TUD-50 – demontaż sprzęgła tokarki krok po kroku, narzędzia, BHP, regulacja

Pytanie

Jak wyjąć sprzęgĺo tokarki tud 50

Odpowiedź Sztucznej Inteligencji

Bezpośrednia odpowiedź na pytanie

• Sprzęgło w TUD‑50 wyjmiesz po spuszczeniu oleju z wrzeciennika, zdemontowaniu osłon i napędu pasowego, odłączeniu mechanizmu sterującego (widełek/przesuwki), zdjęciu pokryw łożysk wałka I i wysunięciu tego wałka w lewo wraz z zespołem sprzęgła. Dalej rozbierasz sprzęgło już „na stole” (pierścienie segera, nakrętka regulacyjna, sprężyny, pakiet tarcz).
• Kluczowe punkty:
  • Lockout/Tagout i praca w dwie osoby (ciężkie elementy).
  • Spuścić olej z głowicy i odłączyć napęd pompy oleju.
  • Zdjąć koło pasowe i pasy; odpiąć widełki sterujące sprzęgłem.
  • Oznaczać kolejność elementów; uważać na ukryte pierścienie segera/kołki/śruby kontrujące.
  • Wyjąć wałek I w stronę koła pasowego i dopiero wtedy rozebrać sprzęgło.

Szczegółowa analiza problemu

• Budowa (typowa dla TUD‑50): mechaniczne sprzęgło wielopłytkowe (mokre) osadzone na pierwszym wałku napędowym wewnątrz wrzeciennika, sterowane dźwignią (sprzęgło/hamulec oraz L/P). W praktyce nie demontuje się samego kosza w maszynie – wyciąga się wałek I z zespołem sprzęgła.

1. Przygotowanie i BHP

• Odłączyć maszynę od zasilania (LOTO), oznaczyć brak napięcia.
• Przygotować wciągnik/zawiesia (elementy 10–30 kg), wanny/pojemniki na olej.
• Narzędzia: ściągacz 3‑ramienny, klucze nasadowe/imbus, klucz hakowy do nakrętek z rowkami, szczypce segera (wew/zew), młotek bezodrzutowy, wybijak mosiężny, marker, suwmiarka/mikrometr, ewentualnie wskaźnik zegarowy.

2. Spuszczenie oleju i demontaż osłon

• Spuścić olej z wrzeciennika (korek na dole), zdjąć górną pokrywę i boczne dekle inspekcyjne.
• Zdjąć osłonę przekładni pasowej; poluzować śruby mocowania silnika i zdjąć pasy klinowe.

3. Demontaż napędu zewnętrznego (strona lewa)

• Zabezpieczyć wrzeciennik przed opadnięciem części.
• Odkręcić nakrętkę koła pasowego wałka I (sprawdzić kierunek gwintu; bywa lewy), wyjąć wpust/klin.
• Zdjąć koło pasowe ściągaczem – opierać ramiona o masywny wieniec, nie o cienkie ścianki.

4. Odłączenie sterowania i pompy oleju

• Zlokalizować widełki/przesuwkę sprzęgła; poluzować śruby mocujące widełki do wałka sterującego i odsunąć je tak, by nie trzymały tulei sprzęgła.
• Odłączyć napęd pompy oleju (zębatka/łańcuszek/sprzęgiełko) jeśli pobierany z wałka I.

5. Uwolnienie łożyskowania wałka I

• Odkręcić pokrywy łożysk (po obu stronach), oznaczyć i odłożyć podkładki dystansowe w kompletach (pozycja i kolejność są krytyczne).
• Zdjąć pierścienie segera i/lub nakrętki łożyskowe, jeśli są – dostęp przez otwory serwisowe.

6. Wyjęcie wałka I z koszem sprzęgła

• Wysuwać wałek w lewo (w stronę byłego koła pasowego). Współpracujące koła zębate mogą się luzować – asekuracja ręką/prętem.
• Jeśli wałek „stoi”: najczęściej pozostał ukryty seger, kołek stożkowy, ew. śruba kontrująca (spotykane „imbus na imbus” – zewnętrzny kontruje wewnętrzny).
• Używać wybijaka z mosiądzu i lekkich uderzeń, nie walić w gwinty.

7. Rozbiórka sprzęgła na stole

• Oczyścić z oleju, oznaczyć względem siebie pierścień dociskowy, kosz i tuleję (ułatwi wyważenie przy montażu).
• Zdjąć zabezpieczenia: pierścienie segera, zawleczki, zagięte podkładki; odkręcić nakrętkę regulacyjną (często drobny gwint; możliwy lewy).
• Stopniowo luzować śruby dociskające sprężyny (na krzyż), wyjąć sprężyny.
• Zsunąć kosz i wyjąć pakiet tarcz (stalowe/okładzinowe). Ułożyć je w kolejności i zmierzyć:
  • liczbę tarcz każdego typu,
  • grubości pojedynczych tarcz i sumę pakietu (potrzebne do późniejszej regulacji).
• Oględziny: przebarwienia (przegrzanie), zwichrowanie, nadmierne wytarcie okładzin, wybicia w wielowypuście, luz wpustu, stan łożysk i uszczelnień.

