AT9100 czy Merkury 303A
| Cecha | Unitra AT-9100 (amplituner, 1981-84) | Unitra Merkury DSH-303A (amplituner, 1976-79) | Wnioski |
|---|---|---|---|
| Sekcje | Tuner FM/AM + wzmacniacz | Tuner FM/AM + wzmacniacz | Funkcjonalnie porównywalne |
| Moc znamionowa (DIN) | 2 × 22 W/8 Ω (≈ 2 × 30 W/4 Ω) | 2 × 15 W/8 Ω (≈ 2 × 25 W/4 Ω) | AT-9100 mocniejszy |
| THD 1 kHz przy P_n | ≤ 0,3 % | ≤ 0,5 % | AT-9100 nieco czyściej |
| Pasmo przenoszenia wzmacniacza | 20 Hz – 20 kHz (-1,5 dB) | 40 Hz – 15 kHz (-3 dB) | Szersze w AT-9100 |
| Czułość tunera FM (mono, 26 dB S/N) | ok. 2 µV | ok. 2 µV | Podobna – oba uchodzą za „łowne” |
| Układ strojenia | Varikapy + cyfrowy częstotliwościomierz LED, pamięć 4 stacji | Kondensator zmienny + analogowa skala, 4 sensory UKF | AT-9100 wygodniejszy, Merkury bardziej „analogowy” |
| Zasilacz | Transformator toroidalny, stabilizacja ±30 V | Transformator EI, zasilanie niesymetryczne | AT-9100 lżejszy, ale mniej toleruje przepięcia |
| Typ elementów | Układy scalone TEA/ULN + dyskretne tranzystory KD502 | W całości dyskretne (BC, BD, KD503) | Merkury łatwiejszy w naprawie „garażowej” |
| Wymiary/masa | 430 × 75 × 290 mm; ≈ 6 kg | 440 × 130 × 350 mm; ≈ 11 kg | Merkury większy i cięższy |
• System codzienny – AT-9100 pozwala szybko przełączać presety, zużywa mniej miejsca, lepiej znosi gorsze anteny (wbudowany de-emfaza 75 µs, filtr MPX).
• System kolekcjonerski / retro – Merkury 303A przyciąga designem, metalowa gałka, drewniane boki, żarówki skali – daje „experience” audio lat 70.
• Rynek wtórny 2024: AT-9100 < 400 zł w dobrym stanie; Merkury 303A 500-800 zł przy kompletnym panelu sensorowym.
• Coraz popularniejsze jest retro-fitowanie LED-ów i Bluetooth – obie konstrukcje mogą to przyjąć, ale w AT-9100 jest miejsce na moduł AUX/BLE bez wiercenia nowego otworu.
• W sieci pojawia się więcej gotowych zestawów recap-kit (kondensatory) – dostępne dla obu modeli, jednak do Merkurego łatwiej kupić tranzystory KD503/KD502 z NOS-ów.
• Cyfrowy wskazacz AT-9100 to tylko licznik częstotliwości; sam tor heterodynowy pozostaje analogowy (varikapy).
• Sensory UKF w Merkurym to klawiatura pojemnościowa – po latach wymaga oczyszczenia folii miedzianych (utlenienie zwiększa rezystancję).
• Wzmacniacz Merkury pracuje w układzie quasi-komplementarnym (single-supply, wyjście przez kondensator 2200 µF); AT-9100 – układ komplementarny z zasilaniem symetrycznym ±30 V.
• Brak bieżących obostrzeń – to urządzenia kolekcjonerskie.
• Przy odsprzedaży na rynku UE trzeba zapewnić sprawność i podstawowe bezpieczeństwo (uziemienie PE, wymiana przewodu sieciowego na 3-żyłowy).
• Niektóre serie AT-9100 miały wyświetlacz VFD, którego zamienniki są trudno dostępne – stan jarzenia należy ocenić przed zakupem.
• Merkury 303A bywa mylony z DSH-201 – upewnij się, że model sensora to „A”; wcześniejszy „bez A” nie ma presetów UKF.
• Porównanie z Radmor 5102/5102-TE – referencja polskich amplitunerów końca lat 70.
• Modernizacja stopnia końcowego Merkurego do układu symetrycznego ±25 V (większa linearyzacja, mniejsze sprzężenie z kondensatorem wyjściowym).
• Do AT-9100 – analiza wymiany scalonego MPX na nowoczesny układ stereo-decoder (np. NJM2035).
