11,8 V) z odpowiednim chłodzeniem i zabezpieczeniami.

Szczegółowa analiza problemu

1. Weryfikacja parametru prądowego
   • 11,8 V × 50 A = 590 W – moc niespotykana w lampach domowych.
   • Najczęstsze oznaczenia na starych transformatorach do lamp halogenowych: 20 VA, 35 VA, 50 VA, 60 VA.
   • Litera „A” w VA bywa mylona z amperem, brak kropki prowadzi do odczytu „50A” zamiast „5,0 A”.

2. Typy źródeł zasilania 12 V dla oświetlenia
   a) Transformator ferromagnetyczny (toroidalny)
   – Wyjście czyste AC, kompatybilny z tradycyjnymi ściemniaczami; ciężki (≈ 0,9 kg przy 50 VA), bardzo trwały.
   b) „Elektroniczny transformator” (wysokoczęstotliwościowa przetwornica AC-AC)
   – Lekki, sprawność > 90 %, wbudowane zabezpieczenia, zwykle zakres mocy 20-60 W.
   c) Zasilacz impulsowy SMPS 230 V AC → 12 V DC
   – Przy mocach > 300 W praktycznie jedyne ekonomiczne rozwiązanie; wymaga zgodności lampy z DC.

3. Kiedy potrzebny jest układ 50 A / 600 W?
   – Specjalistyczne reflektory, lampy studyjne, urządzenia grzewcze lub kilka równolegle zasilanych halogenów wysokiej mocy.
   – Tego typu transformator > 7 kg, przekrój uzwojenia wtórnego ≈ 2×16 mm², bez aktywnego chłodzenia szybko się przegrzeje.

4. AC vs DC – znaczenie dla źródła światła
   – Halogeny żarnikowe preferują AC; LED-y zazwyczaj wymagają DC lub PWM‐AC ≤ 50 kHz z niską zawartością tętnień.
   – Podłączenie LED-ów do tradycyjnego transformatora 50/60 Hz często skutkuje migotaniem i nadmiernym obciążeniem transformatora.

Aktualne informacje i trendy

• Sklepy internetowe (Allegro, TME, RS, Conrad) oferują transformatory toroidalne 50-60 VA 11,5-12 V w cenie 50-80 zł – są to najczęstsze zamienniki dla lamp halogenowych.
• Zasilacze SMPS 12 V / 50 A (model „LED 600 W”, „S-600-12” itp.) kosztują 140-250 zł; mają regulację 10,5-13,5 V i wymuszony przepływ powietrza.
• W oświetleniu dekoracyjnym trendem jest rezygnacja z transformatorów 50 Hz na rzecz zasilaczy impulsowych oraz wymiana żarówek halogenowych na moduły LED AC/DC o mocy < 10 W.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Obliczenia przekroju przewodów dla 50 A:
\(S \approx \frac{I}{10} = 5\,\text{mm}^2\) (przy krótkich odcinkach i spadku ≤ 3 %).
• Straty cieplne transformatora toroidalnego 50 VA: ≈ 4 W w stanie jałowym, pod pełnym obciążeniem 6-8 W.
• Odchyłka ±5 % napięcia (11,5-12,4 V) jest akceptowalna dla żarówek halogenowych – kompensuje spadki na przewodach.

Aspekty etyczne i prawne

• Praca przy 230 V wymaga kwalifikacji (SEP E do 1 kV) – obowiązujące w Polsce Rozporządzenie Ministra Energii z 02-03-2022.
• Nowe urządzenie powinno posiadać znak CE, deklarację zgodności i klasyfikację IP ≥ 20.
• Konieczne jest uziemienie rdzenia transformatora toroidalnego oraz zastosowanie wyłącznika 2-biegunowego w lampie.

Praktyczne wskazówki

1. Zrób zdjęcie tabliczki starego transformatora i żarówki – potwierdzisz moc/typ.
2. Jeśli moc ≈ 50 W:
   – kup toroidalny 12 V 60 VA; przewody wtórne 2×0,75 mm²; zamocuj opaską metalową do obudowy lampy, zapewnij konwekcję.
3. Jeśli faktycznie 600 W:
   – rozważ wymianę źródła światła na LED 24-36 W + zasilacz 36 W; oszczędzisz ~550 W i rozwiążesz problem gabarytów.
4. Po instalacji sprawdź multimetrem napięcie wtórne pod obciążeniem – powinno mieścić się w 11,5-12,5 V.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Niektóre „elektroniczne transformatory” nie startują przy LED-ach < 20 W.
• Długie przewody wtórne (> 2 m) indukują spadki napięcia – może być konieczne zwiększenie przekroju lub zastosowanie 14 V transformatora z regulacją.
• SMPS-y 600 W mogą powodować zakłócenia EMI – filtr sieciowy klasy II i płytka metalowa ekranująca są wskazane.

Sugestie dalszych badań

• Ocena bilansu cieplnego podstawy lampy po montażu nowego zasilacza (termowizja).
• Test kompatybilności z ściemniaczem fazowym lub modułami LED-owymi.
• Rozważ instalację sterownika DALI/Casambi przy okazji modernizacji oświetlenia.

Krótkie podsumowanie

Najpierw upewnij się, czy „50 A” nie oznacza „50 VA” lub „5,0 A” – w lampach halogenowych najczęściej stosuje się transformatory 12 V/50 VA. Takie urządzenia są powszechnie dostępne i łatwe do wymiany. Jeśli jednak lampa rzeczywiście wymaga 11,8 V przy 50 A (≈ 600 W), będziesz musiał zamówić ciężki transformator ≥ 600 VA lub zastosować zasilacz impulsowy 12 V DC/50 A z odpowiednim chłodzeniem i zabezpieczeniami, co generuje znaczące gabaryty i koszty. W praktyce częściej opłaca się zmodernizować lampę (LED), niż utrzymywać tak wysokonapięciowe zasilanie.