8. Montaż i regulacja (skrót)

• Wymienić zużyte tarcze jako komplet, sprężyny parami/kompletem, łożyska i simmeringi – opłaca się przy takiej ingerencji.
• Złożyć pakiet w odwrotnej kolejności, wstępnie ustawić nakrętką docisk tak, by:
  • sprzęgło nie ślizgało się pod obciążeniem,
  • dźwignia wchodziła zdecydowanie, bez nadmiernej siły,
  • w „neutrale” tarcze są rozsprzęglone (nie „ciągnie” na filmie olejowym).
• Założyć wałek I do korpusu (zwrócić uwagę na położenie podkładek dystansowych), zamknąć łożyskowania, podłączyć pompę, zamontować widełki i wyregulować dźwignię.
• Założyć wpust, koło pasowe i pasy; zalać olej wg DTR (najczęściej ISO VG 46–68 do wrzecienników).
• Test: najpierw krótkie przebiegi na niskich obrotach, kontrola wycieków/temperatury/odgłosów; sprawdzić hamulec i obroty L/P.

Aktualne informacje i trendy

• W praktyce serwisowej dla maszyn tej klasy stosuje się pełną regenerację pakietu (komplet tarcz + sprężyny + uszczelnienia + kontrola łożysk) zamiast napraw wybiórczych — skraca to przestoje i zmniejsza ryzyko ponownego rozbioru.
• Coraz częściej wykorzystuje się laserowe znakowanie pozycji elementów i szczegółową dokumentację foto/wideo z rozbiórki – zdecydowanie ułatwia montaż i regulację.

Wspierające wyjaśnienia i detale

• Dlaczego wyjmujemy wałek I: kosz sprzęgła opiera się o elementy wewnątrz głowicy; bez wysunięcia wałka nie ma miejsca na bezpieczne zdjęcie kosza i pakietu.
• Kierunek demontażu: zwykle w stronę napędu pasowego (lewa), bo od prawej strony bywa stałe koło/łożysko ustalające.
• Typowe „pułapki”: lewoskrętne nakrętki na elementach obracających się z ruchem roboczym, ukryte segera, kołki stożkowe, podwójne śruby imbusowe (kontrujące).

Aspekty etyczne i prawne

• BHP: obowiązkowy LOTO, praca w dwie osoby przy ciężkich częściach, okulary/rekawice, podnoszenie tylko sprawnym osprzętem.
• Utylizacja oleju: spuść do czystego pojemnika i oddaj do utylizacji zgodnie z lokalnymi przepisami (olej odpadowy).
• Odpowiedzialność: prace wykonuj zgodnie z DTR/PN‑EN; jeśli nie masz doświadczenia, rozważ wsparcie serwisu.

Praktyczne wskazówki

• Oznaczaj elementy: rysy/markery na współpracujących częściach, pudełka opisane „lewa/prawa” dla podkładek.
• Zanim użyjesz siły, poszukaj zabezpieczeń. W 8 na 10 przypadków „nie schodzi” z powodu jednego nieusuniętego segera/kołka.
• Przed złożeniem odrdzewiacz i delikatne przeszlifowanie powierzchni ciernych (jeśli dopuszcza DTR); tarcze okładzinowe tylko wymiana.
• Po montażu sprawdź poziom i przepływ oleju (okienko/strumień), bo sprzęgło „mokre” wymaga pewnego smarowania.

Ewentualne zastrzeżenia lub uwagi dodatkowe

• Występują warianty TUD‑50 (różne lata, hamulec, modernizacje). W rzadkich modernizacjach spotyka się sprzęgła elektromagnetyczne – wtedy konieczne jest odłączenie przewodów/cewek i demontaż szczotkotrzymaczy przed wyjęciem zespołu.
• Dokładne wartości luzów łożysk i momentów docisku tarcz należy brać z DTR konkretnej wersji maszyny.

Sugestie dalszych badań

• Zdobądź DTR do TUD‑40/50 (zawiera przekroje, kolejność łożyskowań, regulacje sprzęgła i oleje).
• Zrób 2–3 zdjęcia: lewej strony głowicy (dźwignia), wnętrza po zdjęciu pokrywy, oraz końca wałka z kołem pasowym — na tej podstawie doprecyzuję punkty: gdzie są segera, jaki kierunek wycisku i jakiego ściągacza użyć.
• Jeśli planujesz regenerację: poszukaj producenta okładzin/tarcz ciernych, który dobierze materiał do pracy w oleju (wysoki współczynnik tarcia w oleju, stabilność termiczna).

Krótkie podsumowanie

• W TUD‑50 sprzęgło wyjmuje się razem z wałkiem I: spuszczasz olej, zdejmujesz napęd pasowy i osłony, odłączasz widełki/przesuwkę i pompę, uwalniasz łożyskowanie, wysuwasz wałek w lewo i rozbierasz sprzęgło na stole. Oznaczaj elementy, uważaj na ukryte zabezpieczenia i kierunki gwintów. Po regeneracji ustaw docisk zgodnie z DTR, zalej świeży olej i wykonaj testy na niskich obrotach. Jeśli podasz zdjęcia, doprecyzuję procedurę pod Twój egzemplarz.