AT-9100 to młodszy, kompaktowy amplituner Unitry z czytelnym wskaźnikiem częstotliwości i wyższą mocą, lepszy do codziennego użytkowania i współpracy z nowoczesnymi źródłami.
Merkury DSH-303A to klasyka lat 70., masywna obudowa, ciepłe brzmienie i konstrukcja w pełni dyskretna, dzięki czemu jest wdzięcznym materiałem do hobbystycznych napraw i renowacji.
Wybór powinien wynikać z Twoich priorytetów: funkcjonalność i kompaktowość – AT-9100; klimat retro i kolekcjonerski charakter – Merkury 303A.
AT9100 przestrojenie
f₀ = 1 / [2π √(L · C)] – zwiększenie częstotliwości wymaga zmniejszenia L lub C; najłatwiej ograniczyć C, usuwając/dając mniejszą wartość kondensatora równoległego do warikapu.
W AT-9100 spotyka się dwa oznaczenia elementów:
• „starsza” (schemat ZRK) – C1, C10, C12, C26, C125, L7, L4, L5, C25;
• „nowsza” (Unitra-DIORA) – C1/C2, C20/C21, C27/C28, L1/L2, L4, L5, trymer C4.
Należy kierować się rzeczywistym opisem na płytce oraz schematem serwisowym.
| Obwód | Typowa czynność | Orientacyjne elementy* | Efekt |
|---|---|---|---|
| Oscylator (L7/L5) | usunąć 18–33 pF, wstawić 5,6–6,8 pF | C27→5,6 pF lub C10→6,8 pF | przesunięcie 98–118 MHz |
| Wzmacniacz W.cz. | usunąć 15 pF i 33 pF | C20, C21 lub C12, C26 | czułość na 88-108 MHz |
| Wejściowy | usunąć 12 pF i 27 pF | C1, C2 lub C1, C125 | selektywność pasma |
* oznaczenia zależne od wersji.
• sprawdzić stabilizator warikapowy – powinien płynnie dawać 3 – 25 V;
• skorygować, jeśli zakres wynosi <22 V (często „ucieka” przez wyschnięte elektrolity).
| Objaw | Możliwa przyczyna | Test / naprawa |
|---|---|---|
| Zakres tylko 93-108 MHz | za mało pojemności usunięte; napięcie min. >4 V | usuń dodatkowy kondensator lub popraw regulator 30 V |
| Brak stacji < 89 MHz | rdzeń L7 zbyt głęboko; uszk. varikap | wykręć rdzeń ~¼ obrotu; sprawdź BB104-BB112 |
| Odbiór mono, brak stereo | za słaby sygnał / rozstrojony p.cz. | powtórz strojenie L4/L5 + L101-L104 |
| „Skacząca” częstotliwość | niestabilne +30 V lub TEA5550 | pomierz ripple, wymień 47 µF/35 V i stabilizator |
Przestrojenie AT-9100 polega na: (1) zmniejszeniu pojemności w trzech obwodach LC głowicy, (2) zapewnieniu prawidłowego napięcia 3–25 V dla warikapów, (3) precyzyjnym dostrojeniu heterodyny (L7 / C25) i filtrów wejściowych na maksimum sygnału w całym paśmie. Dokładna identyfikacja elementów według schematu i cierpliwa, iteracyjna regulacja są kluczem do uzyskania równomiernej czułości na 87,5–108 MHz.
5102 te bezpieczniki
Kluczowe punkty:
– nie zamieniać T ↔ F ani zwiększać prądu znamionowego;
– przepalenie bezpiecznika to objaw, przed wymianą znaleźć przyczynę;
– po naprawie uruchamiać z żarówką szeregową 60 – 100 W.
Topologia zasilania Radmora 5102
– Transformator główny 2 × 27 V AC ➝ mostek ➝ kondensatory 2 × 4700 µF ➝ szyny ±38 V (chronione B501/B502).
– Uzwojenie pomocnicze 2 × 13 V AC ➝ stabilizatory ±15 V (chronione B702).
– Pierwotne 230 V chronione B701. W niektórych późnych TE dodano mały transformator 15 VA z własnym bezpiecznikiem B1503.
Charakterystyka bezpieczników
• B701 – typ T (Time-lag) musi wytrzymać prąd ładowania kondensatorów filtrujących (~30–40 A peak przez <10 ms).
• B501/B502 – typ F (Fast) ma zadziałać <10 ms przy zwarciu tranzystorów końcowych, zanim prąd przekroczy granice SOA 2N3055.
• B702 – typ F chroni delikatny stabilizator ±15 V (UL7523 + BD139/140); nawet krótkie przeciążenie grozi przebiciem układu scalonego.
Objawy i diagnostyka
| Przepalony | Typowe objawy | Najczęstsze przyczyny | Pomiar kontrolny |
|------------|--------------|-----------------------|------------------|
| B701 | całkowity brak reakcji | zwarcie w mostku, kondensatorach, przełączniku sieciowym, transformator | omomierz: diody ~0,5 V f/b; kond. <1 MΩ ↔ wymiana |
| B501/B502 | brak dźwięku / buczenie DC, czasem głośny trzask | zwarcie 2N3055, BD139/140, zły prąd spoczynkowy | multimetr na 2N3055 C-E: <1 Ω = zwarcie |
| B702 | tuner „martwy”, brak podświetlenia skali, wskaźników, +15 V ≈ 0 V | zwarcie w stabilizatorze, tantal 2,2–10 µF, układy TTL wyświetlacza | zasilacz: ±15 V, prąd <150 mA |
Procedura bezpiecznego uruchomienia po naprawie
a) Usunąć usterkę ➝ b) wstawić bezpieczniki o 0,2–0,5 × nominalnego prądu ➝ c) włączyć przez żarówkę szeregową ➝ d) jeśli żarówka gaśnie i napięcia OK, zamontować właściwe bezpieczniki.
– Standard 5 × 20 mm pozostaje powszechny, ale w nowych konstrukcjach popularność zyskują polifuse (resetowalne PTC).
– Zgodnie z aktualną normą IEC 60127-2 charakterystyki oznacza się B (zwłoczny) ↔ F (szybki); stare oznaczenia T/F warto zaktualizować.
– Dostępne są zamienniki bezpieczników z wskaźnikami zadziałania („visual blown-indicator”) – ułatwiają serwis vintage.
– Różnice między wersjami: w 5102 (bez „TE”) zdarza się B701 = 2 A T; reszta wartości identyczna.
– Wymiary: Radmor używa koszyczków 5 × 20 mm w plastiku; pasują bezpieczniki szklane lub ceramiczne.
– „Szybki” w oznaczeniu producenta = charakterystyka F (IEC); „zwłoczny” = T (Time-lag).
– Zamiana bezpiecznika na wyższy prąd lub drutowanie gniazda narusza Dyrektywę LVD 2014/35/UE i PN-EN 60065; w razie pożaru producent i ubezpieczyciel mogą odmówić odpowiedzialności.
– Przy pracy w otwartym urządzeniu należy stosować procedury ochrony przed porażeniem (PN-EN 50191).
– Kupować bezpieczniki od renomowanych producentów (Littelfuse, Schurter). Tanie, nieselektywne wkładki często nie trzymają parametrów I²t.
– Warto wymienić koszyczki bezpieczników – oryginalne polistyrenowe łamią się po ~40 latach.
– Po naprawie ustawić prąd spoczynkowy końcówek: (I_{bias}=50\pm10 \text{mA}) (spadek 22 mV na rezystorach 0,22 Ω).
– Spotykane w sieci dane 2,5 A (online #2) odnoszą się do wersji eksportowych 120 V AC – nie stosować w polskich egzemplarzach 230 V.
– B702 bywa wymieniany na 500 mA F przez serwisy, lecz 315 mA z oryginalnej dokumentacji jest bezpieczniejsze przy dużej liczbie tantalowych kondensatorów.
– Analiza wpływu starzenia kondensatorów filtrujących na prąd rozruchowy i wypalanie styków wyłącznika.
– Implementacja polifuse zamiast bezpieczników szynowych; wymaga jednak modyfikacji PCB.
– Termografia IR mostka prostowniczego – wykrywanie asymetrii diod przed awarią B701.
Radmor 5102-TE używa czterech-pięciu standardowych bezpieczników 5 × 20 mm: 1,6 A T (sieć), 2 × 2 A F (szyny ±38 V każdego kanału), 315 mA F (sekcja ±15 V) oraz opcjonalnego 1 A T przy trafo pomocniczym. Ich poprawny dobór i analiza przyczyn przepalenia to klucz do bezawaryjnej pracy legendarnego amplitunera.
